خبرگزاری رویترز به نقل از هشت مقام و دیپلمات آگاه از روند مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا گزارش داد که مذاکرات برای محدود کردن و نه برچیدن برنامه هسته‌ای تهران، به توافقی نزدیک می‌شود که تفاوت چندانی با برجام ندارد.
به گفته این منابع، که نام آنها اعلام نشده، توافق احتمالی اگرچه به شکل اساسی با برجام تفاوت نخواهد داشت، اما دوره زمانی آن به ۲۵ سال افزایش می‌یابد، راستی‌آزمایی‌ها سخت‌گیرانه‌تر می‌شود و بندهای موسوم به «غروب» (مواردی که محدودیت‌ها به‌مرور زمان لغو می‌شود) گسترش می‌یابد.
یک مقام جمهوری اسلامی از این توافق به‌عنوان برجام ۲ یاد کرده که به ترامپ امکان اعلام پیروزی هم می‌دهد.
بر اساس مفاد مورد بحث، جمهوری اسلامی حجم ذخایر اورانیوم و نوع سانتریفیوژهای خود را محدود خواهد کرد و ذخایر ۶۰ درصدی اورانیوم را یا رقیق یا به خارج صادر می‌کند و یا آن را تحت نظارت شدید آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مهر و موم خواهد کرد.
در ازای آن، تحریم‌ها به‌طور قابل توجهی کاهش می‌یابد.
وزارت امور خارجه آمریکا، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی و دفتر نتانیاهو از پاسخ به درخواست اظهارنظر درباره این گزارش خودداری کرده‌اند.
منابع ایرانی به رویترز گفتند که در دورهای اخیر مذاکرات، پیشنهاد شده غنی‌سازی مطابق با برجام به ۳.۶۷ درصد محدود شود. همچنین تهران آمادگی خود را برای دادن دسترسی گسترده‌تر به آژانس برای بازرسی از تاسیسات هسته‌ای اعلام کرده است.
یک مقام ارشد امنیتی جمهوری اسلامی به رویترز گفت که در یکی از گزینه‌های مصالحه، تهران می‌تواند حدود پنج هزار سانتریفیوژ را حفظ و بخش عمده اورانیوم غنی‌شده را از کشور دیگری مانند روسیه وارد کند.
در مقابل، تهران خواستار تضمین‌هایی محکم است که مانع از خروج دوباره آمریکا از توافق شود.
یک منبع منطقه‌ای نزدیک به جمهوری اسلامی گفت که بحث کنونی بر سر ذخایر اورانیوم تهران بر این تمرکز دارد که آیا بخشی از آن – به‌صورت رقیق‌شده – در داخل کشور باقی بماند و بخش دیگری به خارج، احتمالا به روسیه، ارسال شود.
مقام‌های جمهوری اسلامی حتی ایده فروش اورانیوم غنی‌شده به آمریکا را نیز مطرح کرده‌اند.
یک مقام ارشد جمهوری اسلامی در پایان به رویترز گفت: «در واقع، این مذاکرات در حال تبدیل شدن به یک ‘برجام ۲’ است، با افزودنی‌هایی که به ترامپ امکان می‌دهد آن را یک پیروزی جلوه دهد، در حالی که ایران نیز حق غنی‌سازی خود را حفظ می‌کند.»
نگرانی مقامات جمهوری اسلامی از حمله احتمالی اسرائیل
یکی از مقامات بلندپایه امنیتی حکومت ایران گفته است که رهبری جمهوری اسلامی همچنان بهشدت نگران است که نتانیاهو، چه توافقی حاصل شود و چه نشود، حملهای را آغاز کند.
همزمان با این گزارش رویترز، یک مقام اسرائیلی به خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت تا زمانی که مذاکرات میان جمهوری اسلامی و آمریکا ادامه داشته باشد، اسرائیل در صورت تصمیم به حمله، احتمالا ناچار خواهد بود بهتنهایی دست به این اقدام بزند.
این رسانه در گزارشی با اشاره به «کمرنگتر شدن کارزار نتانیاهو علیه برنامه هسته‌ای ایران در دوران ترامپ» نوشت که در ۱۸ ماه گذشته، اسرائیل با تضعیف متحدان جمهوری اسلامی در منطقه و حمله به پدافندهای کلیدی ایران، برتری استراتژیک بهدست آورده است.
اما با آغاز مذاکرات واشینگتن و تهران، نتانیاهو نتوانسته ترامپ را برای اولویتدادن حمله به تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی قانع کند؛ حملهای که بدون حمایت آمریکا، مشروعیت و شانس موفقیت چندانی ندارد.
ایتان گیلبوآ، استاد روابط آمریکا و اسرائیل در دانشگاه بار ایلان تلآویو، به آسوشیتدپرس گفت: «نتانیاهو گرفتار شده است. او حساب کرده بود که با بازگشت ترامپ به قدرت، موقعیت اسرائیل در برابر ایران تقویت می‌شود. اما در عمل، عکس آن رخ داده است.»
نتانیاهو خواستار «صفر درصد غنی‌سازی» و توافقی شبیه به مدل لیبی است که در آن کل زیرساخت هسته‌ای ایران برچیده شود.
ایران میگوید حق غنیسازیاش قابل مذاکره نیست. با این حال، به گفته سه مقام جمهوری اسلامی، اندازه ذخایر اورانیوم، ارسال بخشی از آن به خارج، و تعداد سانتریفیوژها در دست مذاکره است.
به گفته این منابع، این پیشنهادها به دنبال برچیدن کامل زیرساخت هسته‌ای ایران، آنگونه که اسرائیل و برخی مقام‌های آمریکایی میخواهند، نیست، بلکه هدف آنها ایجاد محدودیتهای دائمی بر غنی‌سازی اورانیوم است تا از رسیدن ایران به نقطه «گریز هسته‌ای» جلوگیری شود.
استیو ویتکاف، نماینده ویژه آمریکا در امور خاورمیانه، در اظهارات هفته گذشتهاش این موضع را تایید کرد، اما بعدا گفت که ایران باید «غنی‌سازی را متوقف و حذف کند».
در برجام، تنها استفاده از سانتریفیوژهای نسل اول IR-1 برای غنی‌سازی اورانیوم مجاز بود، اما اکنون ایران از مدلهای بسیار پیشرفتهتری استفاده می‌کند که در توافق ۲۰۱۵ ممنوع شده بودند.
همچنین ایران در حال حاضر حدود ۱۵ هزار سانتریفیوژ دارد، در حالی که در برجام، مجاز به استفاده از حدود شش هزار سانتریفیوژ بود.
