خبرگزاری رویترز در گزارشی اختصاصی نوشت که اسرائیل احتمال حملهای محدود به تاسیسات هستهای ایران را منتفی نمیداند؛ هرچند به گفته منابع مطلع، دونالد ترامپ در دیدار اخیرش با بنیامین نتانیاهو، اعلام کرده است واشینگتن در حال حاضر مایل به حمایت از چنین اقدامی نیست.
مقامهای اسرائیلی بارها گفتهاند اجازه نخواهند داد تهران به سلاح هستهای دست یابد و نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، تاکید کرده است هرگونه مذاکره با تهران باید به انهدام کامل برنامه هستهای جمهوری اسلامی منجر شود.
قرار است شنبه ۳۰ فروردین دور دوم گفتوگوهای مقدماتی میان ایران و آمریکا در رم برگزار شود: رم میزبان دور دوم مذاکرات تهران و واشینگتن؛ ماجرا از آزادی چچیلیا سالا کلید خورد؟
همزمان، منابع آگاه به رویترز گفتهاند که اسرائیل در ماههای اخیر گزینههایی برای حمله به تاسیسات هستهای ایران به دولت ترامپ پیشنهاد داده است؛ طرحهایی که شامل ترکیبی از حملات هوایی و عملیات کماندویی با درجات مختلف شدت هستند و میتوانند برنامه تسلیحاتی ایران را تنها چند ماه یا حداکثر یک سال به عقب بیندازند.
در همین زمینه: آیا حمله نظامی میتواند برنامه هستهای ایران را نابود کند؟
روزنامه نیویورکتایمز گزارش داد که ترامپ در دیدار با نتانیاهو در کاخ سفید تاکید کرده است واشینگتن خواهان اولویت دادن به مسیر دیپلماتیک است و در کوتاهمدت از حمله نظامی به ایران حمایت نخواهد کرد.
طرحهای نظامی اسرائیل و واکنشها به آن
مقامهای اسرائیلی اکنون معتقدند ارتش این کشور میتواند حملهای محدود انجام دهد که به حمایت گسترده آمریکا نیاز نداشته باشد. چنین حملهای بهمراتب کوچکتر از گزینههایی خواهد بود که پیشتر به واشینگتن ارائه شده است.
زمان اجرای چنین حملهای مشخص نیست؛ بهویژه در حالی که گفتوگوهای هستهای در حال انجام است.
به نوشته رویترز، اقدام نظامی در این مقطع میتواند موجب نارضایتی رییسجمهوری آمریکا شود و حمایت گسترده آمریکا از اسرائیل را با خطر مواجه کند.
بر اساس گفته دو مقام پیشین دولت جو بایدن، نسخههایی از این برنامهها در سال گذشته به کاخ سفید ارائه شده بودند که تقریبا همه گزینهها مستلزم حمایت گسترده آمریکا بودند؛ چه از طریق مداخله مستقیم نظامی، چه اشتراکگذاری اطلاعاتی.
اسرائیل همچنین خواسته است واشینگتن در صورت واکنش ایران از این کشور دفاع کند.
در پاسخ به درخواست اظهار نظر رویترز، شورای امنیت ملی آمریکا به اظهارات ترامپ در روز پنجشنبه ارجاع داد؛ جایی که او گفت از اقدام اسرائیل حمایت نکرده اما مانع آن نیز نمیشود.
دفتر نتانیاهو هنوز واکنشی نشان نداده اما یک مقام ارشد اسرائیلی به رویترز گفت که تاکنون هیچ تصمیمی برای حمله اتخاذ نشده است.
از سوی دیگر، یک مقام ارشد امنیتی جمهوری اسلامی به رویترز گفت تهران از برنامهریزیهای اسرائیل آگاه است و در صورت وقوع حمله، «پاسخی قاطع و بیوقفه» خواهد داد.
این مقام افزود: «ما از منابع اطلاعاتی موثقی اطلاع داریم که اسرائیل در حال برنامهریزی برای حمله گسترده به سایتهای هستهای ایران است. این تصمیم ناشی از نارضایتی از روند دیپلماتیک و همچنین نیاز نتانیاهو به ایجاد تنش برای بقای سیاسی است.»
