ایران در جدیدترین گزارش بنیاد هریتیج درباره شاخص آزادی اقتصادی، در میان سرکوب شده‌ترین اقتصادهای جهان قرار گرفت. بر اساس این گزارش، ایران با کسب ۴۱/۲ امتیاز از یک‌صد امتیاز ممکن، در بین ۱۸۴ کشور جهان در رتبه ۱۶۹ قرار گرفت.
امتیاز ایران در گزارش سال ۲۰۲۴ بنیاد هریتیج نسبت به گزارش سال گذشته یک امتیاز افت کرده است.
این کمترین امتیاز ایران از نظر شاخص آزادی اقتصادی در ۱۰ سال اخیر است.
بنیاد آمریکایی هریتیج از مفهوم آزادی اقتصادی به عنوان حق بنیادین هر انسان برای کنترلِ کار و دارایی‌های خود، یاد و هر ساله کشورهای جهان را از نظر آزادی اقتصادی رتبه‌بندی می‌کند.
این بنیاد برای محاسبه شاخص آزادی اقتصادی، ۱۲ مولفه حکمرانی را در چهار نماگر «حاکمیت قانون»، «اندازه دولت»، «اثربخشی قانون‌گذاری» و «بازارهای باز» در نظر می‌گیرد.
اقتصاد کشورهای سنگاپور، سوئیس و ایرلند در رتبه‌بندی سال ۲۰۲۴ بنیاد هریتیج با کسب بیشترین امتیاز به عنوان آزادترین اقتصادهای جهان معرفی شده‌اند.
ونزوئلا، کوبا و کره شمالی در این رتبه‌بندی با کسب حداقل امتیاز در قعر این فهرست قرار گرفتند.
در گزارش سال جاری بنیاد هریتیج، ایران پس از کشورهای برمه و جمهوری آفریقای مرکزی و بالاتر از کشورهای اریتره و بروندی در رده ۱۶۹ جهان قرار گرفته است.
هشت کشور از ۱۸۴ کشور این فهرست امتیازی کسب نکرده‌اند و عملا در رتبه‌بندی نهایی حضور ندارند.
در این رتبه‌بندی، ایران در بین ۱۸ کشور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا، در رتبه ۱۴ قرار گرفته است.
به گفته بنیاد هریتیج، امارات متحده عربی، اسرائیل و قطر به عنوان آزادترین اقتصادهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا معرفی شدند.
عراق، لیبی، سوریه و یمن، چهار کشور منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا هستند که بنیاد هریتیج نتوانسته امتیازی برای آن‌ها محاسبه کند و بدین ترتیب پایین‌تر از ایران رتبه‌بندی شده‌اند.
بر این اساس در میان کشورهای منطقه که در محاسبات این بنیاد حضور داشته‌اند، ایران رتبه آخر را کسب کرده است و سرکوب‌شده‌ترین اقتصاد در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا به حساب می‌آید.
بررسی وضعیت ایران در نماگرهای چهارگانه برای محاسبه شاخص آزادی اقتصادی نشان می‌دهد امتیاز ایران در تمامی مولفه‌های گروه حاکمیت قانون، در وضعیت قرمز بوده است.
در بخش کارایی قوانین نیز ایران در تمامی مولفه‌ها وضعیت نامناسبی داشته و امتیازات پایینی کسب کرده است.
وضعیت ایران در تمامی شاخصهای بخش بازارهای آزاد هم قرمز ارزیابی شده است.
ایران فقط در مولفه‌های گروه اندازه دولت، امتیازات متوسطی کسب کرده و وضعیت نسبتا مناسبی داشته است.
در میان مولفه‌های ۱۲ گانه مورد بررسی بنیاد هریتیج، بدترین وضعیت در اقتصاد ایران مربوط به شاخص آزادی سرمایهگذاری بوده که امتیاز آن پنج از ۱۰۰ محاسبه شده است.
اقتصاد ایران در شاخص آزادی مالی نیز تنها ۱۰ امتیاز کسب کرده است.
یکی دیگر از کمترین امتیازها در اقتصاد ایران مربوط به شاخص دولت قابل اعتماد بوده است.
امتیاز کسب شده ایران از نظر شاخص قابل اعتماد بودن دولت، حدود ۱۷ از ۱۰۰ است.
ایران در شاخص کارایی سیستم قضایی نیز وضعیت نامناسبی در بین مولفه‌های مورد بررسی بنیاد هریتیج داشته است.
