بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در دیدار با جِیدی ونس، معاون رییسجمهوری آمریکا، تلویحا مخالفت خود را با مشارکت نیروهای ترکیه در ماموریت نظارت بر آتشبس غزه اعلام کرد؛ در حالیکه واشینگتن بر ادامه روند اجرای طرح آتشبس دونالد ترامپ تاکید دارد.
نتانیاهو گفت دو طرف درباره آینده غزه و نحوه تامین امنیت این منطقه پس از دو سال جنگ گفتوگو کردهاند. او در پاسخ به پرسشی درباره احتمال استقرار نیروهای ترکیه در غزه گفت: «من در اینباره نظر بسیار قاطعی دارم. میخواهید حدس بزنید چیست؟»
این جمله از سوی تحلیلگران بهعنوان نشانهای از مخالفت نتانیاهو با هرگونه نقش نظامی ترکیه در غزه تفسیر شد.
ترکیه، که در شکلگیری توافق آتشبس میان اسرائیل و حماس نقش داشت، اعلام کرده آماده است در نیروی بینالمللی ناظر بر اجرای آتشبس شرکت کند و نیروهایش میتوانند در قالب نظامی یا غیرنظامی فعالیت کنند. وزارت خارجه ترکیه از اظهار نظر در اینباره خودداری کرده است.
جِیدی ونس در این دیدار گفت که نسبت به پایدار ماندن آتشبس خوشبین است: «هرگز نگفتم کار آسانی است، اما معتقدم این آتشبس دوام میآورد و میتوان آیندهای بهتر برای کل خاورمیانه ساخت.» او افزود که ایالات متحده به دنبال تحمیل تصمیمی درباره حضور نیروهای خارجی بر اسرائیل نیست.


ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، پیشنهاد دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، برای توقف جنگ در خطوط فعلی جبههها را «توافقی خوب» دانست، اما گفت تردید دارد روسیه با آن موافقت کند. همزمان، کرملین تایید کرد که آمادهسازیها برای نشست احتمالی پوتین و ترامپ در جریان است.
بر اساس گزارش رویترز، زلنسکی چهارشنبه ۳۰ مهر در جریان سفرش به کشورهای شمال اروپا گفت طرح ترامپ، برای توقف نبرد در خطوط فعلی میان اوکراین و روسیه میتواند «یک سازش منطقی» باشد، اما افزود: «بعید است ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه چنین توافقی را بپذیرد.»
طبق برآوردها، روسیه در حال حاضر حدود ۱۹ درصد از خاک اوکراین، معادل ۱۱۶ هزار کیلومتر مربع را در اختیار دارد.
ترامپ پس از دیدار با زلنسکی در واشینگتن، از طرح آتشبس در خطوط فعلی حمایت کرد. این موضع با درخواست اوکراین و متحدان اروپایی آن برای آتشبس فوری در جبهههای کنونی همراستا است.
در مقابل، مسکو همچنان بر شروط خود برای صلح تاکید دارد و خواستار واگذاری اراضی بیشتری از سوی اوکراین است.
وزیر خارجه روسیه، سرگئی لاوروف، گفت: «مواضع ما از زمان نشست آلاسکا تغییری نکرده است.»
رویترز گزارش داده است که روسیه در یک یادداشت غیررسمی شرایط پیشین خود برای توافق صلح را دوباره به آمریکا ابلاغ کرده است، هرچند سرگئی ریابکوف، معاون وزیر امور خارجه روسیه، از تایید این خبر خودداری کرد.
دیدار ترامپ و پوتین
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین چهارشنبه گفت: «تاریخ برگزاری دیدار روسای جمهوری آمریکا و روسیه هنوز مشخص نشده، اما آمادهسازی دقیق زمانبر است.»
او در واکنش به سخنان ترامپ که گفته بود «هیچکس نمیخواهد وقتش تلف شود»، اظهار داشت: «نه ترامپ و نه پوتین تمایلی به اتلاف وقت ندارند.»
ترامپ پیشتر گفته بود احتمال دارد در بوداپست با پوتین دیدار کند تا راهی برای پایان دادن به جنگ پیدا شود. با این حال، یک مقام ارشد کاخ سفید به رویترز گفت «در آینده نزدیک» برنامهای برای چنین دیداری وجود ندارد.