مذاکرات هستهای و مواضع طرفین
در دوره دولت بایدن، نتانیاهو هنگام ارائه نسخهای از همین طرحها، با نظر مخالف روبهرو شده است.
دو مقام پیشین آمریکایی گفتند نتانیاهو خواهان آن بود که آمریکا رهبری حملات را بر عهده بگیرد اما دولت بایدن تاکید داشت که بدون تسریع غنیسازی یا اخراج بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی از سوی ایران، حمله موجه نخواهد بود.
کارشناسان نظامی و هستهای مدتهاست هشدار میدهند که حتی با استفاده از قدرت آتش گسترده، هر حملهای تنها بهطور موقت میتواند برنامه هستهای ایران را مختل کند.
برخی تاسیسات ایران در عمق زمین قرار دارند و نابودی کامل آنها مستلزم استفاده از بمبهای سنگرشکن آمریکایی است.
گرچه حملهای محدود ممکن است به مشارکت مستقیم کمتری [از سوی آمریکا] نیاز داشته باشد اما همچنان مستلزم تضمین ایالات متحده برای دفاع از اسرائیل در صورت حمله تلافیجویانه ایران است.
در همین زمینه: انتقاد مقامهای اسرائیلی از مذاکرات هستهای آمریکا و ایران
مقامهای اسرائیل در هفتههای اخیر به واشینگتن هشدار دادهاند مذاکرات نباید بدون تضمین عدم توانایی ایران در ساخت سلاح هستهای وارد مرحله توافق شود.
نتانیاهو در دیدار با ترامپ گفته است: «این مسئله میتواند با توافق حل شود اما فقط اگر آن توافق شبیه مدل لیبی باشد - یعنی ورود، انفجار تاسیسات و جمعآوری کامل تجهیزات تحت نظارت آمریکا.»
او تاکید کرده است: «گزینه دوم این است که آنها مذاکرات را طول دهند و ما وارد مسیر نظامی شویم.»
از منظر اسرائیل، اکنون زمان مناسبی برای اقدام نظامی علیه برنامه هستهای ایران است. متحدان جمهوری اسلامی - از جمله حماس در غزه و حزبالله در لبنان - تحت حملات اسرائیل قرار دارند. در یمن نیز حوثیها هدف حملات هوایی آمریکا هستند.
اسرائیل همچنین در جریان حمله اکتبر ۲۰۲۴، خسارت سنگینی به سامانههای پدافندی ایران وارد کرده است.
یک مقامات ارشد اسرائیل اوایل ماه جاری به خبرنگاران گفت که اگر قرار است حملهای انجام شود، باید پیش از بازسازی پدافند ایران صورت گیرد.
او تاکید کرد که تعیین زمان برای این اقدام «بیهوده» است.
یکشنبه ۳۱ فروردین، روزنامههای صبح چاپ تهران، یک روز پس از دور دوم مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا در رم، ارزیابی خود از مذاکرات و پیش بینی درباره آینده آن را ارائه کردند. اصلاحطلبان با خوشبینی محتاطانه رفتن مذاکرات به مرحله کارشناسی را نشانه پیشرفت سریع آن دانستند.
در مقابل اصولگرایان ضمن حمایت از تیم مذاکره کننده در دولت اصلاحطلب مسعود پزشکیان، پیکان حملات خود را به سمت لابیها و ایرانیان خارج از کشور که مخالف مذاکرات هستند نشانه رفتند و نسبت به دشمنی اصولی آمریکا با جمهوری اسلامی هم هشدار دادند.
هممیهن: نهادهای اصلی قدرت در ایران و اسرائیل متعهد به حل اختلاف هستند
روزنامه اصلاحطلب هممیهن، نزدیک به طیف کارگزاران سازندگی در سرمقاله خود با عنوان «معنای ورود به مرحله کارشناسی» نوشت: «ورود به مرحله کارشناسی، نشاندهنده توافق بر چارچوب کلی، از جمله حفظ غنیسازی بهعنوان هدف جمهوری اسلامی است، اما توافق نهایی به تعیین جزئیات در گفتوگوهای کارشناسی بستگی دارد.»
