اعتراضات گسترده در ونزوئلا آغاز شده است. رسانهها درباره احتمال کنار رفتن نیکلاس مادورو بحث میکنند. جمهوری اسلامی با نگرانی به ونزوئلا نگاه میکند؛ کشوری که در آن سرمایهگذاری زیادی کرده است.
روابط جمهوری اسلامی با رژیم حاکم بر ونزوئلا در سالهای اخیر همواره خوب بوده است. چه زمانی که محمود احمدینژاد به دیدار چاوز میرفت و چاوز برای «زیارت» مقبره امام هشتم شیعیان به مشهد میآمد و چه زمانی که ابراهیم رئیسی، مادورو، جانشین چاوز را به گرمی در آغوش میکشید.
این صمیمیت منحصر به فرد، عقبه اقتصادی هم دارد.
خانه سازی در شهرک هوگو چاوز
در دوران ریاست جمهوری احمدینژاد بین سالهای ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۰، جمهوری اسلامی از طریق شرکتهای کیسون و خانهسازی ایرانیان، ۲۴ هزار واحد مسکونی در ونزوئلا ساخت.
از این تعداد، ۲۰ هزار واحد آن مربوط به شهرک هوگو چاوز در نزدیکی شهر والنسیا است.
ارزش این واحدها حدود دو میلیارد دلار تخمین زده شدهاند.
جمهوری اسلامی مدعی شد در این سرمایهگذاری ۴۰۰ میلیون دلار سود کرده است.
خودروسازی، پراید به اسم تورپیال و سمند به اسم سنتارو
حوالی سال ۱۳۸۶، در ماه عسل روابط جمهوری اسلامی و ونزوئلا که یک سر آن احمدینژاد در تهران و سر دیگرش چاوز در کاراکس بود، یک شرکت مشترک خودروسازی در ونزوئلا تاسیس شد. شرکتی به نام ونیراتو.
این شرکت ۳۶ درصد ایرانی و ۶۴ درصد ونزوئلایی بود. ونیراتو ترکیبی از ایران خودرو و سایپا بود. سایپا پرایدهایش را به اسم تورپیال و ایران خودرو، سمندهایش را به اسم سنتارو در این کارخانه مونتاژ میکرد.
این شرکت به دلیل زیانده بودن عملا در سال ۱۳۹۴ تعطیل شد.
خرداد سال ۱۴۰۲، پس از سفر رئیسی به ونزوئلا گفته شد قرار است این خط تولید دوباره احیا شود.
فروشگاه ارتش، شعبه کاراکاس
سال ۱۳۹۹، فروشگاه زنجیرهای «اتکا» متعلق به ارتش جمهوری اسلامی، فروشگاهی زنجیرهای در ونزوئلا به نام مگاسیس تاسیس کرد که مدیرعامل آن عیسی رضایی، از مدیران قدیمی مجموعههای اقتصادی وابسته به نیروهای مسلح بود.
مدیرعامل مگاسیس ونزوئلا، سوابقی مثل معاونت مالی و برنامهریزی بانک انصار، عضویت در هیات مدیره بنیاد تعاون وزارت دفاع، سازمان اتکا و سرمایهگذاری غدیر را در کارنامه داشت.
خط تولید پهپاد
از حوالی سال ۱۳۸۰، جمهوری اسلامی با ونزوئلا همکاریهایی را برای ساخت پهپاد آغاز کرد.
حدودا از سال ۱۳۹۲، جمهوری اسلامی در ونزوئلا خط تولید پهپاد راه انداخته است.
ونزوئلا اولین مقصد صادرات قطعات پهپاد جمهوری اسلامی در جهان است به طوری که طی ۱۰ سال اخیر، حدود ۳۷ درصد از مجموع صادرات قطعات پهپاد ایران، به ونزوئلا بوده است.
در دو ماه اول امسال نیز حدود چهار میلیون دلار قطعات پهپاد به ونزوئلا صادر شده است.
بنزین در برابر طلا
اوایل سال ۱۳۹۹ رسانهها فاش کردند در اقدامی عجیب، پنج نفتکش کوچک حامل بنزین از سوی جمهوری اسلامی روانه ونزوئلا شده است. در همین زمان مشخص شد ونزوئلا هم ۹ تن طلا برای جمهوری اسلامی ارسال کرده است.