ریابکوف، نیز تایید کرد که آمادگیها برای نشست ادامه دارد و مانع عمدهای در مسیر آن نمیبیند. ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان که میزبان احتمالی این نشست است، نیز گفته است تدارکات در جریان است.
ترامپ بارها گفته است که قصد دارد «به مرگبارترین جنگ اروپا از جنگ جهانی دوم پایان دهد»، اما با وجود دیدارهای متعدد با مقامهای روسیه از جمله نشست تابستان امسال در آلاسکا، هنوز موفق به دستیابی به توافقی مشخص نشده است.
همزمان، دیدار برنامهریزیشده میان لاوروف و مارکو روبیو، وزیر امور خارجه آمریکا، که قرار بود برای آمادهسازی نشست احتمالی پوتین–ترامپ برگزار شود، به تعویق افتاد.
حملات روسیه به اوکراین شش کشته برجای گذاشت
مقامهای اوکراین اعلام کردند که در پی حملات گسترده موشکی و پهپادی روسیه دستکم شش نفر از جمله دو کودک کشته و بیشتر مناطق کشور با قطعی برق اضطراری روبهرو شدند. دولت اوکراین این حملات را بخشی از کارزار سازمانیافته مسکو برای نابودی زیرساخت انرژی کشور پیش از زمستان دانست.
تیمور تکاچنکو، رییس اداره نظامی کییف، گفت آوار و بقایای موشکهای سرنگونشده در چند منطقه شهر باعث آتشسوزی شده است.
سویتلانا هرینچوک، وزیر انرژی اوکراین، اعلام کرد: «اکثر مناطق کشور هدف قرار گرفتهاند. این دومین حمله بزرگ در یک ماه گذشته است و نشان میدهد روسیه بهطور سیستماتیک در حال اجرای کارزاری برای نابودی بخش انرژی ما پیش از زمستان است.» او افزود روسیه اکنون حتی تیمهای تعمیرات زیرساختهای انرژی را هدف میگیرد.
به گفته نیروی هوایی اوکراین، روسیه در این حمله ۴۰۵ پهپاد و ۲۸ موشک شلیک کرد که از این میان ۳۳۳ پهپاد و ۱۶ موشک توسط پدافند هوایی اوکراین سرنگون شدند.
وزارت خارجه اسرائیل رای مشورتی دیوان بینالمللی دادگستری درباره آنروا را «کاملا قابلپیشبینی» و «تلاشی سیاسی برای اعمال فشار بر اسرائیل با پوشش حقوق بینالملل» توصیف کرد.
وزارت خارجه اسرائیل، اعلام کرد: «دیوان بینالمللی دادگستری باید به فعالیتهای تروریستی اونروا اشاره میکرد. کارکنان اونروا مستقیماً در کشتار هفت اکتبر مشارکت داشتند و همچنان به عملیات تروریستی حماس کمک میکنند. همه این اقدامها تحت لوای سازمان ملل انجام میشود.»


رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، اعلام کرد خسارت حملههای آمریکا و اسرائیل به سایتهای کلیدی در اصفهان، نطنز و فردو شدید بود، اما با وجود آنکه ترامپ از «نابودی کامل» سخن میگوید، دانش فنی تهران از بین نرفته است.
گروسی چهارشنبه ۳۰ مهر در گفتوگو با روزنامه سوییسی لوتانو تاکید کرد: «سانتریفیوژهای ایران که میتوانند برای غنیسازی اورانیوم به کار روند نیز قابل بازسازی هستند.»
او افزود: «در هر حال، ایران همچنان اورانیوم غنیشده در اختیار دارد، از جمله حدود ۴۰۰ کیلوگرم اورانیوم با غنای ۶۰ درصد، که اندکی کمتر از سطح لازم برای ساخت سلاح هستهای است.»
این در حالی است که دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، بارها از نابودی کامل تاسیسات اصلی هستهای در ایران سخن گفته است. او ۲۸ مهر در اظهاراتی حمله هوایی به تاسیسات هستهای ایران را «یکی از بزرگترین عملیاتهای نظامی تاریخ» توصیف کرد و گفت که این اقدام، مسیر دستیابی به توافق صلح در خاورمیانه را هموار کرد.
اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ۲۸ مهر در نشست خبری خود گفته بود: «تا زمانی که آژانس بینالمللی انرژی اتمی طبق صلاحیتها و اختیارات خود و به دور از نظارت و فشار سیاسی آمریکا و تروئیکای اروپایی عمل کند، مورد احترام جمهوری اسلامی است.»
