وبسایت آذربایجانی کاسپینپست در تحلیلی درباره تقابل اسرائیل و جمهوری اسلامی و تشدید احتمال حمله دوباره به ایران نوشت گزارشها حاکی از افزایش تمرینهای نیروی هوایی اسرائیل در بردهای بلند، هماهنگی با متحدان منطقهای، گسترش فعالیت اطلاعاتی با آنها و آمادگی عملیاتی جدی است.
این وبسایت نوشت اگرچه مقامهای اسراییلی از تایید صریح خودداری میکنند، اما از اظهارنظرهای عمومی و درز حسابشده اطلاعاتی آنها بهنظر میرسد با هدف ارسال پیام آمادگی صورت میگیرد.
کاسپینپست در این زمینه اشاره کرد که پیام اسرائیل روشن و مبتنی بر این است که میخواهد ایران، متحدانش و جامعه بینالمللی بدانند که در صورت شکست دیپلماسی، آماده اقدام مستقل است.
در این تحلیل به عواقب اقتصادی جهانی چنین تقابل مجددی، از جمله برای بازار انرژی و تردد ناوگانهای دریایی از تنگه هرمز، اشاره شده است. این وبسایت نوشت حمله مستقیم اسرائیل به ایران عملیاتی محدود نخواهد بود، بلکه رویدادی دگرگونکننده با پیامدهایی فراتر از منطقه است.
خبرگزاری تسنیم در یادداشتی که شامگاه پنجشنبه ۲۷ آذر منتشر کرد، به مصاحبه اخیر کاترین شکدم، پژوهشگر یهودی بریتانیایی-فرانسوی، با شبکه ایراناینترنشنال، واکنش نشان داد.
این خبرگزاری بدون نام بردن از خامنهای، آن بخش از اظهارات شکدم درباره تمایلات جنسی رهبر جمهوری اسلامی به «پسرهای کمسن و سال» را بهطور تلویحی تکذیب کرد و ضمن «احمقانه» توصیف کردن آن، نوشت: «برای مخاطب ایرانی باورپذیر نخواهد بود.»
با توجه به وابستگی خبرگزاری تسنیم به سپاه پاسداران و همچنین ممنوعیت کلی و نانوشته بحث درباره جزئیات زندگی خصوصی خامنهای، به نظر میرسد که این یادداشت بدون هماهنگی با دفتر رهبر جمهوری اسلامی نوشته و منتشر نشده است.
تسنیم در یادداشت خود اظهارات اخیر شکدم را «جنگ شناختی رسانهای» و تلاشی برای تخریب «فرد محبوبی در ایران» خواند.
ادعای «محبوبیت» خامنهای در جامعه ایران در شرایطی عنوان شده است که در دههها و سالهای گذشته مردم معترض بارها علیه خامنهای در تظاهرات مختلف شعار سر داده و حتی عکسهای او را آتش زدهاند.
شکدم به نقل از نادر طالبزاده، فیلمساز حکومتی، گفت که خامنهای «اهل زن نیست» و به «پسرهای کمسن و سال» تمایل دارد.
تلاش برای «نفوذی ایران» معرفی کردن شکدم
علاوه بر دفاع از خامنهای، بخش دیگر یادداشت تسنیم، مربوط به شکدم است و در آن تلاش شده، این پژوهشگر «عنصر نفوذی اطلاعات جمهوری اسلامی» معرفی شود.
این خبرگزاری نوشت: «تشکیلات امنیتی اسرائیل، از جمله شاباک (امنیت داخلی) و موساد (امنیت خارجی اسرائیل) همچنان به کاترین شکدم مظنون هستند و احتمال جدی میدهند که او عنصر نفوذی اطلاعات ایران در اسرائیل باشد.»
در ادامه یادداشت آمده است: «موساد تصور میکند که ممکن است شکدم با اظهار و ژست ضدایرانی، بهدنبال نفوذ در اسرائیل و ارائه اطلاعات به ایران باشد.»
تسنیم در شرایطی این ادعا را مطرح کرده است که پس از ضربات امنیتی و اطلاعاتی اسرائیل به جمهوری اسلامی در جریان جنگ دوازده روزه، بار دیگر موضوع نفوذ شکدم در سطوح بالای عرصه سیاسی ایران مطرح شد.
