اومیکرون که با هیبت ترسناکی به میدان همه‌گیری وارد شد و گونه «بسیار جهش‌یافته» نامیده می‌شد بعدتر در مقایسه با سویه دلتا، گونه‌ مسری‌تری معرفی شد که شدت بیماری که ایجاد می‌کند کمتر است. البته کمی بعدتر و با تحقیقات بیشتر، با چهره‌ای جدید بازگشت تا هشدار سازمان بهداشت جهانی درباره دست‌کم گرفتن این سویه را برانگیزد.

همچنان معلوم نیست که سرنوشت نبرد با کرونا با سر بر آوردن اومیکرون چه خواهد شد و بسیاری موضوعات است که فعلا قطعیتی درباره آنها وجود ندارد. اما بسیاری کشورها همین حالا هم محدودیت‌هایی که کنار گذاشته بودند، بازگردانده‌اند و این‌ها همه حاکی از آن است که بهتر است که اومیکرون را دست‌کم نگیریم.

آنچه تاکنون به نظر می‌رسد این است که اومیکرون قادر است پادتن‌های تولیدشده در بدن پس از ابتلا به عفونت کوویدـ۱۹ و پادتن افراد واکسینه را کم‌اثر و یا بی‌اثر کند و افراد را در برابر ابتلای دوباره به کرونا آسیب‌پذیر سازد. بنا بر پژوهش‌های اولیه محققان در جهان، احتمال ابتلای دوباره به کوویدـ۱۹ با سویه اومیکرون، تا سه برابر بیش از سویه بتا و دلتاست. نتیجه یک گزارش با داده‌هایی از دانمارک در وبسایت نشریه تلگراف بریتانیا منتشر شده است نشان می‌دهد که ۷۰ درصد مبتلایان به اومیکرون، جمعیت جوان زیر ۴۰ سال سالم و واکسینه‌اند.

با این حال برخی پژوهش‌ها نشان می‌دهد که تزریق دوز یادآوری، که اغلب از آن با نام دوز سوم یاد می‌شود، قادر به کاهش عفونت‌زایی اومیکرون است. واکسن‌های یادآوری کوویدـ۱۹ فایزر و مدرنا، از موثرترین این‌دست واکسن‌ها معرفی شده‌اند چرا که مجهز بودن آنان به فناوری ‌آران‌ای پیام‌رسان، توانایی این واکسن‌ها برای تقویت پادتن ترشح‌شده و پایداری آن را تامین می‌کند.

به‌طور کلی گزارش‌ها درباره توانایی اومیکرون برای دور زدن سیستم ایمنی خبر خوبی نیست؛ چرا که موجب می‌شود دولت‌ها نتوانند بر روی سابقه ابتلای افراد به کوویدـ۱۹ و مصونیت طبیعی حاصل از آن حساب کنند، این خود پیش‌بینی و مهار موج‌های بعدی شیوع کرونا در جهان را دشوار خواهد کرد.

نتایج یک پژوهش در دانشگاه هنگ‌کنگ با اتکا به نمونه‌‌‌هایی از بافت نایژه، بخشی از دستگاه تنفسی، نشان می‌دهد که سرعت تکثیر اومیکرون در سلول‌های نایژه تا ۷۰ برابر بیشتر از دلتا و ویروس اصلی است که خود می‌تواند علت بسیار مسری بودن این سویه باشد. با این حال سرعت تکثیر آن در شش‌ها تا ده برابر کندتر از سویه دلتاست که به‌گفته محققان می‌تواند نشان‌دهنده این باشد که این سویه، بیماری با شدت کمتر ایجاد می‌کند.

در بریتانیا شواهدی روایی مبنی بر بسیار مسری بودن اومیکرون منتشر شده است. یکی از آنها، ابتلای ۸۰ نفر از ۱۱۱ نفر به سویه اومیکرون در رستورانی در لندن است، آن هم افرادی که یا کامل واکسینه شده بودند و یا پیش از رفتن به رستوران تست کوویدـ۱۹ داده بودند.

