در آستانه آغاز به کار دونالد ترامپ به عنوان رییسجمهوری آمریکا و نگرانیها از کاهش حمایت واشینگتن از اوکراین، کییر استارمر، نخستوزیر بریتانیا، برای امضای یک پیمان امنیتی ۱۰۰ ساله با اوکراین وارد کییف شد. این اولین سفر استارمر به اوکراین در مقام نخستوزیری است.
هدف از این توافق ۱۰۰ ساله که در هفتههای آینده در پارلمان بریتانیا بررسی میشود، افزایش همکاری نظامی و تقویت امنیت در دریای بالتیک، دریای سیاه و دریای آزوف است.
این معاهده حوزههایی مانند انرژی و مواد معدنی را نیز شامل میشود.
بریتانیا پس از حمله روسیه به اوکراین، ۱۶ میلیارد دلار به این کشور کمک کرده و بیش از ۵۰ هزار نظامی اوکراینی را آموزش داده است.
دو روز پیش نیز بوریس پیستوریوس، وزیر دفاع آلمان به کییف سفر کرد و کشورهای اروپایی در حال بررسی ارائه تضمینهای امنیتی به اوکراین پیش از آغاز کار ترامپ و آتشبس و صلح احتمالی میان روسیه و اوکراین هستند.
گزارشهایی نیز درباره احتمال کاهش حمایت آمریکا از اوکراین در دوره ترامپ و گفتوگوی او با ویکتور اوربان، نخستوزیر مجارستان، درباره تلاش برای پایان دادن به جنگ منتشر شده است.
همچنین برخی تحلیلگران اعلام کردهاند ترامپ مخالف عضویت اوکراین در ناتو است.
کایا کالاس، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و برخی دیگر از مقامهای این اتحادیه اعلام کردهاند فشار زودهنگام برای صلح در اوکراین، «خطر دستیابی به یک توافق بد» را افزایش میدهد.
این نگرانی در میان کشورهای اروپایی وجود دارد که در توافق صلح بخشهای زیادی از اوکراین به روسیه واگذار شود.
ولودیمیر زلنسکی، رییسجمهوری اوکراین، بارها تاکید کرده است در صورت برگزاری هر گونه مذاکرات صلح، کشورش به تضمینهایی برای حفظ امنیتش در قبال روسیه نیاز خواهد داشت.
زلنسکی ۱۷ آذر و پس از دیدار سهجانبه با ترامپ و امانوئل مکرون گفت: «همه میخواهیم این جنگ زودتر تمام شود.»
ترامپ درباره جنگ در اوکراین گفته است پوتین «علنا گفته که ما باید جنگ در اوکراین را به پایان برسانیم.»
ولادیمیر پوتین، رییسجمهوری روسیه، پنجشنبه ۲۹ آذر گفت که کشورش آماده است «بدون هیچ پیششرطی»، با ترامپ برای آتشبس در جنگ اوکراین مذاکره کند.
قرار است در جریان سفر پزشکیان به تاجیکستان، ۲۳ سند در حوزههای مختلف از جمله بهداشت، خدمات گمرکی، همکاری هنری و روادید، بین مقامات دو کشور امضا شود.
همزمان عبدالناصر همتی، وزیر امور اقتصادی و دارایی، اعلام کرد که حجم تجارت ۳۸۰ میلیون دلاری ایران و تاجیکستان «با رشد ۵۰ درصدی در یک سال»، نشانگر ظرفیت بالقوه بالای دو کشور برای توسعه روابط اقتصادی است.
پزشکیان نیز برای افزایش مبادلات اقتصادی دو کشور به نیم میلیارد دلار ابراز امیدواری کرد.
او پنجشنبه ۲۷ دی در نشست خبری با امامعلی رحمان، گفت که در این سفر درباره موضوعات دو جانبه در حوزه تجاری، سیاسی و زیست محیطی و همچنین تحولات منطقه به ویژه افغانستان مذاکره شد.