ارزش طلای ارسالی ونزوئلا برای جمهوری اسلامی حدود ۱۰ برابر بیشتر از ارزش بنزین صادراتی بود. مشخص نشد که آیا محموله ۹ تنی طلا فقط در ازای بنزین بوده است یا بخشی از معاملهای بزرگتر.
پالایشگاه فراسرزمینی
جمهوری اسلامی یک پالایشگاه فراسرزمینی در ونزوئلا به نام الپالیتو دارد. پالایشگاهی با ظرفیت ۱۰۰ هزار بشکه در روز.
خرداد سال ۱۴۰۲، فرهاد احمدی، مدیرعامل شرکت ملی مهندسی و ساختمان نفت، خبر داد ۷۰ درصد پروژه تامین قطعات و خدمات فنی این پالایشگاه به اتمام رسیده است.
قرارداد بازسازی و تعمیرات این پالایشگاه به ارزش ۱۱۰ میلیون یورو از سوی جواد اوجی، وزیر نفت دولت ابراهیم رئیسی منعقد شده بود.
بانک مشترک ایران و ونزوئلا
در دولت محمد خاتمی، جمهوری اسلامی و ونزوئلا توافق کردند بانک مشترک ایران و ونزوئلا را تاسیس کنند.
بر اساس این تفاهمنامه، این بانک در سال ۱۳۸۶ با مشارکت بانک توسعه صادرات از سوی ایران و بانک دلتسرو از سوی ونزوئلا تاسیس شد.
ارزش داراییهای این بانک در پایان سال مالی منتهی به ۲۹ اسفند ۱۴۰۱ حدود ۶/۵ هزار میلیارد تومان اظهار شده است.
حالا ونزوئلا درگیر اعتراضات گسترده است. اعتراضاتی که ممکن است به سرنگونی حزب چپگرای حاکم در این کشور پس از ربع قرن پایان دهد.
مادورو احتمالا با نگرانی این اعتراضات را پیگیری میکند اما در این سوی دنیا، جمهوری اسلامی هم نگرانیهای خود را در مورد این اعتراضات دارد که سرنوشت سرمایهگذاریها و تاثیر احتمالی نتیجه این اعتراضها بر معترضان در تهران، از جمله آنهاست.
او روز سهشنبه در مراسم تحلیف مسعود پزشکیان، رییس دولت چهاردهم جمهوری اسلامی شرکت کرده بود و از اظهارات ضد اسرائیلی او به وجد آمده بود.
از هنیه چه میدانیم؟
اسماعیل هنیه با خوشحالی از محل امن زندگیاش در قطر، به تماشای نتایج هولناک مرگبارترین حمله حماس به اسرائیل نشست. تصاویر منتشر شده از محل کار رییس دفتر سیاسی حماس در دوحه او را نشان دادند که جشن گرفت و سجده شکر به جا آورد.
اسماعیل هنیه که بود و برای رسیدن به جایگاهی که داشت، چه مسیری را طی کرده بود؟
بریتانیکا، سیانان و اکونومیکتایمز پیش از این در گزارشهایی به این پرسشها پرداخته بودند.
اوایل زندگی و فعالیت سیاسی
اسماعیل هنیه متولد سال ۱۹۶۲ در اردوگاه آوارگان شاطی در نوار غزه بود.
والدین عرب-فلسطینی او در سال ۱۹۴۸ از روستای خود در نزدیکی اشکلون واقع در اسرائیل کنونی آواره شدند و زندگیشان را در اردوگاه پناهندگان نوار غزه گذراندند.
هنیه و همسرش امل، ۱۳ فرزند داشتند.
بر اساس گزارشهای منتشر شده از غزه، پیش از این سه پسر (حازم، امیر و محمد) و سه نوه هنیه، در یک حمله هوایی اسرائیل به نوار غزه در روز چهارشنبه ۲۲ فروردین ۱۴۰۳ کشته شدند. اسرائیل مسئولیت این حمله را برعهده گرفت. در ماههای گذشته گزارشهایی نیز از کشته شدن برخی دیگر از بستگان هنیه منتشر شد.
به نوشته اکونومیک تایمز، هنیه یک میلیونر بود. او ثروتش را از راه مالیات ۲۰ درصدی بر تمامی کالاهایی به دست آورد که از مصر و از طریق تونلها به نوار غزه میرسند.