تیم اسپکتر، استاد اپیدمی‌شناس کینگز کالج لندن، گفت که سویه دلتا تمامی افراد شرکت‌کننده در یک مراسم را درگیر نمی‌کرد و تنها یکی از شش فرد واکسینه به این سویه مبتلا می‌شد. او افزود که اومیکرون در مقایسه با دلتا بی‌تردید اکثریت را مبتلا می‌کند. او همچنین با اشاره به تبدیل لندن به کانون شیوع سویه اومیکرون گفت که اگر فردی از ساکنان این شهر علایم معمول سرماخوردگی داشته باشد، احتمال اینکه به اومیکرون مبتلا شده باشد بیشتر است تا اینکه واقعا سرما خورده باشد.

اومیکرون تاکنون در دست‌کم ۷۷ کشور جهان شناسایی شده است. سازمان بهداشت جهانی روز سه‌شنبه ۲۳ آذرماه با هشدار درباره سویه اومیکرون اعلام کرد که این گونه جهش‌یافته با سرعتی «بی‌سابقه» در حال پخش شدن است.

تدروس آدانوم، رییس سازمان بهداشت جهانی، با هشدار دوباره درباره این سویه جدید و با درخواست غیرمستقیم برای درس گرفتن از تجربیات پیشین همه‌گیری گفت که دست‌کم گرفتن اومیکرون موجب می‌شود که دود آن به چشم جهان برود و حتی اگر گزارش‌ها درباره شدت کمتر بیماری در اثر ابتلا به آن درست باشد، شمار مراجعان به بیمارستان‌ها بار دیگر کمر سیستم بهداشت و درمان را که آمادگی مقابله با سویه جدیدی را نداشته، خم خواهد کرد.

سویه‌ای که به‌سرعت برق‌وباد پدیدار و منتشر شد

اوایل آذرماه بود که گزارش‌هایی از تکاپوی محققان در آفریقای جنوبی برای رصد افزایش نگران‌کننده سویه جدیدی از سارس کوو-۲، ویروس عامل کووید-۱۹، منتشر شد. این سویه، که چندی بعد سازمان بهداشت جهانی ان را اومیکرون نامید، بخش بزرگی از جهش‌های یافته‌شده در دیگر سویه‌ها، از جمله دلتا، را در خود گرد آورده بود و موجب به وجود آمدن موج چهارم شیوع کرونا در آفریقای جنوبی شد.

اومیکرون، ابتدا در بوتسوانا، کشوری واقع در جنوب شرق آفریقا، و سپس در مسافری که از آفریقای جنوبی به هنگ‌کنگ سفر کرده بود مشاهده و شناسایی شد.

پژوهشگران با نگاه به داده‌های مربوط به توالی‌بندی ژنومی از بوتسوانا بود که متوجه این سویه شدند. اومیکرون به‌دلیل دست‌کم ۳۶ تغییر در اسید آمینه شاخک پروتئینی آن، بسیار شاخص بود. از همان ابتدا و بر اساس مدل‌ها کامپیوتری تهیه‌شده اولیه مشخص شد که اومیکرون می‌تواند از دست سلول‌های «تی» یا همان لنفوسیت «تی» بدن بگریزد و به‌عبارتی سیستم ایمنی بدن را دور بزند. این در حالی است که شواهد این‌چنینی درباره سویه بِتا و دلتا وجود نداشت.

فعلا چه کنیم؟

در حال حاضر قطعیتی درباره شدت بیماری که اومیکرون می‌تواند ایجاد کند و ارزیابی دقیقی از تهدید آن برای جهان وجود ندارد. البته که کار از محکم‌کاری عیب نمی‌کند و تا هنگامی که اومیکرون می‌تازد بهتر است نکات بهداشتی که از ابتدای این همه‌گیری آموختیم به کار ببندیم. ماسک زدن، فاصله‌گذاری، تهویه و واکسیناسیون از جمله مهم‌ترین این اقدامات است.

همچنین بهتر است که تا هنگامی که درک بهتری از خطرات این سویه به دست می‌آوریم از تشکیل تجمعات بزرگ، به‌ویژه در محیط سربسته، بپرهیزیم و با دوستانمان گروهی جمع نشویم. اما اگر مجبور به انجام آنیم، دست‌کم دورهمی‌هامان را به فضای آزاد ببریم.