کمیسیون اینترنت و زیرساخت انجمن تجارت الکترونیک تهران در دومین گزارش خود در خصوص وضعیت اینترنت کشور، اعلام کرد ایران با میانگین حدود ۴۸ درصد وبسایت دارای اختلال، «اولین کشور با بیشترین اختلال اینترنت در ۹ ماه اخیر بوده است».
انجمن تجارت الکترونیک تهران در این گزارش تازه از اضافه شدن تجهیزات فیلترینگ به شبکه داخلی و برنامه‌ریزی برای گسترش محدودیت‌های فعلی اینترنت از سوی دولت جمهوری اسلامی خبر داده است.
بر اساس این گزارش، تجهیزات سانسور اینترنت که طبق سیاست جدید وزارت ارتباطات در لایه دسترسی و بین اپراتورهای همراه نصب شده قرار است در اپراتورهای ثابت نیز اجرایی شود. به بیانی دیگر از این پس ترافیکی داخل کشور نیز مانند ترافیک بین‌الملل از تجهیزات فیلترینگ عبور خواهد کرد.
انجمن تجارت الکترونیک پیش‌بینی کرده این طرح موجب افزایش اختلالات فعلی شبکه ایران شود.
این گزارش همچنین با واکاوی وضعیت اینترنت کشور بر اساس شاخص‌های اختلال، محدودیت و سرعت نشان داده است ایران در میان ۵۰ کشور مورد بررسی در صدر کشورهای با بدترین کیفیت اینترنت قرار دارد.
گزارش یاد شده با «تجویزی» توصیف کردن محدودیت‌های اینترنتی در ایران به یکی از روندهای محسوس سانسور آنلاین در کشور پرداخته است. بر این اساس اختلالات اینترنتی به شکلی محسوس و روزانه بین بازه زمانی ۱۷ عصر تا ۲۳ شب افزایش پیدا می‌کنند. به گفته این انجمن، عامل اصلی این اتفاق، اختلالی عملکردی و اشباع پردازنده‌های تجهیزات فیلترینگ است.
در بخشی از این گزارش تاکید شده شهروندان ایران در حال حاضر دست‌کم دو برابر بیشتر از نیاز کشور بابت تجهیزاتی که باعث کاهش کیفیت اینترنت و فیلترینگ آن می‌شود هزینه پرداخت می‌کنند.
این گزارش می‌افزاید با وجود تعدد نهادهای تصمیم‌گیرنده درباره سانسور اینترنت، رییس جمهور کشور از اختیارات و کنترل کافی برای بهبود کیفیت اینترنت کشور برخوردار است و بیش از هر کس دیگری باید پاسخگوی کیفیت اینترنت به مردم باشد.
از زمان روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی، سانسور اینترنتی روندی افزایشی داشته است. گزارش انجمن تجارت الکترونیک نشان می‌دهد حجم پهنای باند بین‌الملل مصرفی ایران در مقایسه با دولت گذشته نه تنها افزایش پیدا نکرده بلکه کاهشی محسوس داشته است.
کارشناسان اینترنت تخمین می‌زنند پهنای باند اینترنت ایران که در دولت گذشته ۸ گیگابیت بر ثانیه‌ای گزارش شده بود در مهر ۱۴۰۱ به ۳ ترابیت بر ثانیه و در حال حاضر نیز به ۶ ترابیت بر ثانیه کاهش پیدا کرده است؛ روندی که با وجود تقاضای شدید مصرف طی سال‌های گذشته به‌طور عمد به سه چهارم میزان مصرف سال ۱۴۰۰ رسیده است.
عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت رئیسی، از زمان روی کار آمدن خود همزمان با افزایش سیاست‌های محدودیت‌زا از انتشار گزارش‌های رسمی مصرف پهنای باند بین‌الملل ایران خودداری کرده است.
بخشی دیگر از گزارش انجمن تجارت الکترونیک با بررسی آمار وبسایت «سرف‌شارک» نشان می‌دهد ایران در نیمه اول سال ۲۰۲۳ با ۱۴ بار قطع اینترنت بیشترین خاموشی مطلق اینترنت در جهان را به خود اختصاص داده است. هند، پاکستان، اتیوپی و موریتانی در رتبه‌های بعدی این فهرست قرار دارند.