سرمقالهنویس روزنامه در ادامه تاکید کرده با این حال، «این مرحله تضمینی برای توافق نهایی نیست و ممکن است مذاکرات به نتیجه برسد یا متوقف شود.»
به نوشته سرمقاله این روزنامه، «اخبار غیرمعتبر درباره عدم موفقیت این مذاکرات»، بیشتر نشاندهنده تلاش نیروهای مخالف برای شکست گفتوگوهاست.
سرمقالهنویس هممیهن بر این باور است که «در داخل ایران و اسرائیل، برخی گروهها از شکست مذاکرات استقبال میکنند، اما «نهادهای اصلی قدرت در دو کشور» به حل اختلافات بدون توسل به زور متعهد هستند.»
این روزنامه همچنین پیشبینی کرده با ورود به مرحله کارشناسی، مذاکرات از حالت غیرمستقیم به مستقیم تغییر کند، زیرا انتقال دقیق جزئیات از طریق واسطه زمانبر و غیرمنطقی است.
فرهیختگان: هشدار درباره لابیهای حامی خصومت میان جمهوری اسلامی و آمریکا
روزنامه فرهیختگان، متعلق به دانشگاه آزاد که انعکاس دهنده نظرات طیف میانهروی اصولگرایان است، در گزارش اصلی خود با عنوان «لابیستهای تنش» نسبت به نقش لابیها و اشخاص کلیدی در اثرگذاری بر مذاکرات هشدار داده است.
در گزارش این روزنامه نوشته شده مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا در مرحله کارشناسی با موانعی از سوی آیپک، اتحاد علیه ایران هستهای، بنیاد دفاع از دموکراسیها و موسسه گیتستون مواجه است.
نویسنده این گزارش، این نهادها را لابیهای اسرائیل خوانده و گفته آنها با نفوذ در آمریکا، سیاست خارجی این کشور را به نفع اسرائیل و علیه جمهوری اسلامی هدایت میکنند.
فرهیختگان بدون ارائه شواهدی نوشته است این گروهها «با تامین بودجههای کلان»؛ «فشار بر کنگره، تولید گزارشهای جهتدار، و همکاری با نهادهای اطلاعاتی، به تحریمهای حداکثری، خروج از برجام، و انزوای اقتصادی جمهوری اسلامی» دامن میزنند.
این روزنامه در ادامه نوشته است: برخی اشخاص با انتشار «اطلاعات گمراهکننده» و «تحریک افکار عمومی» در خارج از کشور، مذاکرات را تضعیف میکنند.
به نوشته فرهیختگان، این لابیها و بنیادها و اشخاص، با تمرکز بر موضوعات هستهای، حقوق بشری، و نقش منطقهای جمهوری اسلامی، تصویری «تهدید آمیز» از جمهوری اسلامی ترسیم کرده و با حمایت از سیاستهایی مانند عادیسازی روابط اعراب با اسرائیل، به حفظ خصومت بین جمهوری اسلامی و آمریکا کمک میکنند.
شرق: خوشبینی اصلاحطلبان به افزایش سرعت مذاکرات
روزنامه اصلاحطلب شرق، در گزارش اصلی خود، با چهار فعال اصلاحطلب که سمتهایی در دولتهای گذشته و احزاب و جریانها داشتند گفتوگو کرده است.
حسین نورانینژاد، فعال سیاسی اصلاحطلب، حمایت کامل حاکمیت و جامعه از مذاکرات را عامل تقویت توافق احتمالی میداند و بر عقلانیت، شفافیت و غیرجناحی بودن مذاکرات تاکید کرد.
محمدصادق جوادیحصار، دیگر فعال اصلاحطلب، معتقد است مذاکرات به نقطه تعادل نزدیک شده و با تداوم گفتوگوهای دوجانبه بدون مداخله مخالفان مانند اسرائیل، دستاوردهای قابل توجهی برای جمهوری اسلامی رقم خواهد خورد. او نقش اروپا در فعالسازی مکانیسم ماشه را کمرنگ میداند.
