در پی انتشار ویدیوی کنسرت سهراب پاکزاد، خواننده و همچنین مسدود شدن صفحه اینستاگرام او از سوی پلیس فتا، قوه قضاییه جمهوری اسلامی خبر از «برخورد قضایی» با او و تهیهکننده و برگزار کننده این کنسرت داد.
رسانهها در ایران جمعه هشتم فروردین خبر دادند که این خواننده پاپ از سوی ماموران امنیتی بازداشت شده است. ساعاتی بعد بهمن بابازاده، خبرنگار موسیقی، در حساب ایکس خود خبر داد که او آزاد شده است.
سهراب پاکزاد در اینستاگرام خود ویدیویی از کنسرت اخیرش منتشر کرد.
برخی رسانههای وابسته به حکومت با انتشار حضور زنان بدون حجاب اجباری در این کنسرت، خواستار برخورد با این خواننده شدند و به دنبال این ماجرا، صفحه اینستاگرام پاکزاد مسدود شد.
خبرگزاری میزان، وابسته به قوه قضاییه نیز بدون اشاره به نام او نوشت که «با تهیهکننده کنسرت، کارگردان کلیپ، برگزارکننده و خواننده، برخورد قانونی و قضایی» شده است.
در ماههای گذشته نیز برخی خوانندگان در ایران بازداشت شدهاند. از جمله ۹ اسفند ماه سال گذشته، هیوا سیفیزاده به اتهامهای برگزاری «کنسرت فاقد مجوز» و «خوانندگی به عنوان تکخوان زن در حضور مردان» بازداشت شد.
یک روز بعد احمد صدری، مدیر دفتر موسیقی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دلیل بازداشت سیفیزاده را «تکخوانی بدون مجوز» اعلام کرد و از آزادی این خواننده خبر داد.
در موردی دیگر، مهدی یراحی، ششم شهریور ۱۴۰۲ در پی انتشار موزیک-ویدیوی اعتراضی جدید خود معروف به «روسریتو» بازداشت و در ۲۵ مهر همان سال با وثیقه ۱۵ میلیارد تومانی به طور موقت و تا پایان مراحل دادرسی آزاد شد.
بازداشت یراحی در آن زمان با واکنش گسترده کنشگران و چهرههای مختلف همراه شد و کاربران شبکههای اجتماعی در همبستگی با این خواننده معترض ویدیوهای رقص خود را با آهنگ «روسریتو» او منتشر کردند.
سندی که به دست ایراناینترنشنال رسیده و اظهارات چند نفر از دریافتکنندگان کمکهای مالی نشان میدهد که بسیاری از این پروژهها دوباره تایید و تنها تعدادی انگشتشمار متوقف شدهاند.
وزارت خارجه آمریکا، ژانویه سال جاری میلادی تامین مالی چندین پروژه مربوط به ایران، از جمله گروههای مدافع حقوق بشر ایرانی، پروژههای آزادی اینترنت و سازمانهای جامعه مدنی را به حالت تعلیق درآورد.
این اقدام بخشی از بررسی گستردهتر کمکهای خارجی ایالات متحده در چارچوب سیاست «اول آمریکا»ی دولت ترامپ بود.
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در پاسخ به پرسش ایراناینترنشنال درباره ازسرگیری کمکها به پروژههای مرتبط با ایران گفت حکومت ایران یکی از بدترین ناقضان حقوق بشر در جهان است که مردم خود را برای حفظ قدرت سرکوب میکند و ایالاتمتحده به حمایت و دفاع از حقوق مردم ایران در برابر این حکومت ادامه میدهد.
سخنگوی این وزارتخانه در ادامه با اشاره به وضعیت حقوق بشر در ایران و تاکید بر اینکه «حکومت ایران مانع از بهرهمندی مردم از آزادیهای اساسی میشود» گفت با وجود ادامه روند بازبینی کمکهای خارجی، اجرای برخی برنامههای تاییدشده که در راستای منافع ملی آمریکا قرار دارند، از جمله برخی برنامهها در حمایت از مردم ایران، همچنان خواهد یافت.
در بیانیه سخنگوی وزارت خارجه به ایران اینترنشنال آمده است: «وزیر خارجه آمریکا از زمان آغاز به کار خود، با جدیت مشغول بررسی هر دلار هزینهشده در وزارت خارجه و آژانس توسعه جهانی (USAID) بوده تا اطمینان حاصل شود منابع مالیاتی شهروندان آمریکایی در راستای امنتر، قویتر و ثروتمندتر شدن ایالات متحده مصرف میشود.»