کواکبیان، دبیرکل حزب مردمسالاری و نماینده سابق مجلس ۱۹ تیرماه، در صداوسیما بیآنکه هیچ مدرکی ارائه دهد گفت شکدم با ۱۲۰ نفر از افراد بسیار مهم جمهوری اسلامی رابطه جنسی داشته است.
شکدم در گفتوگو با ایراناینترنشنال اتهام رابطه جنسی با مقامات جمهوری اسلامی را تکذیب کرد.
او در گفتوگو با پاکدست آی فور ایران (Eyer for Iran) ایراناینترنشنال، با صراحت به سخنان کواکبیان واکنش نشان داد و گفت: «درست نیست، ممکن نیست، بهکل غیرواقعی است.»
برخی تحلیلگران معتقدند که دوباره مطرح شدن نام شکدم پس از جنگ با اسرائیل، ناشی از شکست نظامی جمهوری اسلامی و کشمکش اصلاحطلبان و اصولگرایان بر سر بحرانهای کشور بود.
مالمر، جمعه ۲۸ آذر در یک نشست خبری گفت وزارت امور خارجه سوئد اطلاعاتی دریافت کرده که نشان میدهد این مرد که به جاسوسی متهم است، در مرحله نخست دادرسی به مجازات اعدام محکوم شده، اما این گزارشها هنوز تایید نشدهاند.
به گفته مالمر، وزارت امور خارجه سوئد چهارشنبه سفیر جمهوری اسلامی را برای ابلاغ اعتراض استکهلم احضار کرده است.
او بدون اشاره به هویت شهروند سوئدی محکوم شده به اعدام تاکید کرد که موضع سوئد و اتحادیه اروپا در قبال مجازات اعدام «کاملا روشن» است و این کشور «در همهجا و بدون استثنا» با صدور و اجرای حکم اعدام مخالفت میکند.
تا زمان تنظیم این گزارش، مقامهای جمهوری اسلامی و رسانههای حکومتی ایران واکنشی به این موضوع نشان ندادهاند.
وزارت امور خارجه سوئد ۲۶ آذرماه در پاسخ به ایراناینترنشنال، بازداشت یک شهروند سوئدی-ایرانی در ایران را تایید کرد و اعلام کرد که سفارت سوئد در تهران و وزارت امور خارجه این کشور با خانواده این فرد بازداشتشده در تماس هستند.
سوئد پیشتر نیز با هشدار درباره خطر بازداشتهای خودسرانه، از شهروندان خود خواسته بود از سفر به ایران خودداری کنند.
سخنگوی قوه قضاییه جمهوری اسلامی ۲۵ آذر از بازداشت و محاکمه یک شهروند دوتابعیتی ایرانی-سوئدی به اتهام «جاسوسی برای اسرائیل» خبر داد و گفت رای این پرونده بهزودی صادر خواهد شد.
اصغر جهانگیر گفت این پرونده در شعبه دوم دادگاه انقلاب کرج رسیدگی شده و فرد بازداشتشده در سال ۲۰۲۰، تابعیت سوئد را دریافت کرده و از آن زمان در این کشور اقامت داشته است.
به گفته جهانگیر، این فرد «چندین بار» به اسرائیل رفته و حدود یک ماه پیش از آغاز جنگ ۱۲ روزه وارد ایران شده و در ویلایی در نزدیکی کرج اقامت داشته است.
حسین فاضلی هریکندی، رییس کل دادگستری استان البرز، ۱۷ آذر اعلام کرده بود رسیدگی به پرونده یک ایرانی دوتابعیتی متهم به «جاسوسی» برای اسرائیل در کرج آغاز شده است.
قوه قضاییه جمهوری اسلامی بازداشت این شهروند دوتابعیتی را بخشی از آنچه «شبکه گسترده جاسوسی» در جریان و پس از جنگ ۱۲ روزه مینامد، توصیف کرده است.