بریتانیکا در گزارشی نوشت همانطور که برای کودکان پناهنده معمول است، هنیه در مدرسهای تحصیل کرد که از سوی آژانس امداد و کار سازمان ملل متحد برای آوارگان فلسطینی در «خاور نزدیک» اداره میشد.
او در سال ۱۹۸۱ وارد دانشگاه اسلامی غزه شد و در آنجا ادبیات عرب خواند.
هنیه در دوران دانشجویی انجمن دانشجویی اسلامگرای وابسته به اخوانالمسلمین را رهبری میکرد.
او یکی از اعضای جوان موسس گروه اسلامگرای حماس در سال ۱۹۸۸ بود و روابط نزدیکی با رهبر معنوی این گروه، شیخ احمد یاسین داشت.
هنیه همان ابتدا و در سال ۱۹۸۸ به دلیل شرکت در انتفاضه اول به دست مقامات اسرائیلی دستگیر و به مدت شش ماه زندانی شد.
یک سال بعد هم دوباره دستگیر و زندانی شد تا اینکه در سال ۱۹۹۲ اسرائیل او را همراه حدود ۴۰۰ اسلامگرای دیگر به جنوب لبنان تبعید کرد.
هنیه پس از توافق اسلو در سال ۱۹۹۳ به غزه بازگشت. او پس از بازگشت، به ریاست دانشگاه اسلامی غزه منصوب شد.
نخستوزیری و رهبری حماس
زمینه رهبری هنیه در حماس از سال ۱۹۹۷ و زمانی فراهم شد که او منشی شخصی یاسین و از نزدیکان اصلیاش بود.
این دو در سال ۲۰۰۳ هدف یک سوءقصد از سوی اسرائیل قرار گرفتند.
به گزارش سیانان در آوریل سال ۲۰۰۴ پس از مرگ دو رهبر قبلی حماس، هنیه همراه محمود زهار و سعید صیام، بخشی از «شورای رهبری» مخفی این گروه شبهنظامی شد.
در سال ۲۰۰۶ حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین شرکت کرد و هنیه در راس فهرست قرار گرفت. حماس در این انتخابات با کسب ۷۶ کرسی از ۱۳۲ کرسی پارلمان، به پیروزی قاطع رسید.
به این ترتیب هنیه نخستوزیر تشکیلات خودگردان فلسطین شد.
جامعه بینالمللی در اعتراض، با تعلیق کمکهای خود به تشکیلات خودگردان به رهبری حماس واکنش نشان داد و فشار مالی قابل توجهی را بر بدنه حاکمیت آن وارد کرد.
روز ۱۴ دسامبر ۲۰۰۶ هنیه از یک سوءقصد در مرز مصر و غزه جان سالم به در برد. در این حمله محافظ او کشته و یکی از پسرانش زخمی شد.
حماس، گروه فلسطینی فتح را مسوول این حمله دانست.
اوایل ژوئن ۲۰۰۷ حماس پس از یک هفته نبرد با فتح، کنترل نوار غزه را به دست گرفت.
در ۱۴ ژوئن همان سال و در پی تشدید درگیریها میان حماس و فتح، محمود عباس دولت را منحل و هنیه را از سمت نخستوزیری برکنار کرد.
نتیجه این اقدام، شکلگیری یک دولت خودمختار به رهبری حماس و در راس آن اسماعیل هنیه در نوار غزه بود.
جیمی کارتر، رییسجمهوری سابق آمریکا در ماه ژوئن سال ۲۰۰۹ با هنیه در غزه ملاقات کرد تا در مورد روند صلح خاورمیانه با او گفتوگو کند.
بلافاصله پس از این دیدار، اسرائیل بسته تحریمی جدیدی را در نوار غزه اجرا و مصر نیز از تصمیم تلآویو پیروی کرد.
بر اساس گزارش سیانان، هنیه روز دوم ماه می سال ۲۰۱۱ کشتن اسامه بن لادن در پاکستان را محکوم و از او بهعنوان یک مبارز مقدس برای مسلمان و قربانی ظلم و ستم آمریکا یاد کرد.
هنیه در زمان رهبری حماس در غزه توانست آزادی بیش از هزار اسیر فلسطینی را در ازای گیلاد شالیت، سرباز اسیر اسرائیلی تضمین کند.
علاوه بر این، عملکرد حماس در جنگ با اسرائیل در تابستان ۲۰۱۴ بهطور گسترده از سوی افکار عمومی فلسطین «موفقیتآمیز» تلقی شد.