این توقف کمکها که در تاریخ ۲۰ ژانویه اعلام شد، در ابتدا برای ۹۰ روز تعیین شده بود اما ظاهرا بررسیها زودتر به پایان رسیده است.
ایراناینترنشنال به فهرستی از «کمکهای مالی فعال» وزارت خارجه آمریکا دست یافته که نشان میدهد وضعیت تقریبا تمام پروژههای مرتبط با ایران به رنگ سبز درآمده و این نشاندهنده از سرگیری کمکها به آنهاست.
چند نفر از دریافتکنندگان این کمکها که همگی به جز یک نفر خواستند نامشان فاش نشود، به ایراناینترنشنال گفتند کمکهای مالی به آنها دوباره برقرار شده و فعالیتهایشان از سر گرفته میشود.
از میان این افراد، تنها کسی که حاضر به صحبت علنی شد، احمد احمدیان، فعال حوزه آزادی اینترنت در ایران و مدیر سازمان مردمنهاد «هولیستیک رزیلینس» (Holistic Resilience) مستقر در کالیفرنیاست که در زمینه توسعه فنآوریهای مقابله با سانسور، تحقیق و فعالیت میکند.
احمدیان ضمن استقبال از تصمیم دولت آمریکا برای بازگرداندن کمکها به سازمانهایی همچون سازمان تحت مدیریت او، گفت: «فشار بر حاکمان ایران و حمایت همزمان از ایرانیان نهتنها امکانپذیر بلکه ضروری است؛ البته اگر ایالات متحده بخواهد تغییر واقعی در ایران و حتی فراتر از آن ایجاد کند.»
او در گفتوگو با ایراناینترنشنال افزود: «سیاست دولت ترامپ مبتنی بر افزایش کارایی و اجتناب از شروع یک جنگ جدید است که بر این اساس جامعه مدنی ایران همچنان امیدوارکنندهترین گزینه برای تحقق این هدف و تغییر رفتار حکومت ایران است.»
احمدیان همزمان تاکید کرد که ممکن است نیاز باشد اصلاحاتی در نحوه اعطای این کمکهای مالی انجام شود: «به باور من پروژههای جدید باید بازدهی مشخص داشته باشند، شفافیت آنها افزایش یابد، بر ارزشهای مشترک مردم ایران و آمریکا تاکید کنند و نتایج ملموستری داشته باشند.»
تاثیر فرمان اجرایی ترامپ بر جامعه مدنی در ایران
پیش از توقف این کمکها، آمریکا از چندین سرویس ارائهدهنده ویپیان (VPN) حمایت مالی میکرد که به ایرانیان کمک میکنند از سانسور دولتی عبور کنند.
آمریکا همچنین از پروژههایی در حمایت از آزادی رسانه، تقویت جامعه مدنی و مستندسازی نقض حقوق بشر در ایران پشتیبانی میکرد که تمام این ابتکارات تحت تاثیر دستور اجرایی ترامپ قرار گرفتند.
توقف کمکها که در نخستین روز کاری ترامپ در کاخ سفید اعلام شد، انتقادهای بسیاری را در میان فعالان ایرانی برانگیخت. این فعالان معتقد بودند چنین تصمیمی بیش از همه به نفع حاکمان جمهوری اسلامی است.
اکنون دریافتکنندگان این کمکها معتقدند از سرگیری حمایتهای مالی آمریکا شرایط را تغییر خواهد داد.
یکی از این افراد که خواست ناشناس بماند، به ایراناینترنشنال گفت: «جمهوری اسلامی تلاش کرد از توقف موقت کمکها بهعنوان ابزار تبلیغاتی استفاده کند و ادعا کرد این پروژهها کارایی و تاثیر ندارند. اما واقعیت این است که بسیاری از این پروژهها اثرات ملموسی بر جامعه ایران داشتهاند.»
او در ادامه گفت: «دولت ترامپ نشان داد برای پروژههای مرتبط با ایران ارزش قائل است. من انتظار دارم که کمکهای بیشتری هم به این بخش بشود؛ چرا که این پروژهها کاملا با سیاست "اول آمریکا" همخوانی دارند.»
وزارت خارجه آمریکا تاکنون درباره نتایج بررسیها یا دلایل از سرگیری این کمکها اظهار نظر علنی نکرده است.
توقف و از سرگیری این کمکها در شرایطی صورت میگیرد که تنشها میان واشینگتن و تهران شدت گرفته است.
ترامپ در هفتههای اخیر فشارهای اقتصادی و دیپلماتیک را بر تهران به شدت افزایش داده و در پیامی به علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، به او هشدار داده است که یا با توافقی برای محدود کردن برنامه هستهای ایران موافقت کند یا با پیامدهای شدید مواجه شود.