پزشکیان تاکید کرد: «حاضریم تمام موانع افزایش تجارت و سرمایهگذاری بین ایران و تاجیکستان را حذف کنیم.»
او به چیستی این موانع و مشکلات اشارهای نکرد.
رحمان نیز گفت: «من روادید را برداشتم؛ هر وقت دوست داشتید به تاجیکستان بیایید.»
تهران و دوشنبه، از تیرگی روابط تا توسعه مراودات
حمایت جمهوری اسلامی از برخی مخالفان دولت تاجیکستان در سالهای گذشته باعث تیرگی روابط دو کشور شد.
سال ۱۳۹۴، وزارت خارجه تاجیکستان سفیر جمهوری اسلامی را در اعتراض به شرکت محیالدین کبیری، رهبر حزب نهضت اسلامی این کشور، در همایشی در تهران احضار کرد.
کبیری در حاشیه این همایش، با علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی نیز صحبت کرد.
برخی رسانهها هدف حکومت ایران از دعوت از کبیری را نشان دادن واکنش به نزدیک شدن تاجیکستان به عربستان سعودی ذکر کردند.
دولت تاجیکستان در آن سال دستور تعطیلی دفتر امور فرهنگی و اقتصادی ایران در خجند را صادر کرد.
این کشور پیش از آن نیز چندین مرکز خیریه و سازمان وابسته به جمهوری اسلامی را از فعالیت منع کرده بود.
با این حال روابط دو کشور ادامه یافت و ابراهیم رئیسی، رییس دولت کشته شده جمهوری اسلامی نیز آبان سال گذشته به تاجیکستان سفر کرد.
در سفر رئیسی ۱۸ سند و تفاهمنامه همکاری امضا شد که یکی از آنها لغو روادید به مدت ۳۰ روز بین ایران و تاجیکستان بود.
گزینههای پیشنهادی دونالد ترامپ، رییسجمهوری منتخب ایالات متحده، برای سمتهای کلیدی کابینه در جلسات رای اعتماد مجلس سنا با استقبال نمایندگان جمهوریخواه که هم حزب ترامپ هستند و پرسشهای چالشی از سوی نمایندگان دموکرات - حزب رقیب- روبهرو شدهاند.
احتمالا گزینههای پیشنهادی ترامپ در سنا که جمهوریخواهان آن را با اکثریت ۵۳ به ۴۷ در اختیار دارند، به سرعت تایید شوند.
ترامپ پم بوندی را برای دادستان کل، جان راتکلیف را برای ریاست سازماناطلاعات مرکزی آمریکا، سیآیای مارکو روبیو را به عنوان وزیر امور خارجه، تولسی گبرد را به عنوان مدیر اطلاعات ملی، اسکات بسنت را برای وزارت خزانهداری، رابرت اف. کندی جونیور را برای وزارت بهداشت، راس واوت را به عنوان مدیر بودجه کاخ سفید و شان دافی را برای وزارت حمل و نقل به سنا پیشنهاد داده است.
دموکراتها از گزینه پیشنهادی برای پست دادستان کل، بوندی، و گزینه پیشنهادی برای ریاست سیآیای، جان راتکلیف، خواستند وفاداری به ترامپ را بر انجام وظایفشان برای آمریکا در اولویت قرار ندهند.
نمایندگان دموکرات میگویند نگرانند راتکلیف از اطلاعاتی که در سمت ریاست سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا در اختیار دارد، برای اهداف سیاسی ترامپ استفاده کند.
خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت احتمالا برخی از پیشنهادهای ترامپ با چالش بیشتری از سوی نمایندگان دموکرات مواجه خواهند شد. بر این اساس گزینه وزارت دفاع ترامپ با اتهاماتی درباره رفتار نامناسب مواجه است، اما تایید او نیز پس از حمایت سناتور جونی ارنست، نماینده زن جمهوری٬خواه و سرهنگ گارد ملی محتمل است.
