مزاحمت سایبری که گاهی آزار و اذیت مجازی نیز نامیده می‌شود، به رفتارهایی اطلاق می‌شود که در آن افراد با استفاده از دستگاه‌های الکترونیک و فناوری‌های مختلف دائم به دیگران آسیب می‌رسانند.

فراوانی دستگاه‌های الکترونیکی در دنیای مدرن همراه با دسترسی به اینترنت باعث شده تا مجرمان سایبری به راحتی بتوانند ناشناس بمانند و در پشت حساب‌های متعدد جعلی هویت خود را پنهان کنند. امکانی که به مجرمان این آزادی را می‌دهد تا هم‌زمان بتوانند به چندین کاربر در شبکه‌های اجتماعی حمله کنند. 

سایت خبری تحلیلی کانورسیشن نتایج یک تحقیق در بریتانیا را منتشر کرده که در آن به دلایل و راهکارهایی برای برخورد با اینگونه رفتارها پرداخته است.

مجرمان مجازی با راه‌های مختلفی به قربانیان خود آسیب می‌رسانند. برخی از این موارد شامل انتشار پست‌هایی در رسانه‌های اجتماعی با هدف تهدید یا تحقیر فرد، انتشار فیلم‌ یا عکس‌هایی که باعث ایجاد شرمساری یا ارعاب در افراد می‌شود و یا ارسال اطلاعات خصوصی افراد در فضای مجازی مانند آدرس محل زندگی آنهاست.

همه این نوع آزارها قربانیان را به انزوا، ترس و افسردگی می‌کشاند و ما می‌دانیم که بسیاری از قربانیان به گونه‌ای غم‌انگیز به خودکشی فکر می‌کنند.

در یک پروژه تحقیقی که در مورد زورگویی در مدارس و آزار سایبری در بین جوانان و نوجوانان بریتانیا انجام شده، حدود ۴۰۸ نفر بین ۱۶ تا ۳۰ سال شرکت کردند.

حدود ۳۷ درصد از شرکت‌کنندگان در این تحقیق گزارش کردند که آزار سایبری را تجربه کرده‌اند. قربانیان آزارگران خود را در درجه اول همکلاسی‌ها خود، سپس دانش‌آموزانی که در مدرسه «محبوب» شناخته می‌شوند و یا پسر و دخترهای بزرگتر از خود و همچنین افرادی که نمی‌شناسند معرفی کردند.

آزار سایبری در بسترهای مختلفی انجام می‌شود. نتایج این تحقیق نشان داد فیس‌بوک با ۷۴ درصد بیشترین آمار مزاحمت و آزار سایبری را داشت. توئیتر با ۱۷ درصد و و اسنپ چت و اینستاگرام هر کدام با ۹ درصد در رده‌های بعدی قرار داشتند. گونه‌های متداول آزار شامل انتشار شایعات مخرب، تهدید و محرومیت از گروه‌های چت و بازی‌های آنلاین گزارش شده است.

اگرچه جامعه آماری این تحقیق نسبتا کوچک بود اما اکثر شرکت‌کنندگان در این تحقیق زن و دختر بودند. نتایج تحقیقات در این زمینه نگران‌کننده  و گویای این واقعیت است که دانش‌آموزان همکلاسی‌های خود را در سطح گستره‌دای مورد آزار و زورگویی قرار می‌دهند. مهمتر از آن اینکه قربانیان گزارش کردند که این‌گونه آزارهای سایبری اکثرا به دلیل و در ادامه دعواهای دنیای واقعی بوده است. بنابر این روشن است که آزار و اذیت در مدرسه و آزار سایبری با یکدیگر مرتبط‌‌ هستند.

وقتی زورگویی در مدرسه با مزاحمت سایبری تداخل پیدا می‌کنند

امروزه مدارس سختگیری در مورد استفاده از گوشی موبایل برای دانش‌آموزان را کمتر و کمتر می‌کنند.  اگر‌چه استفاده از گوشی موبایل برای دسترسی به رسانه‌های اجتماعی و اینترنت می‌تواند ابزار آموزشی مفیدی باشد اما برخی دانش‌اموزان از فناوری  برای آزار همکلاسی‌های خود استفاده می‌کنند.

تحقیقات دیگر نیز نشان می‌دهد که مزاحمت سایبری می‌تواند در کنار خشونت کلامی و رفتاری و برعکس رخ دهد. ادامه خشونت‌های دنیای واقعی در دنیای مجازی هم توسط آزارگران و هم قربانیانی که قصد انتقام‌جویی دارند  انجام می‌شود.

چاره کار چیست؟

در عصر امروزی دیجیتال، زورگویی و آزار دیگر با به صدا درآمدن زنگ مدرسه تمام نمی‌شود. از طرفی سیاست‌های حفاظت از کودکان و نوجوانان به سرعت ابزار‌های مزاحمت سایبری پیشرفت نکرده است.

از این تحقیق و سایر تحقیقات انجام شده در این زمینه چنین برمی‌آید که فیس‌بوک یک پلتفرم خطرناک‌ برای آزار سایبری است. با توجه به اینکه مارک زاکربرگ انتقادات در مورد در اولویت بودن سود شرکت خود نسبت به امنیت کاربران را رد کرده، وقت آن رسیده است که اقدامات بیشتری برای تامین امنیت کاربران انجام شود.

به عنوان مثال فیس‌بوک باید زمان پاسخگویی به گزارش آزار و اذیت مجازی را کوتاه کند. هر‌چند هم‌اکنون گزارش‌های آزار و اذیت سایبری ظرف ۴۸ ساعت پاسخ داده می‌شوند اما این زمان زیادی را برای آزارگ در انتشار و گسترش مطالب خود فراهم می‌کند.

بسیار مهم است که هم مدارس و هم سیاست‌گذاران به طور جداگانه، به همان‌اندازه که به زروگویی‌ها در دنیای واقعی توجه می‌کنند به آزار و مزاحمت سایبری و ارتباط و تعامل بین این دو نیز توجه کنند. با اینکه کارزارهای زیادی برای افزایش آگاهی در مورد مزاحمت سایبری انجام شده، اما استفاده از یک کارزار قویتر و با‌ثبات‌تر برای آگاه کردن والدین در مورد نحوه محافظت از فرزندان خود برای نوجوانان مفید خواهد بود.

کمپینی که می‌تواند شامل توصیه‌های تخصصی برای والدین در مورد نحوه نظارت سازنده بر رفتارهای مجازی فرزندانشان، نحوه کمک و حمایت از کودکانی که مورد آزار سایبری قرار می‌گیرند و نحوه مدیریت شرایطی که کودکان خود رفتارهای خشونت‌آمیز مجازی اعمال می‌کنند.  آموزش کودکان در مدرسه به طور پیوسته درباره پیامدهای رفتار خشونت‌آمیز و آزارگرانه نیز بسیار مهم است.