این گزارش همچنین با بررسی جدول شاخص آزادی‌های دسترسی به اینترنت در سال ۲۰۲۳ به جایگاه شصت و هشتم ایران از میان هفتاد کشور بررسی شده اشاره دارد.
بررسی‌های فنی نویسندگان این گزارش همچنین خاطرنشان می‌کند سیاست‌گذاران یا سیستم فیلترینگ ایران به دلیل فقدان دانش، سانسور وبسایت‌ها را بی‌دلیل و در سطح آی‌پی اعمال می‌کنند و بسیاری از سایت‌ها بدون آنکه دلیل موجهی از سوی جمهوری اسلامی برای مسدودسازی آن‌ها اعلام شود، کماکان در فهرست سیاه فیلترینگ قرار دارند.
کارشناسان انجمن تجارت الکترونیک، شورای عالی و مرکز ملی فضای مجازی، شورای عالی امنیت کشور، قوه قضاییه و کارگروه تعیین مصادیق محتوای مجرمانه را مسئول اصلی فیلترینگ و قطع اینترنت در ایران معرفی کرده‌اند.
نویسندگان این گزارش همچنین با اشاره به واکنش‌های پیشین اعضای دولت تاکید کرده‌اند مسئولان نظام از جمله وزیر ارتباطات با سلب مسئولیت از وظایف و یا محول کردن مسئولیت فیلترینگ به پلتفرم‌های خارجی، موضع‌گیری‌های نادرستی از خود نشان داده‌اند.
علاوه بر این، بررسی‌های انجمن تجارت الکترونیک نشان می‌دهد اینترنت ایران در بازه زمانی پنج سال گذشته در بارگذاری گوگل حدود سه برابر کندتر شده است. بررسی وبسایت meter.net نیز از سقوط سه رتبه‌ای جایگاه ایران از نظر سرعت اینترنت و خروج آن از فهرست صد کشور برتر حکایت دارد. کشورهایی نظیر بولیوی، کویت، شیلی، میانمار و مراکش در میان ۱۰۰ کشور اول این شاخص قرار دارند.
نویسندگان این گزارش با انتقاد از شیوه عرضه پهنای باند اینترنت توسط شرکت ارتباطات زیرساخت و اختلال‌های مکرر آن تاکید کرده‌اند مادامی که این شرکت به تنهایی انحصار اینترنت کشور را در دست دارد نمی‌توان به اختلال‌های آن به چشم یک اختلال عادی نگاه کرد و مسئولین این نهاد باید بیش از قبل نسبت به حوادثی که بر اثر ضعف‌های طراحی، اجرا و نگهداری شبکه رخ می‌دهد، پاسخگو باشند.
این انجمن دولت و برخی زیرمجموعه‌های آن مانند وزارت ارتباطات و شرکت ارتباطات زیرساخت را مسئول اصلی سرعت اسفبار اینترنت در ایران معرفی کرده است.
نسخه اول گزارش انجمن تجارت الکترونیک تهران که تیرماه امسال منتشر شد وضعیت اینترنت ایران را «بحرانی» توصیف کرده بود. این نهاد در گزارش دوم خود تاکید کرده است با وجود برخی تغییرات کوچک، اینترنت ایران نسبت به گزارش تابستان گذشته تغییر محسوسی نداشته و همچنان در وضعیت «خطرناکی» قرار دارد.
به گفته نویسندگان این گزارش، یکی از دلایل خطرناک بودن وضعیت فعلی اینترنت در ایران عدم امکان استفاده از آن بدون ابزارهای دور زدن فیلترینگ است.
مرداد ماه امسال وزارت ارتباطات در جلسه‌ای با حضور اعضای انجمن تجارت الکترونیک و برخی مدیران و مسئولان حکومتی، انتقادات فراوانی نسبت به محتوای گزارش اولیه مطرح کرد.
محمد جعفرپور، رییس مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت با رد اظهارات مطرح‌شده در خصوص اختلالات و کیفیت نامناسب اینترنت در ایران گفت گیمرها به عنوان یکی از مصرف‌کنندگان حساس کشور از وضعیت اینترنت ایران رضایت دارند. با این حال همین ادعا نیز کمی بعد توسط کارشناسان بازی کشور رد شد.