روزنامه واشینگتن پست از احتمال وقوع تحولی بزرگ در سیاست اتحادیه اروپا در قبال سوریه خبر داد و نوشت کشورهای عضو این اتحادیه در آستانه توافق برای کاهش تحریمها علیه دمشق قرار دارند.
واشینگتن پست جمعه، پنجم بهمن، به نقل از پنج دیپلمات اروپایی و دو سند که به رویت این روزنامه رسیده، گزارش داد تصمیم احتمالی اتحادیه اروپا برای کاهش تحریمهای سوریه با هدف حمایت از روند انتقال قدرت در این کشور، تاثیرگذاری بر رهبران جدید آن و کاهش نفوذ روسیه در منطقه اتخاذ خواهد شد.
این دیپلماتها خواستند بهدلیل حساسیت موضوع، هویتشان مخفی بماند.
تصمیمگیری نهایی در خصوص لغو تدریجی تحریمهای دمشق در نشست هفته آینده وزیران امور خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل انجام خواهد گرفت و اجرایی شدن آن منوط به رعایت حقوق زنان و اقلیتهای قومی و مذهبی از سوی رهبران جدید سوریه خواهد بود.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، در همین رابطه به واشینگتن پست گفت لغو تحریمهای سوریه باید «گام به گام» انجام شود، بهگونهای که کاهش تحریمها مشروط به وقوع «تحولات مثبت» در این کشور باشد.
کالاس هشدار داد: «چنانچه خلاف این روند رخ دهد، اتحادیه اروپا باید از آمادگی لازم برای لغو اقدامات خود [درباره کاهش تحریمهای سوریه] برخوردار باشد. این اهرم فشاری است که در اختیار داریم.»
مخالفان مسلح سوری در یک عملیات غافلگیرکننده ۱۱ روزه که از ادلب و حلب آغاز شد، توانستند ۱۸ آذر به دمشق برسند و به بیش از پنج دهه حکومت خاندان اسد بر سوریه پایان دهند.
از آن زمان، مقامهای حکومت جدید سوریه بارها خواستار لغو تحریمهای بینالمللی علیه این کشور شدهاند.
احمد الشرع، رهبر گروه حاکم بر سوریه، چهارم بهمن در مصاحبه با شبکه آخبر ترکیه ابراز امیدواری کرد که دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده آمریکا، تحریمها علیه دمشق را لغو کند.
او وعده داد قانون اساسی جدید سوریه تصویب و انتخابات ظرف چهار یا پنج سال آینده برگزار خواهد شد.
آیا هیئت تحریر الشام از فهرست گروههای تروریستی کنار میرود؟
واشینگتن پست در ادامه گزارش خود نوشت کاهش تحریمهای سوریه نمایانگر تغییری عمده در سیاست اتحادیه اروپا در قبال سوریه خواهد بود و میتواند به فرآیند بازسازی این کشور پس از ۱۳ سال جنگ ویرانگر یاری برساند.
این تصمیم اتحادیه اروپا همچنین میتواند به تقویت مشروعیت بینالمللی رهبران جدید سوریه بینجامد.
بر اساس یکی از اسنادی که به رویت واشینگتن پست رسیده، اتحادیه اروپادر آینده با متحدان خود درباره حذف نام هیئت تحریر الشام از فهرست گروههای تروریستی گفتوگو خواهد کرد.
طبق این سند، تصمیمگیری در این خصوص به «ارزیابی مشترک» از تحریر الشام و احمد الشرع و همچنین «تحولات میدانی در سوریه» بستگی خواهد داشت.
تحریر الشام پیشتر یکی از شاخههای القاعده به شمار میرفت و به همین دلیل از سوی تعدادی از کشورهای غربی بهعنوان گروهی تروریستی شناخته میشود.
با این حال، مقامهای تحریر الشام و در راس آنها احمد الشرع در هفتههای اخیر کوشیدهاند ضمن تعدیل لحن خود، تضمینهایی را درباره رعایت حقوق اقلیتهای قومی و دینی در سوریه ارائه دهند.
در تحولی دیگر، فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی، پنجم بهمن، پس از سفر به لبنان راهی سوریه شد.
او در سخنانی در دمشق اعلام کرد عربستان سعودی در حال انجام گفتوگوهای مستمر و فعال با اروپا و آمریکا برای کمک به لغو تحریمهای اقتصادی علیه سوریه است.
دیپلماتهای ارشد آمریکایی ۳۰ آذر با سفر به سوریه با الشرع دیدار کردند.