عباس آخوندی، وزیر دولت حسن روحانی نیز با خوشبینی، زمان را برای توافق تاریخی مناسب میبیند و معتقد است مذاکرات با سرعت بیشتری پیش خواهد رفت.
کیهان: قدرت هستهای و موشکی آمریکاییها را وادار به مذاکره کرد
روزنامه کیهان، منتسب به رهبر جمهوری اسلامی، در مطلبی با عنوان «مذاکره و تاریخِ پیشِرو» در تحلیل مذاکرات جمهوری اسلامی و آمریکا، سهگانه مذاکره، تحریم و جنگ را ابزار تاریخی «استعمارگران» برای اعمال فشار میداند و تهدیدهای غیرواقعی (بلوف) را موثرترین بخش آن معرفی میکند.
این روزنامه به استناد نقل قولهایی که به هنری کیسینجر نسبت داده و برداشتهایی از تاریخ روابط ایران با آمریکا، این کشور را غیرقابل اعتماد و خطرناک برای متحدانش میخواند و بر خیانتپذیری و تاریخ انقضای «عوامل نفوذی» تاکید دارد.
نویسنده کیهان، «رفتار دوگانه برخی داخلیها» را که «منتقدان حفظ منافع ملی» را «کاسبان تحریم» مینامند، اما خود از نوسانات بازار سود میبرند، نقد کرده و معتقد است این گروه مذاکرات را بهانهای برای شرطیسازی اقتصاد و فریب مردم قرار میدهند.
نویسنده در ادامه با اشاره به تجربه برجام و هشدارهای رهبر جمهوری اسلامی مبنی بر بدبینی به آمریکا، مذاکرات را یکی از وظایف وزارت خارجه میداند، نه محور همه امور.
کیهان تیم مذاکرهکننده جمهوری اسلامی را موفق، اما نیازمند هوشیاری در برابر «حقهبازیهای» آمریکا میبیند و کتاب «بدون هراس» وندی شرمن را سندی از روحیه «ناجوانمردانه» آمریکاییها معرفی میکند.
کیهان هچنین تهدیدات آمریکا را توخالی و ناشی از نیاز به مذاکره برای کسب وجهه میداند و از تیم مذاکره کننده جمهوری اسلامی میخواهد با اقتدار، «حقوق ملت» را مطالبه کند، زیرا قدرت موشکی، هستهای و جبهه مقاومت، دشمن را به مذاکره واداشته است.
تاثیر کنار گذاشتن اروپا و کشورهای منطقه از مذاکرات
روزنامه کیهان در یادداشتی دیگر هم با عنوان «تفاوت نگاه ما و آمریکا به مذاکره» با اشاره به تجربه خروج دونالد ترامپ از برجام و پیشنهاد مذاکره او در سال ۱۴۰۳، نوشته است جمهوری اسلامی به دلیل بیاعتمادی به آمریکا، با احتیاط و هوشمندی وارد این گفتوگوها شد.
به نوشته کیهان، رهبر جمهوری اسلامی مذاکره با آمریکا را غیرقابل اعتماد و بیفایده خواند، اما جمهوری اسلامی با مطالبه رفع تحریمها در ازای ایمنسازی فعالیت هستهای، فرمول «یک در برابر یک» را پذیرفت.
این روزنامه نوشته است مذاکرات غیر مستقیم، با کنار گذاشتن اروپا و کشورهای منطقهای، به جمهوری اسلامی امکان داد تا با دقت و بدون عجله تصمیمگیری کند، ضمن اینکه «تحقیر آمریکا» با پرهیز از مذاکره مستقیم، موضع جمهوری اسلامی را تقویت کرد.
نویسنده کیهان در پایان تاکید کرده است جهان نتیجه این مصاف دیپلماتیک بین «قدرت شیطانی» آمریکا و «قدرت توحیدی» جمهوری اسلامی را ارزیابی میکند، اما دشمنی آمریکا با جمهروی اسلامی ، صرفنظر از نتیجه، ادامه خواهد داشت.