او ادامه داد: «ما معترض و منتقد این موضوع بودیم و باز تکرار میکنیم که آژانس باید استقلال خود را حفظ کند و نگذارد برخی کشورها از فعالیتها، تصمیمگیریها و گزارشدهیهای فنیاش سوءاستفاده کنند.»
علی لاریجانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز ۲۸ مهر درباره گزارش آینده گروسی به شورای حکام گفت: «آقای گروسی کار خود را کرده است و گزارشهایش دیگر تاثیری نخواهد داشت.»
گروسی همچنین تاکید کرد: «هیچ شواهدی نداریم که تهران قصد ساخت بمب داشته باشد. برای اطمینان از این موضوع، بازرسیها باید از سر گرفته شود. ما معتقدیم بیشتر اورانیوم با غنای بالا همچنان در اصفهان، نطنز و فردو نگهداری میشود.»
مدیرکل آژانس اضافه کرد: «پس از جنگ ۱۲ روزه، جمهوری اسلامی میتوانست ارتباط خود را با جامعه جهانی قطع کند، از پیمان منع گسترش سلاحهای هستهای خارج شود و مانند کره شمالی به یک کشور منزوی بدل شود. اما چنین نکرد. من این انتخاب را تحسین میکنم و برای حفظ فضای دیپلماتیک، تماس منظم خود را با عراقچی ادامه میدهم.»
او افزود: «تهران فقط بهصورت محدود و تدریجی اجازه ورود بازرسان را میدهد. این محدودیتها بهدلیل ملاحظات امنیتی است که من آن را درک میکنم، اما اگر دیپلماسی شکست بخورد، نگران بازگشت دوباره به استفاده از زور هستم.»
وزارت امور خارجه مصر ۲۶ مهر اعلام کرد در تماسهایی که با مقامهای جمهوری اسلامی، آمریکا و آژانس بینالمللی انرژی اتمی داشته است، طرفها توافق کردهاند به پیگیری تماسها در زمینه مذاکرات هستهای ادامه دهند.
به گفت این وزارتخانه، تماسها در چارچوب «تلاشهای انجامشده برای حمایت از امنیت و ثبات و کاهش تنش در منطقه» و بر اساس «شتابی» برقرار شده است که پس از امضای توافق قاهره بین تهران و آژانس بهوجود آمد.
محمد اسلامی، رییس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی، ۲۳ مهر گفته بود بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی (IAEA) در حال حاضر در ایران حضور ندارند.
دنی دنون، سفیر اسرائیل در سازمان ملل تصمیم دیوان بینالمللی دادگستری درباره وضعیت غزه را «شرمآور» خواند و گفت: «انتظار داریم دیوان لاهه به اقدامات حماس در غزه توجه کند، نه متهمکردن اسرائیل.»
او گفت: «آنها اسرائیل را به عدم همکاری با نهادهای سازمان ملل متهم میکنند… باید خودشان را سرزنش کنند. این نهادها به کانون پرورش تروریستها بدل شدند. نمونهاش آنروا… سازمانی که سالها از حماس حمایت کرد.»

دیوان بینالمللی دادگستری اعلام کرد اسرائیل نتوانسته ادعای خود مبنی بر عضویت «بخش قابلتوجهی» از کارکنان آژانس امدادرسانی و کاریابی سازمان ملل برای آوارگان فلسطینی (آنروا) در حماس را اثبات کند.
یوجی ایواساوا، رییس دیوان بینالمللی دادگستری، گفت: «دیوان احراز میکند که اسرائیل ادعاهای خود را مبنی بر اینکه بخش قابلتوجهی از کارکنان آنروا «عضو حماس… یا دیگر گروههای تروریستی» هستند، اثبات نکرده است.»
اسرائیل پس از نسبتدادن نقش به برخی کارکنان آنروا در حمله هفتم اکتبر ۲۰۲۳، فعالیت این نهاد را در خاک خود ممنوع کرد.
با وجود طرح برخی «مسائل مرتبط با بیطرفی» در تحقیقات مستقل — از جمله گزارش به سرپرستی کاترین کولونا در آوریل ۲۰۲۴ — این بررسیها نیز تاکید کردهاند که اسرائیل هنوز «شواهد پشتیبان» برای ادعای عضویت گسترده کارکنان آنروا ارائه نداده است.