واشینگتن پیشتر اعلام کرده بود در ازای ارائه هرگونه اطلاعاتی که بتواند به دستگیری الشرع بینجامد، تا ۱۰ میلیون دلار پاداش میدهد. با این حال، باربارا لیف، دستیار وزیر امور خارجه ایالات متحده، در سفر به دمشق از لغو این جایزه خبر داد.
الشرع شامگاه پنجشنبه چهارم بهمن تاکید کرد حکومت جدید سوریه اشغال سرزمینهای این کشور را نمیپذیرد و قصدی برای درگیری با کشورهای دیگر ندارد.
او گفت: «ما از جنگ بیرون آمدهایم و برای بازسازی کشورمان تلاش میکنیم.»
بلافاصله پس از سقوط دولت بشار اسد، نیروهای زمینی اسرائیل برای نخستین بار طی ۵۰ سال اخیر با عبور از منطقه غیرنظامی در مرز، وارد خاک سوریه شدند و مواضع تخلیه شده ارتش اسد را تصرف کردند.
ارتش اسرائیل همچنین ۴۰۰ کیلومتر مربع از منطقه حائل در بلندیهای جولان را به کنترل خود درآورده است.
سوریه در دوران حکومت اسد، پلی به منظور ارسال تسلیحات از ایران برای حزبالله لبنان بود.
نعیم قاسم، دبیرکل حزبالله لبنان، گفته است که با سقوط اسد، این گروه مسیر تامین منابع نظامی خود را از طریق سوریه از دست داد.
پنجشنبه ۲۰ دی، روزنامه اسرائیل هیوم گزارش داد مقامهای ارشد دولتی و امنیتی اسرائیل از زمان سقوط دولت اسد، مذاکراتی پنهانی درباره آینده سوریه داشتهاند که در آن «بررسی پیشنهاد تقسیم این کشور به بخشهای مجزای اداری در یک نشست بینالمللی» مطرح شده است.
الشرع چندین بار فدرالیسم در سوریه را غیرقابل قبول خوانده و تاکید کرده است «امکان تجزیه کشور» وجود ندارد و کردها بخشی جداییناپذیر از ترکیب سوریه هستند.
سوریه و تحریمهای آمریکا
الشرع ابراز امیدواری کرد که دونالد ترامپ، رییسجمهوری ایالات متحده، تحریمها علیه سوریه را لغو کند.
او وعده داد که قانون اساسی جدید تصویب و در یک دوره چهار یا پنج ساله انتخابات برگزار شود.
مقامهای بلندپایه حکومت جدید سوریه پیش از این تحریمهای آمریکا را «مانعی در مسیر بازسازی» این کشور دانسته و خواستار لغو آنها شدهاند.
آمریکا پیشتر اعلام کرده بود در ازای ارائه هر گونه اطلاعاتی که بتواند به دستگیری الشرع بینجامد که تا پیش از به قدرت رسیدن با نام محمد الجولانی شناخته میشد، تا ۱۰ میلیون دلار پاداش میدهد اما باربارا لیف، دستیار وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده، جمعه ۳۰ آذر در سفر به دمشق از لغو این جایزه خبر داد.
الشرع: هرگز حمایت ترکیه را فراموش نمیکنیم
ترامپ، ۲۶ آذر گفته بود کلید تحولات آینده سوریه در دستان آنکارا قرار دارد.
ترکیه حامی جدی نیروهای مخالف اسد بود که توانستند دمشق را تصرف کنند و اولین کشوری بود که وزیر خارجه خود را برای دیدار با مقامات حکومت جدید به سوریه فرستاد.
از سوی دیگر، آنکارا اعضای کرد نیروهای دموکراتیک سوریه را وابسته به حزب کارگران کردستان (پکک) میداند، بر عقبنشینی آنها از سوریه تاکید دارد و بارها از تلاش برای «ریشهکن کردن آنان» خبر داده است. آنکارا پکک را به عنوان «یک گروه تروریستی» شناسایی کرده است.
الشرع در مصاحبه خود با تلویزیون نزدیک به دولت اردوغان، گفت که حکومت جدید سوریه اجازه فعالیت به پکک را نخواهد داد.
او تاکید کرد: «ما هرگز حمایت ترکیه را فراموش نمیکنیم.»
گفتوگوی وزیران خارجه جمهوری اسلامی و ترکیه درباره سوریه
همزمان با مصاحبه الشرع، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و هاکان فیدان، وزیر خارجه ترکیه، پنجشنبه شب در یک تماس تلفنی درباره روابط دوجانبه و تحولات سوریه گفتوگو کردند.