رابرت اف. کندی جونیور، گزینه وزارت بهداشت از خانواده سرشناس کندی که با حمایت ناگهانی خود از ترامپ در انتخابات شگفتیساز شد، نظرات چالش برانگیزی راجع به واکسیناسیون دارد.
در جلسه رای اعتماد، سناتور دموکرات دیک دوربین از بوندی، گزینه دادستان کل پرسید: «میخواهم بدانم که اگر بین سوگند خود به قانون اساسی و وفاداری به آقای ترامپ انتخابی داشتید، به او نه میگویید؟»
و بوندی در پاسخ تاکید کرد که استقلال وزارت دادگستری را حفظ خواهد کرد، اما قول داد به «استفاده حزبی از نظام عدالت» پایان دهد و گفتههای ترامپ مبنی بر انگیزههای سیاسی در پروندههای قضایی علیه خود را تایید کرد.
در همین جلسه، سناتور جان کندی، که پیشتر سابقه حضور در حزب دموکرات را داشته، از بوندی خواست مشروعیت را به وزارت دادگستری بازگرداند و آنچه او «آدمهای بد» خواند را شناسایی و حذف کند.
برنامههای تیم ترامپ برای نابود کردن «دولت پنهان» در نظام بروکراتیک ایالات متحده، دموکراتها را نگران کرده است.
همزمان با جلسات رای اعتماد امروز سنا، رویترز در گزارشی اختصاصی از درخواست تیم انتقالی ترامپ از سه مدیر ارشد وزارت امور خارجه برای استعفا خبر داد. بر اساس این گزارش، این اشخاص نقشی کلیدی در کنترل اطلاعات و مدیریت و جذب نیروی انسانی در وزارت امور خارجه دارند. برخی از آنها طی ۳۰ سال اخیر، با وجود تغییر دولتهای جمهوریخواه و دموکرات، در وزارت امورخارجه حضور داشتهاند.
ترامپ که از بدنه مدیریتی دولت آمریکا با نام «دولت عمیق» یا «دولت پنهان» یاد میکند، در رقابتهای انتخاباتی وعده داده بود این «دولت پنهان» را نابود خواهد کرد. او برنامهای ۱۰ مرحلهای برای این هدف منتشر کرده است. پس از بازگشت به کاخ سفید و بر اساس برنامه ۱۰ مرحلهای که ترامپ در نظر دارد، او این قدرت را خواهد داشت که تا ۵۰ هزار نفر از کارکنان دولت را اخراج کند.
روبیو در جریان صحبتهایش که بخشی از آن به ایران اختصاص داشت، با اشاره به سابقه امتیازاتی که به ایران داده شده است، گفت «با هر امتیازی که به رژیم ایران بدهیم، باید پیشبینی کنیم که آنها همچون گذشته، از آن برای تجهیز سیستم تسلیحاتی خود و تلاش برای از سرگیری حمایت خود از حزبالله و سایر نهادهای مرتبط در منطقه استفاده خواهند کرد.»
وزیر خارجه پیشنهادی آمریکا در ادامه تاکید کرد که هدف جمهوری اسلامی «تبدیل شدن به قدرت مسلط منطقهای» است و این موضوع «با اقداماتی که آنها انجام دادهاند روشن است.»
روبیو با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی اکنون در ضعیفترین وضعیت خود در تاریخ قرار دارد، گفت: «سامانههای پدافند هوایی آنها بهشدت آسیب دیده، هلال شیعی که در پی ایجادش بودند، بهسختی ضربه خورده و ناچار شدهاند از لبنان و سوریه خارج شوند.»
