آموزش فلسفه به کودکان، کاهش استرس تحصیلی و تقویت تفکر انتقادی را در پی دارد
یافته‌های یک پژوهش جدید در ایران نشان داد آموزش تفکر فلسفی به دانش‌آموزان تاثیر قابل توجهی بر کاهش استرس تحصیلی و افزایش توانایی تفکر انتقادی آنان دارد.
نتایج این تحقیق که در دوفصلنامه علمی «تفکر و کودک» وابسته به پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی منتشر شد، حاکی از آن است که برنامه آموزش تفکر فلسفی در مدت ۱۰ جلسه یک ساعته بر عملکرد تحصیلی و شناختی دانش‌آموزان پایه ششم ابتدایی تاثیر مثبت گذاشته است.
تاثیر معنادار بر استرس تحصیلی
پژوهش حاضر که بر روی ۴۴ دانش‌آموز پسر پایه ششم ابتدایی شهر محلات در سال تحصیلی ۱۳۹۸-۱۳۹۹ انجام شد، مشخص کرد که آموزش تفکر فلسفی تاثیر معناداری بر کاهش استرس تحصیلی دارد.
بر اساس یافته‌های این مطالعه، گروه آزمایش که در برنامه آموزش تفکر فلسفی شرکت کرده بود، با کاهش ۶.۲۳ واحدی در میانگین نمره استرس تحصیلی مواجه شد، در حالی که این رقم در گروه کنترل تنها ۱.۷۷ واحد بود.
این پژوهش همچنین نشان داد آموزش تفکر فلسفی بر دو مولفه اصلی استرس تحصیلی «استرس ناشی از انتظارات شخصی از خود» و «استرس ناشی از انتظارات والدین و معلمان» تاثیر مثبت دارد و به‌طور قابل توجهی در کاهش هر دو نوع استرس موثر است.
تقویت چشمگیر تفکر انتقادی
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این پژوهش، تاثیر آموزش تفکر فلسفی بر تقویت تفکر انتقادی دانش‌آموزان است.
گروه آزمایش با افزایش ۴.۸۶ واحدی در میانگین نمره تفکر انتقادی روبه‌رو شد، در حالی که این افزایش در گروه کنترل تنها ۱.۵۹ واحد بود.
طبق یافته‌های محققان، آموزش تفکر فلسفی به‌طور معناداری بر توانایی تفکر انتقادی دانش‌آموزان تاثیر گذاشته است.
این نتایج بیانگر آن است که دانش‌آموزان پس از شرکت در جلسات آموزش تفکر فلسفی، توانایی بیشتری در تحلیل منطقی مسائل و قضاوت‌های عقلانی کسب کردند.
روش اجرای برنامه آموزشی
تیم تحقیق شامل عذرا محمدپناه اردکان از دانشگاه اردکان، عظیم شاه منصوری، شکوفه متقی و فاطمه صانعی فر، این برنامه آموزشی را بر اساس کتاب «بهانه‌هایی برای فکر کردن: روشی برای پرورش تفکر فلسفی در کودکان و نوجوانان» اثر محبوبه اسپیدکار طراحی کردند.
در این روش آموزشی، دانش‌آموزان به‌صورت دایره‌ای روبه‌روی یکدیگر قرار گرفتند و پس از خواندن بخش‌هایی از داستان‌ها، پرسش‌های خود را یادداشت و سپس در مورد آن‌ها با ارائه دلیل بحث و گفت‌وگو کردند.
مضامین داستان‌ها شامل موضوعاتی مانند خشم، پرخاشگری، دوستی و احترام بود که پرسشگری را در دانش‌آموزان تحریک می‌کرد.
تایید علمی نتایج
نتایج این تحقیق تایید کرد که آموزش فلسفه به دانش‌آموزان در کاهش استرس تحصیلی و تقویت قدرت تفکر آنان نقش مثبت دارد.
این یافته‌ها با تحقیقات مشابه در ترکیه و دیگر کشورهای جهان که پیش از این فواید آموزش فلسفه به کودکان را اثبات کرده بودند، مطابقت دارد.
محققان تاکید کردند هدف از برنامه آموزش تفکر فلسفی، تنها کسب دانش نیست، بلکه ایجاد مهارت و تغییر در نگرش و ارزش‌های فردی است.
این برنامه به دانش‌آموزان کمک می‌کند تا در مواجهه با مشکلات تحصیلی، ارزیابی منطقی‌تری از شرایط داشته باشند و از تفکر خودمحور رها شوند.
تیم تحقیق معتقد است اجرای این برنامه آموزشی به‌صورت هفتگی در دوره ابتدایی، مزایای بسیاری در شکل‌گیری شناختی، هیجانی و رفتاری کودکان دارد.