عراقچی در این گفتوگو خواستار «شکلگیری یک دولت فراگیر با مشارکت همه جریانهای سیاسی، قومی و دینی» در سوریه شد و از انتشار اخباری از «اقدامات خودسرانه گروههای مسلح علیه مردم عادی و غیرنظامیان در مناطق شیعیان و علویان» ابراز نگرانی کرد.
وزارت دفاع سوریه پنجشنبه ششم دی با اشاره به حمله نیروهای وفادار حکومت اسد به ماموران پلیس در طرطوس، بر تعیین مهلت چهار روزه به منظور تسلیم و خلع سلاح این افراد تاکید کرد.
این وزارتخانه از عملیات برای تعقیب بازماندگان حکومت اسد نیز خبر داد.
علاوه بر حمص، مناطق ساحلی سوریه از جمله طرطوس، محل اصلی زندگی اقلیت علوی این کشور است که حامی حکومت اسد بودند.
از سر گرفته شدن پرواز ترکیش ایرلاین به دمشق پس از ۱۳ سال
روز پنجشنبه شرکت هواپیمایی ترکیش ایرلاینز پس از ۱۳ سال، اولین پرواز خود را به فرودگاه بینالمللی دمشق انجام داد.
ترکیش ایرلاینز پیش از این خبر داده بود حکومت سوریه اعلام کرده است شهروندان تمامی کشورها اجازه ورود به دمشق را دارند اما شهروندان ایرانی و خبرنگاران باید مجوز دریافت کنند.
ورود شهروندان اسرائیلی به سوریه نیز کماکان ممنوع است.
بر اساس قوانین دولت جدید سوریه، شهروندان لبنان که دارای والدین سوری یا دارای حق اقامت یا روادید در کشور دیگری باشند، مجاز به ورود به این کشور هستند.
همچنین بر اساس مقررات جدید که جمعه ۲۸ دی در اطلاعیه شرکت هواپیمایی ترکیش ایرلاینز بازتاب یافته است، خبرنگاران هم برای ورود به این کشور باید مجوز ویژه دریافت کنند.
قرار است ترکیش ایرلاینز پروازهای خود را به سوریه که پس از اعتراضات و جنگ داخلی در این کشور متوقف شده بود، پس از ۱۴ سال از سر گیرد و هفتهای سه پرواز به دمشق داشته باشد.
همزمان سازمان رادیو و تلویزیون ترکیه (تیآرتی) خبر داد مشغول مذاکره با وزارت اطلاعرسانی سوریه به منظور افتتاح دفتر خود در دمشق است.
ترکیه حامی جدی نیروهای مخالف بشار اسد بود که توانستند دمشق را تصرف کنند و اولین کشوری بود که وزیر خارجه خود را برای دیدار با مقامات حکومت جدید به سوریه فرستاد.
سفر فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه به اقلیم کردستان عراق
جمعه ۲۸ دی و یک روز پس از سفر فرمانده ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده آمریکا (سنتکام) به شمال سوریه، رسانهها از بمباران روستاهای اطراف سد تشرین در شمال سوریه به وسیله ترکیه خبر دادند.
نیروهای مورد حمایت ترکیه در سوریه بارها پس از سقوط اسد با نیروهای دموکراتیک سوریه درگیر شدهاند.
نیروهای دموکراتیک سوریه که با نام اختصاری «قسد» نیز شناخته میشود، از قومیتهای مختلف از جمله کُردها، عربها، آشوریها و ترکمنها تشکیل شده است اما رهبری نظامی آن را گروه کُردی یگانهای مدافع خلق (یپگ) بر عهده دارد.
مظلوم عبدی، فرمانده کل نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) پنجشنبه ۲۷ دی، از اربیل بازدید و با مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات و رییس سابق اقلیم کردستان عراق دیدار کرد.
العربیه خبر داد که عبدی با همراهی مقامات ائتلاف بینالمللی ضد داعش به رهبری آمریکا، از اربیل بازدید کرد.
بر اساس این گزارش، بارزانی بر ضرورت دستیابی کردهای سوریه به «حقوق کاملشان» و «حفظ قدرت نظامی» خود همراه با حفظ تمامیت ارضی سوریه تاکید کرده است.
احمد الشرع، رهبر گروه حاکم بر سوریه، چند بار فدرالیسم در سوریه را غیرقابل قبول خوانده و تاکید کرده است «امکان تجزیه کشور» وجود ندارد و کردها بخشی جداییناپذیر از ترکیب سوریه هستند.
