نهادها و اشخاص نزدیک به علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، شدیدا به احداث دالان زنگزور با نام جدید «دالان ترامپ» معترض‌اند، اما روسیه آن را مثبت ارزیابی کرده است؛ کشوری که یک سال پیش وعده داده بود برای تهران «شفاف‌سازی» می‌کند، تا احداث زنگزور را بپذیرد.
علی باقری‌کنی، عضو منصوب خامنه‌ای در شورای راهبردی روابط خارجی، شنبه شب ۱۸ مرداد، در مصاحبه با صداوسیما گفت: «جمهوری اسلامی به راحتی از موضوع زنگزور نمی‌گذرد.»
ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه، پیش‌نویس توافق صلح بین ارمنستان و آذربایجان را «مثبت» ارزیابی کرد و گفت: «مسکو امیدوار است که این امر به صلح در منطقه قفقاز کمک کند.»
روزنامه کیهان، که زیر نظر نماینده خامنه‌ای منتشر می‌شود، در گزارش اصلی شماره یکشنبه د خود نوشت: «جمهوری اسلامی، چه با همراهی روسیه و چه بدون آن، در برابر هرگونه طرح ضدایرانی نظیر زنگزور، واکنشی قاطع و بازدارنده خواهد داشت. منافع ملی ایران هرگز گروگان محاسبات یا غفلت دیگران نخواهد شد.»
این روزنامه در ادامه با لحنی تند و کم‌سابقه نسبت به روسیه نوشت: «مسکو باید بداند که هرگونه سستی، تاخیر یا چشم‌پوشی در برابر طرح‌های آمریکا و ناتو در قفقاز، به ضرس قاطع این کشور را با بحرانی ژئوپلیتیک روبه‌رو خواهد کرد که دامنه آن حتی از تبعات حضور ناتو در اوکراین فراتر می‌رود.»
یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه پاسداران در واکنش به توافق ارمنستان و آذربایجان و تغییر نام گذرگاه زنگزور به «کریدور ترامپ»، نوشت: «اگر رییس‌جمهوری آذربایجان و نخست‌وزیر ارمنستان اندکی تامل می‌کردند، هرگز فریب ترامپ قمارباز را نمی‌خوردند.»
او ادامه داد: «این دو نفر، همان اشتباهی را مرتکب شدند که پیش‌تر رییس‌جمهوری اوکراین انجام داده بود.»
علی‌اکبر ولایتی، مشاور امور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی نیز شنبه ۱۸ مرداد در مصاحبه با خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران، گفت: « این گذرگاه نه به دالانی در مالکیت ترامپ، بلکه به گورستانی برای مزدوران ترامپ تبدیل خواهد شد.»
تقابل کم‌سابقه جمهوری اسلامی و روسیه
دالان زنگزور، صرف‌نظر از ابعاد ژئوپلیتیک آن، اکنون به چالشی کم‌سابقه در روابط جمهوری اسلامی و روسیه بدل شده است. استفاده از چنین لحنی درباره روسیه در روزنامه منسوب به رهبر جمهوری اسلامی، چندان مرسوم نیست.
دوسال پیش در خرداد ماه ۱۴۰۲، رجب طیب اردوغان، رییس‌جمهوری ترکیه، گفت در مورد گشایش کریدور زنگزور «مشکل با ارمنستان نیست بلکه مرتبط با ایران است».
جمهوری اسلامی همواره از ارمنستان در مقابل آذربایجان و تاسیس این دالان حمایت کرده است. یک سال پیش در مرداد ۱۴۰۳، خامنه‌ای، در دیدار با نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، اعلام کرد که احداث دالان زنگزور، به ضرر ارمنستان است و جمهوری اسلامی همچنان بر موضع مخالفت خود با آن، ایستادگی می‌کند.
در آن دیدار خامنه‌ای تاکید کرد: «بیگانگان نباید برای روابط کشورها با همسایگان خود محدودیت ایجاد کنند… اقدامات برخی‌ها که از راه دور می‌آیند و در امور دیگر کشورها دخالت می‌کنند به ضرر آن‌ها تمام می‌شود.»
روسیه: برای تهران شفاف‌سازی می‌کنیم تا بپذیرد
چند هفته پس از سفر رییس جمهوری ارمنستان به تهران، ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه و حامی قدیمی تهران، اواخر مرداد ۱۴۰۳ به باکو، پایتخت آذربایجان سفر کرد. در این سفر، الهام علی‌اف، رییس جمهوری آذربایجان در خانه شخصی خود از پوتین پذیرایی کرد. هر چند شخص پوتین در این سفر اظهارات مشخصی درباره تاسیس دالان زنگزور نداشت، پس از این سفر، سخنگوی وزارت خارجه روسیه در شهریور ۱۴۰۳، صراحتا به این موضوع پرداخت.
زاخارووا گفت: «ما نگرانی طرف ایرانی را در مورد کریدور زنگزور دیده‌ایم که باید برای شفاف‌سازی با تهران تماس بگیریم، اما موضع مسکو در این مورد کاملا قطعی است. ما بر اساس این واقعیت پیش می‌رویم که راه‌حل باید برای ارمنستان، آذربایجان و همسایگان منطقه قابل قبول باشد.»
سخنگوی وزارت خارجه روسیه تاکید کرد: «برای ایران شفاف‌سازی می‌کنیم تا آن را بپذیرد.»
پس از این سخنان، عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در واکنشی محتاطانه و بدون نام بردن از روسیه، در حساب خود در شبکه ایکس نوشت: «صلح، امنیت و ثبات منطقه‌ای تنها یک اولویت نیست، بلکه یکی از استوانه‌های امنیت ملی ماست.» او افزود ترسیم دوباره مرزها «کاملا غیرقابل‌قبول است و برای ایران خط قرمز به شمار می‌رود».
چرا زنگزور برای ایران مهم است؟
دالان زنگزور یک مسیر حمل‌ونقل زمینی است. این مسیر جمهوری آذربایجان را از طریق استان سیونیک که جنوبی‌ترین استان ارمنستان محسوب می‌شود و با ایران هم‌مرز است را به منطقه نخجوان متصل می‌کند.
در این صورت جمهوری آذربایجان بدون عبور از پست‌های بازرسی ارمنستان، به منطقه نخجوان و از آنجا به ترکیه متصل می‌شود.
اگر این دالان باز شود و در اختیار آذربایجانی‌ها قرار بگیرد، مرزهای ایران و ارمنستان با یکدیگر به طور کامل قطع خواهد شد؛ استان آذربایجان شرقی ایران از مسیر ترانزیت باکو به آنکارا حذف می‌شود و ایران دیگر نمی‌تواند برای ترانزیت محصولات خود به اروپا، مانند امروز به‌راحتی از مسیر ارمنستان استفاده کند و برای این منظور ناچار است به ترکیه و جمهوری آذربایجان وابسته شود.