خامنهای هم در واکنش به این پیام اعلام کرد تا زمانی که فشارها ادامه دارد، هیچ مذاکره مستقیمی انجام نخواهد داد و ایران در برابر خواستههای آمریکا تسلیم نمیشود.
با تشدید موضعگیری دو طرف، نگرانیها از بالا گرفتن تنشها افزایش یافته است؛ بهویژه اینکه آمریکا حضور نظامی خود را در خاورمیانه و اقیانوس هند تقویت کرده است.
آخرین ارزیابی اطلاعاتی ایالات متحده حاکی است که نفوذ منطقهای ایران کاهش یافته و نارضایتیهای داخلی ممکن است به اعتراضات گسترده مشابه سالهای اخیر منجر شود.
تحلیلگران معتقدند تصمیم از سرگیری کمکها به پروژههای مربوط به ایران، میتواند تحت تاثیر چنین ارزیابیهایی گرفته شده باشد.
بازداشت اکرم اماماوغلو، شهردار استانبول و از چهرههای برجسته مخالف دولت رجب طیب اردوغان، موج گستردهای از اعتراضات در سراسر ترکیه را رقم زده است. این اعتراضها که چندین شب پیاپی ادامه داشت، با سرکوب شدید پلیس مواجه و منجر به دستگیری صدها معترض شده است.
این خبرنگار سوئدی در استانبول و در چارچوب تحقیقات مربوط به تظاهرات جنجالبرانگیزی که ژانویه سال ۲۰۲۳ در استکهلم، پایتخت سوئد برگزار شد، دستگیر شده است.
در آن تظاهرات، معترضان عروسکی شبیه رجب طیب اردوغان، رییسجمهوری ترکیه را در بیرون ساختمان شهرداری استکهلم از طناب دار آویختند.
مقامهای ترکیه میگویند مدین یکی از ۱۵ فرد مظنون است که در «سازماندهی، ترویج یا ارتباط با آن تظاهرات» نقش داشتهاند.
اتهامات مطرح شده علیه این خبرنگار سوئدی، شامل «توهین به رییسجمهوری» و «عضویت در یک سازمان تروریستی» است.
روزنامه «داگنز ایتیسی» (Dagens ETC) که مدین برای آن کار میکند، دو روز قبل از اعلام رسمی بازداشت او ابراز نگرانی کرده و اعلام کرده بود قادر به برقراری ارتباط با این خبرنگار نیست.
آندریاس گوستاوسون، سردبیر ارشد روزنامه داگنس ایتیسی، به شبکه چهار تلویزیون سوئد (TV4) گفت که مدین هیچ کار نادرستی انجام نداده و تنها بهدلیل انجام وظیفه خبرنگاریاش مجازات شده است.
نیروهای امنیتی ترکیه پیش از این و در جریان سرکوب تظاهرات علیه بازداشت اماماوغلو، دستکم ۱۱ روزنامهنگار و عکاس را بازداشت کردند.
علاوه بر تظاهرات در استکهلم، مقامهای ترکیه گزارشهای پیشین مدین از مناطق جنگزده در سوریه، عراق و جنوب شرق ترکیه بین سالهای ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۷ را نیز به عنوان بخشی از دلایل بازداشت او مطرح کردهاند.
دادگاه آنکارا پس از بازجویی و جلسه تفهیم اتهام که از طریق ویدیوکنفرانس و با حضور مدین در استانبول برگزار شد، حکم بازداشت رسمی او را صادر کرد.
ماریا مالمر استنرگارد، وزیر امور خارجه سوئد، به اسوت، شبکه تلویزیونی دولتی این کشور (SVT) گفت دولت سوئد از سفیر ترکیه در استکهلم خواسته است تا در مورد اتهامات علیه این خبرنگار سوئدی توضیح دهد و همچنین درخواست کرده است که دسترسی فوری مدین به خدمات کنسولی فراهم شود.
در جریان این اعتراضات سراسری در ترکیه، بیش از ۱۱۰۰ نفر بازداشت و دستکم ۱۲۳ پلیس زخمی شدند.
در این بیانیه که با امضای جب بوش، رییس هیاتمدیره، و مارک والاس، مدیرعامل این نهاد روز پنجشنبه منتشر شد، آمده است: «روز جهانی قدس که در سال ۱۹۷۹ به دستور آیتالله خمینی بنیانگذاری شد، ابزاری برای صدور افراطگرایی، انکار هولوکاست و تحریک علیه یهودیان در سطح جهان است.»