بلومبرگ در ابتدای این گزارش نوشته است: «بندر چابهار در جنوب شرقی ایران، که به سواحل صخرهای و کوههای بدون درخت و موسوم به «کوههای مریخی» شهرت دارد، مقصدی محبوب برای گردشگران است. اما بهزودی این منطقه پیوندی فراتر از نام، با فضا پیدا خواهد کرد. سالهاست که پروژههای عمرانی در این بندر آفتابی در جریان است تا آن را به یک قطب اقتصادی مهم تبدیل کند؛ از جمله ساخت پایگاهی فضایی که قرار است امسال افتتاح شود. هدف، ایجاد مرکزی مشابه «کیپ کاناورال» فلوریدا برای تحقق بلندپروازیهای فضایی جمهوری اسلامی است.»
بهنوشته بلومبرگ، این همان برنامهای است که دونالد ترامپ، رییسجمهوری آمریکا، تلاش کرده آن را متوقف کند؛ زیرا ایالات متحده فناوریهای پرتاب فضایی و موشکهای بالیستیک را بسیار مشابه میداند. آمریکا در دوره اول ریاستجمهوری ترامپ، سازمان فضایی ایران را تحریم کرد، اما این اقدامات مانع از آن نشد که ایران یکی از پیشرفتهترین برنامههای فضایی خاورمیانه را ایجاد نکند؛ برنامهای که هم از سوی سازمان فضایی ایران و هم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دنبال میشود و تاکنون موشکها و ماهوارههایی را به مدار زمین فرستاده است. پروژههای جدید شامل شبکهای از ۲۰ ماهواره اینترنتی با نام «قاسم سلیمانی» است.
بلومبرگ در گزارش خود افزوده که نگرانیها در مورد فناوری هستهای و موشکی ایران، بیش از ۲۰ سال است که محور روابط غرب با جمهوری اسلامی بوده است. به گفته آژانس بینالمللی انرژی اتمی، از زمان بازگشت ترامپ به قدرت، ذخایر اورانیوم غنیشده ایران به سطحی نزدیک به آستانه تولید تسلیحات هستهای رسیده و بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است.
ترامپ از جمهوری اسلامی خواسته است تا به توافقی جدید در زمینه هستهای تن دهد، وگرنه با احتمال اقدام نظامی روبرو خواهد شد. مذاکرهکنندگان ایرانی و آمریکایی در ۲۳ فروردین در عمان گفتگو کردند و دور دوم این گفتوگوها شنبه ۳۰ فروردین در رم برگزار میشود.
با تضعیف متحدان جمهوری اسلامی در غزه و لبنان در پی درگیری با اسرائیل پس از حملات هفتم اکتبر حماس به اسرائیل، و همچنین سقوط بشار اسد، متحد سوری جمهوری اسلامی، تهران ناچار شده در تواناییها و قابلیتهای خود بازنگری کند. کارشناسان غربی اکنون برنامه فضایی پیشرفته ایران را بخشی مهم از توان دفاعی این کشور میدانند.
ژنرال آنتونی کاتن، فرمانده فرماندهی راهبردی آمریکا، در شهادتی که ششم فروردین به کمیته نیروهای مسلح سنا ارائه کرد، گفت: «پیشرفت ایران در زمینه موشکهای پرتابگر ماهواره، از جمله موشک دو مرحلهای سوخت مایع سیمرغ، احتمالا زمان دستیابی ایران به موشکهای قارهپیما را کوتاه میکند.»
وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی و شورای امنیت ملی کاخ سفید به پرسشهای بلومبرگ در این زمینه پاسخ ندادهاند.
بهنوشته بلومبرگ، پیشرفت برنامه فضایی ایران در زمانی رخ میدهد که بسیاری از کشورها و شرکتهای خصوصی در حال سرمایهگذاری سنگین در توانمندیهای نظامی فضایی، از جمله ماهوارههای جاسوسی و سامانههای اختلال در ماهوارهها هستند.
