درحالی که هاشم حسینی بوشهری، رییس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مشکلات اقتصادی مردم را محصول و در راستای عمل به آرمان‌های انقلاب اسلامی دانست، یک رفتارشناس اجتماعی تورم و گرانی را دو عامل مهم افزایش خشونت‌های منجر به قتل در ایران ارزیابی کرد.
در یک دهه گذشته، بسیاری از سردمداران جمهوری اسلامی تحریم و مشکلات اقتصادی مرتبط با آن را «نعمت» خوانده‌اند. نعمتی که به گفته مجید ابهری، آسیب‌شناس و رفتارشناس اجتماعی، افزایش جرایم منجر به قتل را به دنبال داشته است.
یکی از تازه‌ترین اظهارنظرها درباره ارزش دانستن مشکلات اقتصادی و فقر مردم، از سوی هاشم حسینی بوشهری، رییس جامعه مدرسین حوزه علیمه قم است که روز پنجشنبه ۲۴ شهریور، در دیدار با محسن رضایی، معاون اقتصادی دولت گفت: «شکل اداره کشور و آرمان‌هایی که وجود دارد با سایر کشورها متفاوت است؛ چون آرمان‌های ما با اتکا به انبیای الهی فرا سرزمینی است، منحصر به جامعه داخلی نیست و ناظر به مبارزه با ظلم و ستم در سراسر جهان است.»
او همچنین از مردم خواست در مساله مشکلات اقتصادی «دشمنان» را نشانه بگیرند چرا که به اعتقاد حسینی بوشهری، «این چالش‌ها به خاطر مبارزه ما با مستکبرین و دفاع از افراد مظلوم و ستم‌دیده به وجود آمده است.»
پیش از این و در سخنانی مشابه، حسن روحانی، رییس‌جمهوری سابق ایران، نشانی کاخ سفید را به عنوان منشا مشکلات شهروندان داد و از معترضان خواست «لعن و نفرین» خود را به این نشانی بفرستند.
در شرایطی که شوک‌های متعدد و تشدید بی‌ثباتی اقتصاد کلان از سوی سیاست‌گذاران رسمی «جراحی و اصلاحات اقتصادی» و «تصمیم‌های سخت برای اقتصاد» نام‌گذاری شده، مجید ابهری، آسیب‌شناس اجتماعی، بالا رفتن خشونت در جامعه را یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش آمار قتل و جرایم خشن دانست که از «تورم و گرانی» نشات می‌گیرند.
ابهری در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد خواستار «اقدامات عملی و سریع» برای کاهش خشونت در جامعه شد و گفت: «با مقاله و همایش و سخنرانی، خشونت‌ها کاهش پیدا نمی‌کنند بلکه باید دولت و نهادهای متولی دست به کارهای عملی بزنند.»
ابهری با استناد به آمار احکام زندان و پرونده‌های نزاع، ضرب و جرح، نقص عضو و قتل، نتیجه گرفت که آرامش ذهنی و روحی در جامعه کاهش و خشونت به‌طور روزانه افزایش یافته است.
او همچنین «در دسترس بودن سلاح‌های سرد و گرم» را مشکلی دیگر در بروز جرایم ناشی از خشونت دانست.
به گفته این آسیب‌شناس اجتماعی، در حال حاضر انواع چاقو، قمه، شمشیر، نیمچه و قداره «به راحتی در معابر و کنار خیابان به فروش می‌رسد.»
در سال‌های گذشته، مقام‌های جمهوری اسلامی مردم را با الگوهایی مانند «نان خشک خوردن و لنگ بستن مانند مردم یمن» به صبر و تحمل در برابر شرایط دشوار اقتصادی دعوت کرده‌اند.
آمارهای رسمی جمهوری اسلامی از رشد روزافزون فقر در جامعه و از دست رفتن قدرت خرید مردم خبر می‌دهند.
طبق گزارش وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال ۱۳۹۸، ۳۲ درصد از جمعیت کشور زیر خط فقر قرار گرفته‌اند و برآوردها حاکی از آن است که در سال ۱۴۰۰، حدود ۴۰ درصد خانوارهای ایرانی به زیر خط فقر رفته‌اند.
خرداد ماه امسال گروهی از اقتصاددانان کشور در تحلیل شرایط اقتصادی و اجتماعی کشور و سیاست جراحی اقتصادی، بیانیه‌ای صادر کردند و گفتند: «ریشه مشکلات اقتصادی امروز در عوامل غیر اقتصادی، و اصلاحات اقتصادی کشور، نیازمند افق‌گشایی و بهبود حکمرانی است.»