همزمان با فراخوان جمهوری اسلامی ایران و گروه حماس برای برگزاری راهپیماییهای روز قدس، گروه «دانشجویان برای عدالت در فلسطین» با حمایت سایر گروههای طرفدار فلسطین، جمعه ۲۸ مارس، مصادف با آنچه ایران روز جهانی قدس مینامد، تظاهراتی را در میدان تایمز نیویورک برگزار میکند.
به گزارش نشریه واشینگتن فریبیکن، این تجمع که به گفته برگزارکنندگان آن، در حمایت از مردم فلسطین و «علیه صهیونیسم» است، از سوی نهادهای امنیتی و گروههای ناظر در آمریکا با نگرانی دنبال میشود.
سازمان اتحاد علیه ایران هستهای میگوید جمهوری اسلامی از طریق ایجاد شبکهای از نهادهای ظاهرا مذهبی و خیریه در اروپا و آمریکا، راهپیماییهای روز قدس را سازماندهی و تامین مالی میکند.
بر اساس گزارش فریبیکن هم بسیاری از این نهادهای مذهبی با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حزبالله لبنان، که هر دو در فهرست گروههای تروریستی آمریکا قرار دارند، در ارتباط هستند.
در کنار ایران، گروه حماس نیز بهطور مستقیم حامی این تجمعات معرفی شده است.
بر اساس این گزارش، رسانههای رسمی ایران، پنجشنبه از انتشار بیانیهای از سوی حماس خبر دادند که در آن از هواداران این گروه در سراسر جهان خواسته شده است تا برای حمایت از غزه، قدس و مسجدالاقصی در روزهای جمعه تا یکشنبه به خیابانها بیایند.
گروه «دانشجویان برای عدالت در فلسطین» در سالهای اخیر بهویژه پس از حمله ۷ اکتبر ۲۰۲۳ حماس به اسرائل، بارها به حمایت از این گروه متهم شده است.
به گزارش فریبیکن، شاکیان یک پرونده حقوقی در آمریکا، این نهاد دانشجویی را «بازوی روابط عمومی حماس در خاک آمریکا» خواندهاند.
نهادهای اطلاعاتی آمریکا نیز پیشتر هشدار داده بودند که ایران و حامیان حماس در حال تامین مالی و هدایت اعتراضات ضد اسرائیلی در دانشگاههای آمریکا هستند.
در همین حال، سازمان اتحاد علیه ایران هستهای در بیانیه خود از دولت ترامپ خواسته دانشگاههایی که اجازه فعالیت به این نهاد دانشجویی میدهند، باید از دریافت بودجه فدرال محروم شوند.
دولت ترامپ نیز در برخی موارد چنین اقداماتی را آغاز کرده است. برای مثال، بخشی از بودجه فدرال برخی دانشگاهها از جمله دانشگاه کلمبیا به دلیل آنچه دولت ترامپ، عدم برخورد مناسب با فعالیتهای یهودستیزانه خوانده، موقتا تعلیق شده است.
این سازمان همچنین خواستار لغو ویزا یا اقامت دائم هر فرد خارجیای شده که در این تظاهرات شرکت میکند.
سازمان اتحاد علیه ایران هستهای در بیانیه خود هشدار داده راهپیماییهای روز قدس «رسانهای برای نشر پیام گروههای تروریستی و تهدیدی مستقیم برای جامعه یهودی» است و باید با آن مقابله شود.
این سازمان در بیانیه خود با اشاره به اینکه در ایالات متحده، آزادی بیان یک حق قانون اساسی است، گفته «اما سخنانی که خشونت قریبالوقوع را تحریک میکنند و گروههایی که پیامهای سازمانهای تروریستی خارجی مورد تحریم آمریکا را در دانشگاهها بازنشر میدهند، قابل قبول نیستند. این همان چیزی است که در راهپیماییهای روز قدس اتفاق میافتد و تهدیدی برای جوامع یهودی و دیگران در سراسر جهان به شمار میرود.»
بنا بر بیانیه این سازمان، روز قدس ارتباطی با حمایت از مردم فلسطین ندارد و «این روز ابزاری برای ترویج یهودستیزی، انکار هولوکاست، نفرت و خشونت است. نباید تردیدی داشت که این روز بخشی کلیدی از جنگ رژیم ایران علیه یهودیان است.»
علی خامنهای پنجشنبه در سخنانی، تظاهرات روز جمعه را یکی از مهمترین تظاهرات روز قدس در سالهای اخیر توصیف کرد، آنهم در شرایطی که عملیات نظامی اسرائیل در نوار غزه از سر گرفته شده است.