در این گزارش تاکید شده که آماری رسمی درباره هزینه کلی برنامه فضایی ایران در دست نیست، اما با وجود فشارهای شدید اقتصادی ناشی از تحریمها، حکومت همچنان بر این برنامه متمرکز است هرچند با بودجهای محدود. آبانماه گذشته، یک مقام ارشد جمهوری اسلامی اعلام کرد که سازمان فضایی ایران حدود ۱۱ میلیون دلار بودجه دریافت خواهد کرد.
در این میان، روابط نزدیکتر با روسیه نیز سودآور بوده است. در اوایل سال جاری میلادی مسعود پزشکیان، رییس دولت در جمهوری اسلامی، توافقنامه شراکت راهبردی را با ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، امضا کرد. سال گذشته، یک موشک روسی نخستین ماهوارههای خصوصی ایران را به مدار فرستاد. روسیه از پهپادهای ساخت ایران در جنگ اوکراین استفاده میکند و دانش خود را در زمینه اکتشافات فضایی، که حاصل دههها تجربه است، به ایران ارائه میدهد.
جولیانا زویس، پژوهشگر موسسه آلمانی امور بینالملل و امنیت، به بلومبرگ گفت: «چیزی که روسیه قطعا در اختیار دارد، تخصص است و این چیزی است که ایران به دنبالش است.»
توانایی ایران در پرتاب ماهوارههای بیشتر، میتواند امکان هدایت دقیقتر تسلیحات تهاجمی را فراهم کند. جان شلدون، شریک بنیانگذار شرکت مشاوره فضایی آسترو آنالیتیکا (AstroAnalytica) مستقر در ابوظبی میگوید: «ایرانیها میتوانند با دقت بسیار بیشتری اهداف را نشانه بگیرند و با واکنش سریعتر، نیروی موشکی خود را بهکار بگیرند.»
نگرانی غرب از پیامدهای راهبردی و نظامی پیشرفتهای برنامه فضایی ایران رو به افزایش است. بریتانیا ابتدا در سپتامبر گذشته، سرتیپ علی جعفرآبادی، رییس بخش فضایی نیروی هوافضای سپاه را تحریم کرد و سپس در ماه اکتبر سازمان فضایی ایران را نیز در فهرست تحریمهای خود قرار داد.
اتحادیه اروپا نیز جعفرآبادی را در ماه اکتبر تحریم و اعلام کرد بخش زیر نظر او در «توسعه و پرتاب آتی حاملهای ماهوارهای که برای ساخت سامانههای موشکی دوربرد حیاتی هستند» نقش دارد.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوره اول ریاست جمهوری ترامپ بهعنوان سازمانی تروریستی از سوی آمریکا شناخته شد.
مقامات جمهوری اسلامی نقش برنامه فضایی را در توسعه موشکها تایید میکنند. پزشکیان در اسفند سال گذشته گفت: «دشمنان ما همواره تلاش کردهاند مانع ایستادن ما روی پای خود شوند، اما این موجب شده تا ما به پیشرفتهای علمی و فناوری دست یابیم.»
اگرچه جمهوری اسلامی همواره انکار کرده که بهدنبال ساخت سلاح هستهای است و تاکید میکند که غنیسازی اورانیوم برای مصارف غیرنظامی است، اما پیشرفت در حوزه فضا به تهران این امکان را میدهد که استقامت و قدرت خود را به رخ بکشد.
متیو اشمیت، استاد علوم سیاسی و امنیت ملی دانشگاه نیوهِیون، میگوید: «حکومت ایران اکنون، بهویژه در پی از دست دادن بخشی از قدرت نیابتی خود در برابر اسرائیل، نیاز دارد مسیری برای نمایش قدرت پیدا کند. آنها فناوری فضایی و هوافضا را بستری برای این هدف میدانند.»
بسیاری از موفقیتهای آینده ایران به پایگاه فضایی چابهار وابسته است؛ پروژهای که با تاخیرهای متعدد مواجه شده و قرار بود تا سال ۲۰۲۴ آماده شود. به گزارش روزنامه تهران تایمز، این پایگاه قرار است امسال افتتاح شود.
حسن سالاریه، رییس سازمان فضایی ایران، گفته است که چابهار بهعنوان قطب اصلی ماموریتهای فضایی کشور عمل خواهد کرد و مجموعهای به مساحت ۱۴ هزار هکتار خواهد بود.