از سوی دیگر روزنامه اسرائیل هیوم گزارش داد مقامهای ارشد دولتی و امنیتی اسرائیل از زمان سقوط دولت اسد، مذاکراتی پنهانی درباره آینده سوریه داشتهاند که در آن «بررسی پیشنهاد تقسیم این کشور به بخشهای مجزای اداری در یک نشست بینالمللی» مطرح شده است. این ساختار، به فدرالیسم شباهت دارد.
ترکیه، اعضای کرد نیروهای دموکراتیک سوریه را وابسته به حزب کارگران کردستان (پکک) میداند و بر عقبنشینی آنها از سوریه تاکید دارد و بارها بر «ریشهکن کردن آنان» تاکید کرده است.
آنکارا پکک را به عنوان «یک گروه تروریستی» شناسایی کرده است.
یک مقام پکک پنجشنبه ۲۷ دی در بیانیهای اعلام کرد این گروه در صورتی حاضر به ترک شمال شرقی سوریه خواهد بود که نیروهای دموکراتیک سوریه در کنار سایر گروهها، همچنان نقشی محوری در این منطقه ایفا کند.
این اطلاعیه همزمان با سفر ژنرال مایکل اریک کوریلا، فرمانده سنتکام، به شمال سوریه منتشر شد.
کوریلا پنجشنبه ۲۷ دی، با فرماندهان نظامی و نیروهای آمریکایی و همچنین شرکای نظامی آمریکا در ائتلاف بینالمللی ضد داعش و نیروهای دموکراتیک سوریه دیدار کرد.
این اولین سفر فرمانده سنتکام به سوریه پس ازسقوط حکومت اسد و قدرت گرفتن هیات تحریر الشام به رهبری احمد الشرع معروف به محمد الجولانی است که دارای سوابق همکاری با داعش و القاعده است.
در گزارش سنتکام هیچ اشارهای به دیدار و گفتوگوی کوریلا با مقامات یا فرماندهان نظامی دولت انتقالی سوریه نشده است.
به گزارش خبرگزاری رویترز، این مقام مسئول در دفتر سیاسی پکک در شمال عراق، پنجشنبه ۲۷ دی گفت: «هر ابتکاری که به حاکمیت و کنترل نیروهای دموکراتیک سوریه در شمال شرقی سوریه منجر شود یا در آن، نیروهای دموکراتیک سوریه نقش قابلتوجهی در رهبری مشترک [این منطقه] داشته باشد، ما را به موافقت با ترک این منطقه سوق خواهد داد.»
در گزارش رویترز به هویت این مقام پکک اشارهای نشده است.
مخالفان مسلح سوری در یک عملیات غافلگیرکننده ۱۱ روزه که از ادلب و حلب آغاز شد، توانستند ۱۸ آذر به دمشق برسند و به بیش از پنج دهه حکومت خاندان اسد بر سوریه پایان دهند.
از آن زمان تاکنون، درگیریها میان گروههای مسلح طرفدار ترکیه و نیروهای دموکراتیک سوریه تحت حمایت آمریکا در شمال شرقی سوریه شدت گرفته است.
نیروهای دموکراتیک سوریه که با نام اختصاری «قسد» نیز شناخته میشود، از قومیتهای مختلف از جمله کُردها، عربها، آشوریها و ترکمنها تشکیل شده است اما رهبری نظامی آن را گروه کُردی یگانهای مدافع خلق (یپگ) بر عهده دارد.
ترکیه اعضای کُرد نیروهای دموکراتیک سوریه را وابسته به پکک میداند و بر عقبنشینی آنها از سوریه تاکید دارد.
مقام پکک در ادامه بیانیه خود هشدار داده در صورت عقبنشینی از شمال شرقی سوریه، این گروه همچنان از راه دور به رصد اوضاع در این منطقه ادامه خواهد داد و در صورت لزوم، علیه نیروها یا فعالیتهای ترکیه در خاک سوریه اقدام خواهد کرد.
انتظار برای شروع دوره قدرت دونالد ترامپ
در بیانیه این مقام پکک با اشاره به شروع دوره قدرت دونالد ترامپ در آمریکا گفته شده «آینده سوریه پس از بیستم ماه جاری میلادی و زمانی که ترامپ قدرت را به دست گیرد، تعیین خواهد شد.»
الهام احمد، رییس روابط خارجی نیروهای دموکراتیک سوریه، ۲۰ دی اعلام کرد آمریکا و فرانسه در حال بررسی ایجاد یک منطقه امن در شمال سوریه هستند.
