وقوع چندین انفجار در مرکز اسرائیل
گزارشهای رسانهای از وقوع چندین انفجار در مناطق مرکزی اسرائیل خبر میدهند.
مطالب بیشتر
ابراهیم روشندل، دیپلمات پیشین، کارشناس امنیت ملی و مسائل استراتژیک، به ایراناینترنشنال گفت ورود مستقیم آمریکا به بحران، نقطه چرخش در تقابل ایران و اسرائیل بود. جاییکه دیگر صحبت از یک درگیری دوجانبه نبود، بلکه پای قدرتی به میدان باز شد که توان شکلدهی به صحنه بینالملل را دارد.
او افزود اظهارات محسن رضایی که به موشکهای سجیل و فتح و ابزارهای فرامنطقهای مثل بستن تنگه هرمز اشاره میکرد، بیشتر نمایانگر تکرار همان زبان تهدید بود— زبانی که حالا دیگر پاسخ عملی ندارد. سفرهای دیپلماتیکی مانند تلاش عباس عراقچی هم نتوانستند مانع این تغییر موازنه شوند.
به گفته این دیپلمات پیشین، ساختار تصمیمگیری جمهوری اسلامی همزمان دچار بینظمی شدید شده است. علی خامنهای غایب است، نیروهای رادیکال سیاست را در دست گرفتهاند و اصل «انتقام» همچنان جایگزین «عقلانیت راهبردی» شده است. همین فضای قفلشده، امکان تصمیمگیری واقعگرایانه را از حکومت گرفته—در حالیکه گزینههای پیشرو هر روز محدودتر و پرهزینهتر میشوند. حتی در داخل کشور نیز حکومت بهجای مهار بحران، به سرکوب شدید، بازداشتهای گسترده و فشار بر جامعه روی آورده است؛ وضعیتی که میتواند به تنشی داخلی عمیقتر از بحران خارجی بینجامد.
روشندل تاکید کرد پنج ستون اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی که از اوایل دهه ۶۰ پایهگذاری شد، حالا یکییکی فرو ریختهاند. صدور انقلاب و نفوذ ایدئولوژیک در منطقه دیگر جذابیتی ندارد، شبکههای نیابتی مانند حزبالله، حشد شعبی و انصارالله تضعیف شدهاند، برنامه هستهای که سالها بهعنوان ابزار چانهزنی استراتژیک بهکار میرفت، اکنون بهطرز بیسابقهای هدف قرار گرفته و تخریب شده، اولویتدهی به عمق راهبردی در منطقه با شکست مواجه شده و حتی همپیمانی با قدرتهایی مانند روسیه و چین هم کارساز نبوده—چراکه این کشورها نشان دادهاند تمایلی برای ورود به رویارویی مستقیم با آمریکا ندارند. نتیجه، فروپاشی تدریجی سازهایست که روزگاری بلندپروازانهترین پروژه ژئوپلیتیک جمهوری اسلامی بود.
این کارشناس در نهایت گفت در این فضا، تنها مسیر واقعبینانه، تغییر رویکرد از تقابل به عقبنشینی کنترلشده، گفتوگو و بازتعریف جایگاه ایران در منطقه و جهان است. اسرائیل، با اتکا بر اصول سیاست بازدارندگیاش، اکنون دست بالا را دارد و میتواند در سطح بینالمللی اقداماتش را در قالب واکنش مشروع بازنمایی کند. از سوی دیگر، فروپاشی تدریجی درونی—در حوزه اقتصاد، محیطزیست و آزادیهای سیاسی—بدون نیاز به حمله نظامی مستقیم، میتواند پروژه تضعیف جمهوری اسلامی را به تغییر ساختاری منتهی کند؛ تغییری که دیگر نه از بیرون، بلکه از درون میرسد
در پی حمله بامداد یکشنبه آمریکا به سایتهای هستهای ایران، نماینده دائم جمهوری اسلامی در سازمان ملل با ارسال نامهای رسمی به شورای امنیت، این اقدام را نقض فاحش منشور سازمان ملل، حقوق بینالملل و معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) دانست و خواستار تشکیل نشست اضطراری شورای امنیت شد.
در این نامه که به امضای امیر سعید ایروانی، نماینده ایران در سازمان ملل رسیده، آمده است: «ایالات متحده، در هماهنگی کامل با اسرائیل، به شکلی عامدانه، طراحیشده و بدون تحریک قبلی به تاسیسات هستهای تحت نظارت بینالمللی در فردو، نطنز و اصفهان حمله کرد.»