مقامهای جمهوری اسلامی گفتهاند پس از این درگیری که با حملات هوایی آمریکا به تاسیسات هستهای ایران نیز همراه بود، بیش از ۷۰۰ نفر به ظن جاسوسی یا همکاری با اسرائیل بازداشت شدهاند.
مجلس شورای اسلامی، ششم مهر با تصویب طرحی اضطراری، امکان رسیدگی به پروندههای جاسوسی بر اساس مقررات زمان جنگ را فراهم کرد.
این تحولات همزمان با افزایش اعدامها در پروندههای مرتبط با جاسوسی رخ داده است.
نهادهای حقوقبشری بینالمللی و مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، اعلام کردهاند دستکم ۱۲ نفر در سال جاری میلادی به اتهام «جاسوسی» در ایران اعدام شدهاند. آنها نسبت به نبود دادرسی عادلانه در این پروندهها ابراز نگرانی کردهاند.
بر اساس گزارشهای حقوقبشری، در حال حاضر علاوه بر زندانیان جرایم عمومی، بیش از ۷۰ زندانی با اتهامات سیاسی در زندانهای ایران در معرض تایید یا اجرای حکم اعدام قرار دارند و بیش از ۱۰۰ نفر دیگر نیز با اتهامات مشابه، با خطر صدور حکم مرگ روبهرو هستند.
در نگاه نخست، یلدا، کریسمس و یول، سه مناسبت کاملا جدا از هم به نظر میرسند؛ یکی ریشه در ایران باستان دارد، دیگری مهمترین جشن جهان مسیحی است و سومی در سنتهای کهن اسکاندیناوی شکل گرفته است.
اما اگر لایههای دینی و ملی متاخر را کنار بزنیم و به ژرفای تاریخ بنگریم، به یک نقطه مشترک میرسیم: انقلاب زمستانی، طولانیترین شب سال و دغدغهای انسانی که از هزاران سال پیش ذهن بشر را به خود مشغول کرده است: دوام آوردن در برابر تاریکی و سرما.
تابآوری در برابر اضطراب جمعی
در همه تمدنهای باستانی نیمکره شمالی، کوتاه شدن روزها و طولانی شدن شبها نه فقط یک پدیده طبیعی، بلکه تجربهای وجودی بوده است.
سرمای کشنده، کمبود غذا، مرگ دامها و تهدید بقا، زمستان را به فصل اضطراب جمعی بدل میکرده.
انقلاب زمستانی اما نشانهای امیدبخش بوده است؛ لحظهای که انسان درمییافت از این پس، روزها دوباره بلندتر خواهند شد.
جشن گرفتن این لحظه، جشن گرفتن بازگشت نظم، نور و زندگی بود.
یلدا؛ پیروزی نور بر تاریکی در سنت ایرانی
یلدا در سنت ایرانی دقیقا در همین بستر شکل گرفت. این شب، بلندترین شب سال، بر اساس باورهای کهن ایرانی زمانی است که اهریمن و نیروهای تاریکی در اوج قدرت قرار میگیرند. اما درست در دل همین لحظه و تاریکی، نوید تولد نور نهفته است.
در آیین مهر یا میتراییسم که پیش از اسلام در ایران و بخشهایی از امپراتوری روم رواج داشت، میترا، ایزد خورشید و پیمان، در همین شب زاده میشود.
تولد میترا به معنای پیروزی نور بر تاریکی است؛ مفهومی که در یلدا به شکل بیداری تا سپیدهدم، گردهمایی خانوادگی، روشن کردن شمع و خوردن میوههای سرخرنگ مانند انار، تجسم یافته است.
سرخی انار، رنگ خون و خورشید، نماد زندگی در دل شب سرد و تیره است.
کریسمس؛ بازتعریف کهن نور در قالب مسیحی
کریسمس هم اگرچه امروز به عنوان جشن تولد عیسی مسیح شناخته میشود، از نظر تاریخی و زمانی بهشدت به این سنتهای پیشامسیحی گره خورده است.
در اناجیل، تاریخ دقیقی برای تولد عیسی ذکر نشده و پژوهشگران معتقدند انتخاب ۲۵ دسامبر بیشتر یک تصمیم فرهنگی و سیاسی بوده تا تاریخی.