روبیو در ادامه با اشاره به آنچه «وضعیت اسفبار اقتصادی ایران» خواند، به بحران انرژی در ایران هم اشاره کرد و گفت: «اقتصاد آنها به هم ریخته است. آنها اکنون در برخی روزها شش، هشت، نه یا دوازده ساعت خاموشی (قطع برق) دارند. آنها در آستانه قطع یارانههای انرژی هستند که در آن کشور بسیار مهم است.»
او همچنین به برجام و مذاکرات اخیر اروپا با تهران اشاره کرد و یادآور شد که جمهوری اسلامی از چهار سال پیش بازرسیهای آژانس از تاسیسات خود را محدود کرده است.
روبیو گفت: «آنچه تحت هیچ شرایطی مجاز نیست، یک ایران مسلح به سلاح هستهای است. آنچه تحت هیچ شرایطی مجاز نیست، این است که جمهوری اسلامی منابع و توانایی لازم برای شروع مجدد و ادامه حمایت از تروریسم را داشته باشد.»
او گفت در حکومت فعلی ایران دو طرز فکر وجود دارد: «یک گروه میگویند مشکل داریم و باید آن را حل کنیم و گروه دیگر میگویند باید تلاش هستهای و رسیدن به بمب را به سرانجام برسانیم.»
روبیو با اشاره به اینکه ما باید برای برای هر دو سناریو آماده باشیم، گفت «ما با چشمانی باز برای هر ترتیباتی که امنیت و ثبات منطقه را فراهم کند، روی خوش نشان میدهیم.»
او همچنین به تهدیدهای جمهوری اسلامی علیه همسایگانش و بیثبات کردن منطقه اشاره کرد و گفت: «اینها افرادی هستند که در پنج سال گذشته فعالانه و آشکارا برای ترور رییسجمهور منتخب و چندین نفر از اعضای دولتهای قبلی برنامهریزی کردهاند.»
«دیپلماسی جسورانه» درباره جنگ اوکراین و چین
روبیو همچنین خواستار «دیپلماسی جسورانه» از سوی ایالات متحده برای پایان دادن به جنگ روسیه در اوکراین شد.
وزیر خارجه احتمالی آمریکا در جلسه سنا گفت: «این جنگ باید پایان یابد و این باید سیاست رسمی ایالات متحده باشد که ما میخواهیم جنگ پایان یابد.»
سناتور جمهوریخواه فعلی فلوریدا با اشاره یه اینکه هیچ راهی وجود ندارد که روسیه بتواند کل اوکراین را تصرف کند، گفت: «این منطقی نیست که باور کنیم کشوری به بزرگی اوکراین، هر چقدر هم که صلاحیت داشته باشد میتواند این افراد (روسها) را به جایی که روز قبل از حمله بودند، برگرداند.»
او در بحث چین هم با اشاره به اگر این کشور تصمیم به حمله به تایوان بگیرد، آمریکا باید به بهایی «بیش از حد گران» به این کشور برای چنین اقدامی تحمیل کند، گفت: «اگر تغییر بسیار شدیدی رخ ندهد، آمریکا باید تا پیش از پایان دهه کنونی به مسئله تهاجم چین به تایوان رسیدگی کند.»
دیگر سناتور فلوریدا، ریک اسکات، جمهوری خواه، در طول جلسه استماع از روبیو حمایت کرد و او را یک نامزد استثنایی برای این شغل خواند و گفت: «او با پرزیدنت ترامپ برای مجازات رژیمهای کمونیستی به خاطر جنایاتشان همکاری خواهد کرد.»
دونالد ترامپ چهارشنبه ۲۳ آبان، بهطور رسمی مارکو روبیو، سناتور جمهوریخواه ایالت فلوریدا را بهعنوان نامزد خود برای تصدی وزارت امور خارجه ایالات متحده معرفی کرد.
ترامپ، روبیو را دوستی واقعی برای متحدان آمریکا و مبارزی جسور علیه دشمنان ایالات متحده خواند.
