آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش جدید خود اعلام کرد که ایران میزان غنی‌سازی اورانیوم با سانتریفیوژهای پیشرفته را در تاسیسات هسته‌ای نطنز افزایش داده و در تازه‌ترین اقدام به آبشار دوم سانتریفیوژهای آی‌آر۶، نیز گاز تزریق کرده است.
بر اساس گزارش محرمانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که رویترز به آن دسترسی یافته، ایران غنی‌سازی اورانیوم با دومین آبشار از سه آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته را که اخیرا در تاسیسات زیرزمینی نطنز نصب کرده، آغاز کرده است.
آژانس در این گزارش محرمانه به کشورهای عضو اطلاع داده است که سه آبشار جدیدی که ایران در تاسیسات زیرزمینی نطنز نصب کرده، هر کدام شامل ۱۷۴ سانتریفیوژ پیشرفته آی‌آر۶ است و استفاده از دو آبشار از این سه آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته برای غنی‌سازی با تزریق گاز به آبشار دوم اجرایی شده است.
بنابر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ایران با این دو آبشار سانتریفوِژهای پیشرفته در حال انجام غنی‌سازی تا ۵ درصد است و هنوز به سومین آبشار سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آر۶ در نطنز گاز تزریق نکرده است.
سطح مجاز غنی‌سازی ایران براساس برجام ۳/۶۷ درصد و میزان ذخیره اورانیوم غنی شده آن نیز نباید از ۳۰۰ کیلوگرم عبور کند. همین محدوده غنی‌سازی نیز فقط باید با سانتریفیوژهای آی‌آر۱ در نظنز انجام شود و در سایت فردو نباید هیچ‌گونه غنی‌سازی انجام دهد.
پس از خروج سال ۱۳۹۷ آمریکا از برجام، ایران در چند گام محدودیت‌های برجامی را کنار گذاشت و سطح غنی‌سازی را ابتدا به ۵ درصد، بعد به ۲۰ درصد و در ادامه به ۶۰ درصد افزایش داد.
با اینکه بیش از شانزده ماه از آغاز مذاکرات احیای برجام گذشته و در چند بازه زمانی دیپلمات‌ها از نزدیک شدن به توافق خبر داده‌اند اما ایران اقدامات خود در افزایش سطح غنی‌سازی و به کارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته و قطع دوربین‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را در خلال این مذاکرات ادامه داده است.
آژانس پیش از گزارش جدید خود درباره گازدهی به دومین آبشار سانتریفیوژهای آی‌آر۶ در سایت نطنز، پیشتر در هجدهم تیر ماه، ۹ ژوئیه، نیز در گزارشی اعلام کرده بود که ایران در سایت هسته‌ای فردو نیز غنی‌سازی اورانیوم با استفاده از سانتریفیوژهای پیشرفته آغاز کرده است.
هر آبشار سانتریفیوژ آی‌آر۶ در فردو شامل ۱۶۶ ماشین است و به نوشته رویترز، استفاده از این سانتریفیوژها تغییر سریع سطح غنی‌سازی را آسان می‌کند، موضوعی که از جمله نگرانی‌هایی است که دیپلمات‌های غربی از مدت‌ها پیش همواره به آن اشاره کرده‌اند.
از سوی دیگر آژانس از مدت‌ها پیش خواستار توضیح جمهوری اسلامی درباره پیدا شدن رد اورانیوم غنی‌شده در سه سایت‌هسته‌ای اعلام نشده تورقوزآباد، ورامین و مریوان شده است.
آژانس در خرداد ماه برای چندمین بار اعلام کرد که پاسخ‌های ایران درباره این سه سایت اعلام نشده، «غیر معتبر» است و شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نیز ۱۸ خرداد سال جاری با اکثریت آرا قطعنامه پیشنهادی آمریکا و سه کشور اروپایی را در محکوم کردن عدم همکاری تهران با آژانس به تصویب رساند.
سازمان انرژی اتمی ایران در واکنش ۲۷ دوربین نظارتی آژانس را در تاسیسات هسته‌ای تهران، نطنز و اصفهان خاموش کرد و اعلام کرد که فعالیت دستگاه اندازه‌گیری برخط سطح غنا و فلومتر (OLEM)، متعلق به آژانس، را نیز متوقف کرده است.
با وجود آنکه چالش ایران با آژانس بین‌المللی ابعاد مختلفی یافته است اما مقام‌های جمهوری اسلامی بر لزوم بسته شدن پرونده سوالات آژانس همزمان با توافق احتمالی احیای برجام تاکید دارند.
ابراهیم رئیسی، رییس‌جمهوری اسلامی، روز دوشنبه در کنفرانس خبری خود گفت که برای احیای برجام «تضمین‌های اطمینان‌آور، راستی‌آزمایی عینی و عملی نسبت به رفع تحریم‌ها، لغو تحریم‌ها به شکل پایدار و بسته شدن پرونده آژانس» نیاز است.
در همین حال فریدون عباسی، نماینده مجلس و رییس اسبق سازمان انرژی اتمی ایران، نیز روز سه‌شنبه گفت که ایران همزمان با مذاکرات نباید سطح غنی‌سازی خود را در ۶۰ درصد نگه دارد و باید آن را به بالای ۹۰ درصد برساند. او افزود: باید طرف‌های مقابل از وجود پلوتونیم در ایران بترسند هرچند ما پلوتونیم را برای تولید انرژی می‌خواهیم نه ساخت سلاح.
رییس سابق سازمان انرژی اتمی ایران تاکید کرد که تیم مذاکره کننده ایران باید محکم بایستد تا تحریم‌ها برداشته شود و نه تنها مسائل پادمانی باید بسته شود بلکه به طور کلی پرونده ایران در آژانس تا این مقطع، باید کاملا بسته شود.
بهروز کمالوندی، سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران، نیز روز سه‌شنبه گفت: در موضوع برجام یکسری نظارت‌های بیشتر از پادمان و پروتکل الحاقی وجود داشت اما امروز به دلایل مختلف ایران صرفا تبادل پادمانی را اجرا می‌کند و خواسته‌های بیشتر آژانس از ایران زیاده خواهی است.