خبرگزاری فارس، وابسته به سپاه، درباره گزارش تضمین جمهوری اسلامی به آمریکا برای ترور نکردن دونالد ترامپ، به نقل از یک منبع آگاه و بدون ذکر نام نوشت پیام تهران «حاوی این نکته بود که ایران پیگیری لازم درباره قاتلین قاسم سلیمانی را انجام خواهد داد و از این مسئله کوتاه نخواهد آمد.»
این روزنامه در گزارش خود که روز شنبه ۲۶ آبان منتشر شد، نوشت هدف از سیاست فشار حداکثری ترامپ، «ورشکستگی» جمهوری اسلامی در مسیر تامین مالی نیروهای نیابتی خود در منطقه و تولید تسلیحات هستهای است.
فایننشال تایمز به نقل از افراد نزدیک به تیم انتقال قدرت در آمریکا افزود تیم سیاست خارجی ترامپ به محض آغاز فعالیت خود در ژانویه، به دنبال تشدید تحریمها علیه جمهوری اسلامی، از جمله صادرات نفت خام ایران، خواهد بود.
یک کارشناس امنیت ملی که از روند انتقال قدرت به ترامپ آگاه است، گفت: «او مصمم است که راهبرد فشار حداکثری را برای ورشکستگی ایران در اسرع وقت برقرار کند.»
فایننشال تایمز نوشت این طرح نشانگر تغییر در سیاست خارجی ایالات متحده همزمان با آشفتگی در خاورمیانه پس از حمله هفتم اکتبر حماس است. این حمله موجی از درگیریهای منطقهای را برانگیخت و جنگی را که پیش از آن میان اسرائیل و جمهوری اسلامی در سایه بود، آشکار ساخت.
ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی خود اعلام کرد خواهان دستیابی به توافق با حکومت ایران است. او در ماه سپتامبر گفت «ما باید به توافق برسیم» زیرا تحقق نیافتن چنین موضوعی، عواقب سنگینی در پی خواهد داشت.
به گزارش فایننشال تایمز، افرادی که با تفکرات ترامپ آشنا هستند، میگویند از تاکتیک فشار حداکثری برای وادار کردن جمهوری اسلامی به مذاکره با ایالات متحده استفاده میشود، اما کارشناسان معتقدند این روند، طولانی خواهد بود.
ترامپ در دوره اول ریاستجمهوری خود، توافق هستهای قدرتهای جهانی با ایران را کنار گذاشت و در چارچوب کارزار فشار حداکثری صدها تحریم علیه جمهوری اسلامی اعمال کرد.
در پاسخ به این سیاست، تهران فعالیتهای هستهای خود را افزایش داد و اکنون میزان غنیسازی اورانیوم در ایران نزدیک به سطح مورد نیاز برای ساخت تسلیحات اتمی است.
تحریمها در دولت بایدن پابرجا ماندند، اما تحلیلگران میگویند دولت بایدن از آن جا که به دنبال احیای توافق هستهای با ایران و کاهش بحران بود، تحریمها را بهدقت اجرا نکرد.
طبق گزارش اداره اطلاعات انرژی ایالات متحده، صادرات نفت خام ایران در چهار سال گذشته بیش از سه برابر شده و از ۴۰۰ هزار بشکه در روز در سال ۲۰۲۰، کمترین میزان صادرات ایران، به بیش از ۱.۵ میلیون بشکه در روز در سال ۲۰۲۴ رسیده است.
بر اساس این گزارش، تقریبا تمام محمولههای نفت خام ایران به چین صادر میشود.
به گفته منابع آگاه، تیم انتقالی ترامپ در حال تنظیم برخی دستورات اجرایی است که او میتواند در اولین روز حضورش در کاخ سفید علیه تهران صادر کند، از جمله افزودن تحریمهای جدید علیه صادرات نفت ایران.
باب مکنالی، رییس شرکت مشاوره راپیدانانرژی و مشاور سابق انرژی در دولت جورج دبلیو بوش، به فایننشال تایمز گفت: «اگر مقامات دولت جدید ترامپ واقعا بخواهند، میتوانند میزان صادرات نفت ایران را به چند ۱۰۰ هزار بشکه در روز برگردانند.»
او افزود: «این منبع اصلی درآمد جمهوری اسلامی است و اقتصاد این کشور در حال حاضر بسیار شکنندهتر از قبل است. آنها در انزوایی بسیار بدتر از دوره اول ترامپ هستند و این وضعیت بسیار بدی برایشان خواهد بود.»
مشاوران ترامپ از او خواستهاند که بهسرعت در مورد تهران اقدام کند و یکی از افراد آشنا با این طرح خبر داد که ترامپ به صراحت گفته «ما برای اجرای تحریمهای ایران بسیار جدی برخورد میکنیم».
مایک والتز، مشاور امنیت ملی جدید ترامپ، زمانی که عضو مجلس نمایندگان آمریکا بود، به تصویب قانونی کمک کرد که تحریمهای ثانویه را بر خرید نفت خام ایران از سوی چین اعمال میکرد. این لایحه در سنا تصویب نشده است.
افراد آگاه از روند دوره انتقالی در آمریکا گفتند کارزار فشار حداکثری با هدف جلوگیری از درآمدهای جمهوری اسلامی و تامین مالی گروههای نیابتی در منطقه طراحی شده، اما در نهایت هدف این است که تهران را به مذاکره برای یک توافق هستهای جدید و تغییر سیاستهای منطقهای خود وادار کند.