در صورت تایید سنا، مارکو روبیو بزرگترین شبکه دیپلماتیک جهان را با بیش از ۵۵ هزار کارمند رهبری خواهد کرد و چهره آمریکا در خارج از کشور خواهد بود.
دیدگاههای روبیو درباره ایران در دوره فعالیت در سنا
این سناتور ایالت فلوریدا به خاطر اینکه در سالهای گذشته بارها علیه سیاستهای جمهوری اسلامی موضعگیری کرده است، برای ایرانیانی که سیاست آمریکا را پیگیری میکنند چهره آشنایی است.
روبیو، در فروردین ۱۳۹۴ خواستار رایگیری برای اصلاحیهای در کنگره آمریکا شد که در آن ایران را برای به رسمیت شناختن اسرائیل تحت فشار میگذاشت.
او در پاییز ۱۳۹۵ صدور مجوز پرداخت ۱/۷ میلیارد دلار به جمهوری اسلامی از سوی باراک اوباما رییسجمهوری وقت آمریکا را ایران را باجدهی به تهران توصیف کرد و گفت این اقدام خطر بیشتری برای آمریکاییهای خارج از کشور ایجاد میکند و گروگانگیران را تشویق میکند.
روبیو همچنین طرحی قانونی به کنگره ارائه داد که از جمهوری اسلامی خواست به وعده اعلام شده خود برای کمک به یافتن محل نگهداری رابرت لوینسون، مامور بازنشسته افبیآی که در اسفند ۱۳۸۵ پس از ورود به هتلی در جزیره کیش ایران ناپدید شد، عمل کند.
مخالفت با برجام
روبیو از منتقدان سرسخت برجام از ابتدا تا امروز بوده است و از آن با عباراتی همچون «چند تکه کاغذ» و «یک فاجعه آشکار» نامبرده است.
او خواستار افزایش تحریمها علیه جمهوری اسلامی تا زمان توقف برنامه غنیسازی اورانیوم بوده و در سالهای گذشته از احتمال اقدام نظامی برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هستهای هم دفاع کرده است.
ابتکارات قانونگذاری علیه جمهوری اسلامی
در تابستان ۱۴۰۲، روبیو به همراه سناتور مگی حسن و جکی روزن، لایحهای به نام «قانون توقف مخفیکاری در فروش نفت ایران» (SHIP) را تهیه کرد.
این قانون به دنبال تحریم خریدهای غیرقانونی نفت ایران و پاسخگو کردن تسهیلکنندگان این معاملات است.
روبیو هنگام ارائه این قانون به کنگره گفته بود: «در حالی که رژیم تهران همچنان از طریق فروش نفت تحریمی، ثروتاندوزی میکند، باید اطمینان پیدا کنیم که تحریمهای آمریکا علیه تمامی افراد و نهادهای مرتبط با تجارت غیرقانونی نفت ایران به شدت اجرا میشود.»
اجرای تحریمها و مخالفت با سیاستهای بایدن در قبال ایران
در دی ماه ۱۴۰۲، روبیو یک گروه متشکل از سناتورهای جمهوریخواه و دموکرات در کنگره آمریکا را برای ترغیب دولت بایدن به اجرای قوانین موجود علیه فروش غیرقانونی نفت ایران از طریق تحریمها تشکیل داد.
این سناتورها تاکید کردند که اعمال دقیق تحریمهای نفتی ایران در شرایطی که گروههای وابسته به ایران به نیروهای آمریکایی در خاورمیانه حمله میکنند، حیاتی است.
روبیو بارها از سیاستهای دولت جو بایدن در قبال ایران انتقاد کرده و معتقد است که این سیاستها به تقویت مالی جمهوری اسلامی و حمایت آن از تروریسم منجر شده است.
او در تیر ۱۴۰۳ گفت: «در زمان ترامپ، جمهوری اسلامی ورشکسته بود، اما در زمان بایدن برای حمایت از تروریسم پول دارد.»