او از فرانسه خواست «برای تامین امنیت مرزی و ایجاد روابط خوب با ترکیه»، نیروهای خود را به این منطقه اعزام کند.
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، ۲۱ دی احتمال نقشآفرینی فرانسه در شمال شرقی سوریه را رد کرد و گفت آنکارا در رابطه با وضعیت آنچه «گروههای مسلح کُرد سوری» خواند، تنها با آمریکا مذاکره میکند.
آمریکا خواستار «انتقال مدیریتشده» متحدان کُرد خود در شمال سوریه شده است. بسیاری از کشورهای غربی بر این باورند که نیروهای چریکی کُرد سوریه نقشی حیاتی در مقابله با تهدیدات گروههای اسلامگرای افراطی، از جمله داعش، در این کشور ایفا میکنند.
مظلوم عبدی، فرمانده نیروهای دموکراتیک سوریه، ۲۹ آذر اعلام کرد در صورت دستیابی به یک توافق آتشبس همهجانبه با ترکیه، نیروهای کُرد غیرسوری عضو این گروه نظامی، از سوریه خارج خواهند شد.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، پیشتر با گفتن اینکه «جوان سوری چیزی برای از دست دادن ندارد، وعده «سر برآوردن یک مجموعه شرافتمند قوی در سوریه» را داده بود.
حدود یک ماه پس از سقوط بشار اسد، گروهی در این کشور به نام «جبهه مقاومت اسلامی در سوریه» با انتشار بیانیهای اعلام موجودیت کرد. این گروه هدف خود را «حفاظت از مردم سوریه و بیرون راندن اسرائیل از خاک این کشور» اعلام کرده است.
بیانیه اعلام موجودیت این حزب در وبسایت حزب سوسیال ناسیونالیست سوریه منتشر شده است. این حزب، یک جنبش سکولار قدیمی با شاخههایی در لبنان و عراق است. این حزب حامی اسد به شمار میرفت و با حزبالله لبنان متحد است و به عنوان بخشی از محور حامی جمهوری اسلامی شناخته میشود.
اسد، یکی از مهمترین متحدان جمهوری اسلامی در منطقه و کشورهای عربی بود. سوریه در زمان اسد، با موقعیت خاص خود در همسایگی اسرائیل و لبنان، در دشمنی جمهوری اسلامی با اسرائیل همسو بود.
۲۱ آذرماه ۱۴۰۳، چند روز پس از سقوط اسد، علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی در یک سخنرانی وعده داد: «مناطق تصرفشده سوریه به وسیله جوانان غیور سوری آزاد خواهد شد.»
پس از این سخنرانی ، ۳۰ آذرماه، احمد الشرع، معروف به محمد جولانی، فرمانده گروه تحریر شام، اعلام کرد مخالفان با ساقط کردن حکومت بشار اسد، پروژه جمهوری اسلامی در منطقه را ۴۰ سال به عقب بازگرداندند.
چند روز بعد، دوم دیماه، خامنهای دوباره درباره سوریه صحبت کرد و اینبار وعده «سر برآوردن یک مجموعه شرافتمند قوی در سوریه» را داد.
اکنون گروه جدید «جبهه مقاومت اسلامی در سوریه» در حالی با هدف «بیرون راندن اسرائیل از جنوب سوریه» اعلام موجودیت کرده، که گروه تحریر الشام و حاکمان جدید دمشق، از ابراز مواضع خصمانه علیه اسرائیل پرهیز کرده و گفتهاند با اسرائیل کاری ندارند.
از طرفی، جمهوری اسلامی تنها کشوری است که کنسولگری آن در دمشق مورد حمله قرار گرفت و هنوز روابط دیپلماتیک عادی با سوریه پس از اسد برقرار نکرده است.
موسسه تحقیقاتی آلما در اسرائیل در تحلیل خود با بررسی سوابق و عملکرد حزب سوسیال ناسیونالیست سوریه، همچنین آرام گروه جدید که به شکل واضحی شبیه به آرم سایر گروههای نیابتی جمهوری اسلامی نظیر حزب الله لبنان و حزب الله عراق و… است احتمال داده که گروه جدید تحت نفوذ جمهوری اسلامی و حزبالله لبنان فعالیت میکند و بخشی از تلاشهای جمهوری اسلامی برای ایجاد زیرساختهای محلی در جنوب سوریه به منظور مقابله با اسرائیل باشد.