جمهوری اسلامی از گروههای شبهنظامی در سراسر منطقه که طی سال گذشته اسرائیل را هدف قرار دادهاند، حمایت میکند. اسرائیل و جمهوری اسلامی همچنین در ماههای اخیر اقدام به حملات موشکی مستقیم علیه یکدیگر کردند.
فایننشال تایمز به نقل از یک کارشناس امنیت ملی آمریکا نوشت: «ما امیدواریم که این انگیزهای باشد تا آنها را به موافقت با مذاکراتی همراه با حسننیت بکشانیم و روابط تهران-واشینگتن را تثبیت و حتی روزی آن را عادی کنیم.»
هنوز ترامپ و تیم او در خصوص سیاست مشخص دولت آتی ایالات متحده در قبال جمهوری اسلامی اظهار نظر نکردهاند.
پیشتر عباس عراقچی، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی، خطاب به مقامهای آمریکا گفت به جای فشار حداکثری، «عقلانیت حداکثری» را آزمایش کنند.
عراقچی همچنین روز ۲۴ آبان پس از گفتوگو با رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت تهران مایل است «بر اساس منافع ملی و حقوق مسلم خود مذاکره کند، اما حاضر نیست تحت فشار و ارعاب مذاکره کند».
فایننشال تایمز افزود در این شرایط، حتی اگر هر دو طرف مایل به گفتوگو باشند، شانس پیشرفت مذاکرات، اندک به نظر میرسد.
کریم سجادپور، عضو ارشد بنیاد کارنگی برای صلح بینالمللی، به این روزنامه گفت: «تصور یک توافق هستهای یا منطقهای که هم برای نخستوزیر اسرائیل و هم برای رهبر جمهوری اسلامی قابل قبول باشد، دشوار است.»
نادری روز شنبه ۲۶ آبان گفت: «ما هزینه چند برابری ساخت بمب اتم را در طول این سالها در بحث برنامه هستهای خودمان پرداختهایم و هیچ عایدی در حوزه امنیتی برای ما نداشته است... معتقدم ما باید به سمت آزمایش بمب اتم برویم و هیچ راه دیگری برای ما وجود ندارد.»
این عضو هیات رییس مجلس افزود: «تا ما به سمت بمب اتمی نرویم، تعادل در منطقه برقرار نمیشود... طرف مقابل تعداد نامعلومی کلاهک هستهای دارد که هر لحظه بخواهد میتواند به هرکجا شلیک کند، پس دلیلی وجود ندارد ما سلاح متناسب و متقارن آن را نداشته باشیم.»
نادری تغییر دکترین هستهای جمهوری اسلامی را «نظر مردم» و «درخواست جمع کثیری از نخبگان ایرانی در دانشگاهها و غیردانشگاهها» عنوان کرد.
این نخستین بار نیست که مقامهای حکومت ایران از لزوم تغییر دکترین هستهای سخن میگویند. این اظهارات بهویژه پس از شدت گرفتن تنشها میان جمهوری اسلامی و اسرائیل، بارها بهصورت علنی مطرح شدهاند.
کمال خرازی، رییس شورای راهبردی روابط خارجی و مشاور علی خامنهای، روز ۱۱ آبان در مصاحبه با شبکه المیادین، وابسته به حزبالله، تهدید کرد اگر جمهوری اسلامی در معرض «تهدیدی وجودی» قرار بگیرد، ممکن است دکترین هستهای خود را تغییر دهد.
او افزود جمهوری اسلامی «توانایی لازم» را برای ساخت سلاح اتمی دارد و در این زمینه با «مشکلی» مواجه نیست و تنها «فتوای» خامنهای این موضوع را «فعلا ممنوع کرده است».
عضو هیات رییسه مجلس در ادامه اظهارت خود، به واکنش احتمالی جامعه بینالمللی به تغییر دکترین هستهای حکومت ایران پرداخت و گفت آمریکا و کشورهای غربی «برای ما موضوعیت ندارند».
نادری اضافه کرد: «اولا باید تعریف کنیم جهان کجاست؟ اگر منظور از جهان ایالات متحده آمریکا و متحدین غربی وی است، اینها هیچ کار دیگری نمانده است که علیه ما انجام دهند... برای ما آنچه که اهمیت دارد، امنیت شهروندان خودمان است.»
پیشتر و در روز ۱۸ مهر، ۳۹ نماینده مجلس در نامهای از شورایعالی امنیت ملی خواستند در دکترین دفاعی جمهوری اسلامی در زمینه ساخت سلاح هستهای تجدید نظر کند.
احمد حقطلب، فرمانده سپاه حفاظت و امنیت مراکز هستهای کشور، هم روز ۳۰ فروردین اعلام کرد اگر اسرائیل بخواهد «از تهدید حمله کردن به مراکز هستهای کشورمان برای تحت فشار قرار دادن ایران استفاده ابزاری کند، تجدید نظر در دکترین و سیاستهای هستهای جمهوری اسلامی ایران و عدول از ملاحظات اعلامی گذشته محتمل و قابل تصور میباشد».
الکس وطنخواه، کارشناس امنیت خاورمیانه و مدیر برنامه ایران در موسسه خاورمیانه، روز ۲۱ مهر در مصاحبه با ایراناینترنشنال گفت صراحت بیسابقه مقامها و رسانههای جمهوری اسلامی در مورد احتمال ساخت بمب هستهای، به ترس و احساس ناامنی فزاینده حکومت ایران باز میگردد.