او با اشاره به اینکه دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، مسئولیت این حملات را پذیرفته، نوشت: «این حمله آشکارا حاکمیت و تمامیت ارضی ایران را نقض کرده و تهدیدی جدی علیه صلح و امنیت منطقهای و جهانی است.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در حساب ایکس خود نوشت: «آمریکا بهعنوان عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل، با حمله به تاسیسات صلحآمیز هستهای ایران، منشور سازمان ملل، حقوق بینالملل و پیمان انپیتی را بهطور فاحش نقض کرده است.»
او هشدار داد این اقدام «رسواییآور» پیامدهای ماندگاری خواهد داشت و همه اعضای سازمان ملل باید نسبت به «رفتار مجرمانه و خطرناک» آمریکا هوشیار باشند.
عراقچی تاکید کرد ایران مطابق منشور سازمان ملل، «همه گزینهها را برای دفاع از حاکمیت، منافع و مردم خود» محفوظ میداند.
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی در واکنش به حمله آمریکا به تاسیسات هستهای فردو در شبکه اجتماعی ایکس نوشت: آمریکا با حمله به تاسیسات صلحآمیز هستهای ایران، مرتکب نقض فاحش منشور سازمان ملل، حقوق بینالملل و معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (انپیتی) شده است.
عراقچی اتفاقات صبح شنبه را تکاندهنده و ننگآور با پیامدهایی ماندگار نامید و گفت هر یک از اعضای سازمان ملل باید نسبت به این رفتار بهشدت خطرناک، غیرقانونی و جنایتکارانه احساس نگرانی جدی کنند.
او گفت: بر اساس منشور سازمان ملل متحد و مفاد آن که اجازه پاسخ مشروع در چارچوب دفاع از خود را میدهد، ایران تمامی گزینهها را برای دفاع از حاکمیت، منافع و مردم خود محفوظ میدارد.
دونالد ترامپ، رییس جمهوری آمریکا، در سخنرانی پس از حمله به تاسیسات هستهای جمهوری اسلامی در فردو اعلام کرد که «یک عملیات بسیار دقیق» علیه سه سایت کلیدی برنامه هستهای جمهوری اسلامی—فردو، نطنز و اصفهان—انجام شده است. او گفت این مراکز، محل اجرای برنامهای پنهانی و خطرناک برای تهدید امنیت جهانی بودهاند و تأکید کرد که این روند اکنون متوقف شده است.
ترامپ همچنین هشدار داد که اگر ایران همکاری نکند، حملات بعدی «بسیار شدیدتر و آسانتر» خواهد بود.
مهرزاد بروجردی، رییس دانشکده علوم انسانی میزوری به ایران اینترنشنال گفت باید اندکی صبر کرد تا مشخص شود میزان خسارت واردشده به تاسیسات هستهای فردو، بهویژه از سوی حملهی آمریکا، دقیقاً چقدر بوده است. اگر ادعای ترامپ مبنی بر نابودی کامل این سایت صحت داشته باشد، جمهوری اسلامی با یکی از شدیدترین بحرانهای مشروعیت در تاریخ خود روبهرو خواهد شد. زیستمحیطی و امنیتی گستردهای خواهد داشت.
به گفته این تحلیلگر، جمهوری اسلامی با چند گزینه روبهروست: عقبنشینی و پذیرش پایان ماجرا برای حفظ نظام، یا اصرار بر تداوم مقاومت. اما پرسش اصلی باقیست: آیا پایان بحران هستهای به معنای پایان کل ساختار جمهوری اسلامی خواهد بود؟
بروجردی گفت طبق گزارشها آمریکاییها از طریق کانالهای دیپلماتیک پیام دادهاند که بهدنبال تغییر رژیم نبودهاند—ادعایی که، دستکم فعلاً، باورپذیر به نظر میرسد. از سوی دیگر، ممکن است جمهوری اسلامی با روایتهایی مانند «خالیبودن سایت»، «انتقال مواد حساس» یا «محدود بودن خسارت» سعی در تقلیل ابعاد حمله داشته باشد. گزینه دیگر نیز، پاسخ نظامی محدود بهقصد حفظ وجهه است—پاسخی که احتمالاً اثری راهبردی نخواهد داشت و ممکن است بیشتر مصرف داخلی داشته باشد.
او گفت اکنون جمهوری اسلامی بر سر یک دو راهی تاریخی ایستاده است: تسلیم و مذاکره، یا پافشاری و پذیرش خطر فروپاشی. اما آنچه این لحظه را خطرناکتر میکند، فقدان چهرههای باتجربه و میانهرو در ساختار سیاسی فعلی است که بتوانند گذار از بحران را مدیریت کنند. در گذشته، ایران افرادی مانند ذکاءالملک فروغی را داشت که در بزنگاههای تاریخی نقشآفرین بودند. امروز اما نظام با خلأ عمیقی از اینگونه شخصیتها مواجه است و این، شاید بزرگترین خطر برای آیندهاش باشد.