چابهار برای حکومت ایران اهمیت بالایی دارد؛ چرا که توانایی پرتاب فضاپیماهای قدرتمندتر را افزایش میدهد. نزدیکی این منطقه به خط استوا نیز باعث میشود تا در مقایسه با سایتهای شمالیتر ایران، موشکها بهتر از نیروی چرخش زمین بهرهبرداری کنند.
جان کیوز، پژوهشگر ارشد در پروژه کنترل تسلیحات هستهای دانشگاه ویسکانسین، به بلومبرگ گفت: «کار بر روی موشکهای بزرگ فضایی، ایران را در موقعیت بهتری برای توسعه موشکهای قارهپیما قرار میدهد.»
او افزود: «برخی فناوریها که برای ساخت یک موشک با برد بالا لازم است، با فناوریهای مورد استفاده در پرتابگرهای فضایی یکسان هستند. ایران میتواند از تجربه ساخت موشکهای فضایی برای توسعه موشکهای قارهپیما بهره ببرد.»
در همین حال، کشورهای عربی منطقه در حال تلاش برای همکاریهای منطقهای هستند. محمد ابراهیم العسیری، رییس سازمان فضایی بحرین، گفت ۱۴ کشور عضو «گروه همکاری فضایی عربی» هستند.
او با اشاره به تواناییهای پیشرفته ایران گفت: «قابلیتهای بسیار پیشرفته ایران تهدیدی محسوب نمیشوند، اما بحرین باید در برابر کاربردهای نظامی و امنیتی فضایی از سوی ایران و سایر کشورها واکنش نشان دهد. این یک رقابت است و بهترین راه برای مقابله با آن، آمادگی و توسعه فناوری خودتان است.»
از سوی دیگر، مقامهای اسرائیلی بارها برنامه فضایی ایران را پوششی برای توسعه فناوریهای موشکی نظامی دانستهاند.
اما مقامهای جمهوری اسلامی میگویند که داشتن برنامه فضایی نه تهدیدی موشکی علیه آمریکا، بلکه در راستای دستیابی به فناوریهای پیشرفتهای است که غرب از آن بهرهمند است.
سینا عضدی، استاد روابط بینالملل دانشگاه جرج واشینگتن، به بلومبرگ گفت بعید است ایران از برنامه فضایی خود برای توسعه موشکهای قارهپیما استفاده کند، چون آمریکا به راحتی میتواند آنها را خنثی کند.
او گفت: «اتهامی که علیه ایران مطرح میشود این است که برنامه فضایی پوششی برای دستیابی به موشکهای قارهپیماست. اما بدون کلاهک هستهای، این اتهام منطقی نیست. ایران قرار نیست با یک کلاهک متعارف به آمریکا حمله کند.»
جمهوری اسلامی، همچون برنامه هستهایاش، فناوری فضایی را ابزاری برای ارتقاء جایگاه منطقهای و جهانی خود میداند.
دینا اسفندیاری، تحلیلگر ژئواکونومیک خاورمیانه در بلومبرگ اکونومیکس، گفت: «پرستیژ، محرک اصلی این برنامهها برای ایران است.»
با این حال، جمهوری اسلامی با چالشهای متعددی مواجه شده است، از جمله تاخیر در افتتاح پایگاه فضایی چابهار. دو پرتاب ماهوارهای هم که قرار بود در سال گذشته انجام شوند، به امسال موکول شدهاند.
سالاریه از پروژههای بلندپروازانهتری مانند ساخت و پرتاب کپسولهای پیشرفته برای فرستادن انسان به فضا نیز سخن گفته است.
توانایی ایران برای تحقق این اهداف ممکن است به نتایج مذاکرات با آمریکا بستگی داشته باشد.
هی.اِی. هلیِر، پژوهشگر ارشد در مرکز پیشرفت آمریکا در واشینگتن، به بلومبرگ گفت: «این مذاکرات در سطح مقدماتی بود و نباید انتظار جزییات زیادی داشت، اما صرف انجام این گفتوگوها خود اتفاقی نمادین است.»