این تاریخ تقریبا با انقلاب زمستانی و جشنهای خورشیدی در امپراتوری روم همزمان بود؛ از جمله جشن «سول اینویکتوس» یا «خورشید شکستناپذیر» که تولد دوباره خورشید را گرامی میداشت.
کلیسای اولیه با همزمان کردن تولد مسیح با این مناسبتها، هم پذیرش آیین جدید را آسانتر کرد و هم مفاهیم کهن نور و رستگاری را در قالبی مسیحی بازتعریف کرد.
از این منظر، عیسی مسیح نیز همچون میترا، به عنوان «نور جهان» معرفی میشود؛ نوری که در تاریکترین فصل سال زاده میشود تا امید را بازگرداند.
شمعهای کریسمس، چراغانیها، ستاره بالای درخت کریسمس و حتی مفهوم هدیه دادن، همگی در امتداد همین نمادپردازی نور در برابر تاریکی قابل فهماند.
ستارهای که راه را نشان میدهد، یادآور خورشیدی است که دوباره مسیر خود را در آسمان پیدا میکند.
یول؛ فراخواندن خورشید در شمال اروپا
در شمال اروپا، جایی که زمستانها طولانیتر و تاریکترند، همین دغدغه به شکل جشن یول بروز پیدا کرده است.
یول در سنتهای «ژرمنی و نورس»، جشنی چندروزه بود که حول انقلاب زمستانی برگزار میشد.
در این جشن، مردم آتشهای بزرگ روشن میکردند، کندههای عظیم چوب را میسوزاندند و گرد هم میآمدند تا با نور و گرما، تاریکی را پس بزنند.
در باورهای کهن، این کنده صرفا وسیلهای برای گرما نبود، بلکه نمادی آیینی بهشمار میرفت. روشن کردن آن به معنای فراخواندن خورشید و کمک به بازگشت نور بود؛ نوعی مشارکت نمادین انسان در چرخه طبیعت.
باور داشتند هرچه کنده بزرگتر باشد و مدت بیشتری بسوزد، سال پیش رو پربرکتتر خواهد بود.
خاکستر کنده یول نیز مقدس تلقی میشد و آن را برای محافظت از خانه، افزایش باروری زمین و دور نگه داشتن نیروهای شر به کار میبردند.
«کنده یول» یک معنا داشت: روشنایی باید شبهای طولانی زمستان را تاب بیاورد.
تزیین خانه با شاخههای همیشهسبز، مانند کاج و صنوبر، نیز ریشه در باور به تداوم زندگی در دل سرما دارد؛ گیاهانی که حتی در زمستان نمیمیرند و نشانهای از جاودانگیاند.
روایت مشترک انسانی: امید در دل تاریکی
آنچه این سه جشن را بهطور شگفتانگیزی به هم پیوند میدهد، نه شباهتهای ظاهری، بلکه یک روایت مشترک انسانی است.
انسان، فارغ از جغرافیا و دین، در برابر طبیعت ناتوان بوده و برای معنا دادن به ترسهایش، داستانهایی از تولد، رستاخیز و پیروزی نور ساخته است.
یلدا با شعر و قصه، یول با آتش و گردهمایی، و کریسمس با آیین مذهبی و نمادهای خانوادگی، همگی پاسخهایی متفاوت به یک پرسش مشترکاند: چگونه میتوان در تاریکترین شبها، امید را زنده نگه داشت؟
امروز، وقتی خانوادهای ایرانی در شب یلدا فال حافظ میگیرد، یا خانوادهای مسیحی درخت کریسمس را میآراید، یا خانوادهای اسکاندیناویایی شمعهای یول را روشن میکند، شاید کمتر کسی به این پیوندهای عمیق تاریخی بیندیشد.
اما در پس همه این تفاوتها، یک تجربه مشترک انسانی جریان دارد؛ تجربهای که یادآوری میکند تاریکی هر چقدر هم طولانی باشد، سرانجام جایش را به نور خواهد داد.
این شاید کهنترین و جهانشمولترین داستانی باشد که بشر تا امروز برای خود روایت کرده است.
