بر اساس گزارش سالانه سازمان حقوق‌بشری هانا از وضعیت حقوق بشر در کُردستان ایران در سال ۲۰۲۴، سرکوب سیستماتیک حقوق مدنی و سیاسی شهروندان کُرد در این سال تشدید شده و جمهوری اسلامی به بازداشت‌های خودسرانه، اعدام، سرکوب فعالان و سرکوب اعتراضات مردمی در مناطق کُردنشین ادامه داده است.
اعدام ۱۲۴ شهروند کرد در ۲۰۲۴؛ بیشترین آمار در یک دهه اخیر
بر اساس این گزارش، ایران در سال ۲۰۲۴ دست‌کم ۱۲۴ شهروند کُرد را اعدام کرده است. هانا در گزارش خود نوشته این تعداد اعدام تنها شامل مواردی می‌شود که این سازمان توانسته است وقوع آن‌ها را ثبت کند و شمار واقعی بسیار بالاتر از این است.
بسیاری از این احکام برای جرایمی همچون جرائم مرتبط با مواد مخدر صادر شده‌اند که در استانداردهای بین‌المللی جزو «جدی‌ترین جنایات» محسوب نمی‌شوند و نباید برای آن‌ها حکم اعدام صادر شود. از این تعداد، دست‌کم ۱۰ زندانی به دلایل سیاسی و عقیدتی اعدام شده‌اند.
سازمان حقوق بشر هانا تاکید می‌کند که این اعدام‌ها عمدتا در چارچوب تحکیم سرکوب سیاسی از طریق اعمال فضای ترس و وحشت بر جامعه صورت گرفته است.
علاوه بر این اعدام‌ها، در سال ۲۰۲۴، چهار زندانی کُرد در زندان‌‌های ایران تحت شرایط نامشخص جان خود را از دست دادند و مقامات رسمی، هیچ توضیح رسمی درباره علت مرگ آن‌ها ارائه نداده‌اند.
خشونت مرگبار علیه کولبران؛ ۴۱ کشته و ۲۱۶ زخمی در یک سال
در سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۴۱ کولبر کرد با شلیک مستقیم نیروهای مرزبانی جمهوری‌اسلامی جان باخته‌اند و ۲۱۶ نفر دیگر زخمی شده‌اند.
بسیاری از این افراد به دلیل شدت جراحات دچار معلولیت دائمی شده‌اند. گزارش تاکید می‌کند که سرکوب کولبران نه‌تنها متوقف نشده بلکه شدت یافته است.
مین‌های زمینی مرگبار در کردستان؛ ۱۰ قربانی در سال ۲۰۲۴
بر اساس همین گزارش در سال ۲۰۲۴، دست‌کم ۱۰ شهروند کُرد قربانی مین‌های زمینی در مناطق مرزی شده‌اند. از این تعداد ۵ نفر جان خود را از دست داده‌اند و ۵ نفر دچار جراحات شدید از جمله معلولیت دائمی شده‌اند.
گزارش تاکید می‌کند بسیاری از این مین‌ها بازمانده جنگ ایران و عراق هستند، اما گزارش‌هایی وجود دارد که سپاه پاسداران در سال‌های اخیر مین‌های جدیدی در مناطق مرزی کار گذاشته است.
بازداشت‌های گسترده و ناپدیدسازی قهری
بر اساس گزارش سازمان حقوق‌بشری هانا، در سال گذشته میلادی ماموران امنیتی دست‌کم ۶۴۰ شهروند کُرد بازداشت کرده یا ربوده‌اند.
بر اساس این گزارش، در بسیاری از موارد محل نگهداری بازداشتی‌ها به مدت طولانی نامشخص مانده است. این بازداشت‌ها اغلب بدون ارائه حکم قضایی و یا احضار قبلی انجام شده و خانواده‌ها تحت فشار قرار گرفته‌اند که از پیگیری وضعیت عزیزان‌شان خودداری کنند.
نقض حق دادرسی عادلانه
در این گزارش به موارد متعددی از محاکمه‌های ناعادلانه و شکنجه جسمانی و روانی بر علیه زندانیان کرد اشاره شده است. در پرونده‌هایی مانند پخشان عزیزی و وریشه مرادی، این فعالان با اتهاماتی سنگین، از جمله «بغی» (قیام علیه حکومت)، به اعدام محکوم شده‌اند.
سازمان حقوق بشر هانا تاکید کرده که این محاکمه‌ها به دور از استانداردهای بین‌المللی دادرسی عادلانه انجام شده و احکام دادگاه‌ها تحت فشارهای امنیتی صادر شده است.
تبعیض سیستماتیک در آموزش، اشتغال و خدمات اجتماعی
بر اساس این گزارش، کودکان کُرد همچنان از حق آموزش به زبان مادری خود محروم‌اند و با تبعیض‌های گسترده آموزشی مواجه هستند.
نرخ بالای بیکاری، عدم سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و فقر گسترده از دیگر چالش‌های اقتصادی و اجتماعی کُردها در ایران است که جمهوری اسلامی هیچ تلاشی برای رفع آن‌ها نکرده است.