در همین حال تلاش برای آشتی بین حماس در نوار غزه و تشکیلات خودگردان تحت رهبری فتح در کرانه باختری در جریان بود.
در یکی از این اقدامها طی سال ۲۰۱۴، دولت خودگردان حماس در غزه رسما استعفا داد تا راه را برای تشکیل دولت وحدت با فتح باز کند.
هنیه با این کار، از سمت نخستوزیری خود استعفا داد. او همچنان رهبر محلی حماس در غزه باقی ماند تا اینکه در سال ۲۰۱۷ یحیی سنوار جایگزینش شد.
شورای حماس در ششم ماه می سال ۲۰۱۷ هنیه را به جای خالد مشعل، به ریاست دفتر سیاسی این گروه انتخاب کرد.
چند ماه بعد و در پی به رسمیت شناختن اورشلیم بهعنوان پایتخت اسرائیل از سوی دونالد ترامپ، رییسجمهوری وقت آمریکا، هنیه خواستار یک «انتفاضه» دیگر برای مبارزه با اسرائیل شد.
انتساب عنوان تروریست و زندگی در خارج از غزه
سیانان در گزارش خود نوشت که آمریکا در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۸ هنیه را «بهعنوان تروریست» معرفی کرد.
پس از آن، هنیه در دسامبر ۲۰۱۹ نوار غزه را ترک و زندگی در ترکیه و قطر را آغاز کرد. با این تصمیم، توانایی او برای نمایندگی حماس در خارج از محاصره غزه بیشتر شد.
شرکت در مراسم تشییع قاسم سلیمانی، فرمانده سپاه قدس در ژانویه ۲۰۲۰ و مراسم تحلیف ابراهیم رئیسی، رییسجمهوری کشته شده ایران در سقوط هلیکوپتر، از جمله مهمترین فعالیتهای عمومی او پس از خروج از غزه بود.
مقامات حماس در ماه اوت ۲۰۲۱ اعلام کردند هنیه دوباره بهعنوان رهبر حماس انتخاب شده است.
گروههای فلسطینی حماس و فتح در ۱۳ اکتبر ۲۰۲۲ با میانجیگری الجزایر به توافق برای آشتی رسیدند.
هنیه با انتشار بیانیهای اعلام کرد جنبش حماس از دیدار با مقامات فتح برای پایان دادن به شکاف میان فلسطینیان خرسند است.
موشکباران اسرائیل در روز هفتم اکتبر که منجر به یک جنگ بزرگ میان اسرائیل و حماس شد، بدون شک به برنامهریزی دقیق و تایید بالاترین سطوح رهبری حماس، چه در غزه و چه در دوحه نیاز داشت.
بر اساس گزارشها، سران حماس از جمله هنیه احتمالا برای این حمله با متحدان منطقهای خود، جمهوری اسلامی و گروه لبنانی حزبالله هماهنگ بودند.
استقرار هنیه در دوحه و خارج از محاصره غزه، امکان ملاقات آزادانه او را با متحدان حماس فراهم کرده بود.
شروین حاجیپور در این پیام ویدیویی گفت: «اتهام من تحریک مردم به کشتار و جنگ است. کدام بند یا مصرع شعر "برای" تحریک به کشتن است؟»
این خواننده افزود: «من چگونه باید اعتراض میکردم؟ چگونه باید شرایط را نقد میکردم؟ مسالمتآمیزتر و مدنیتر از "برای" مگر میشود نقد کرد؟»
شروین حاجیپور در حالی برای خواندن این ترانه به زندان محکوم شده است که در جریان رقابتهای انتخاباتی همین آهنگ در ستادهای انتخاباتی مسعود پزشکیان پخش میشد.
در اسفند ۱۴۰۲، صفحه فارسی وزارت امور خارجه آمریکا در شبکه اجتماعی ایکس با محکوم کردن حکم سه سال و هشت ماه زندان برای حاجیپور نوشت آهنگ «برای» به سرود جهانی اعتراضات مردم ایران تبدیل شده و اقدامات جمهوری اسلامی از قصد حکومت برای سرکوب آزادی بیان و ساکت کردن صداهای داخل جامعه ایران حکایت دارد.
حاجیپور با آهنگ «برای» برنده جایزه گرمی «بهترین ترانه برای تغییر اجتماعی» در سال ۲۰۲۳ شد.
این خواننده در ادامه پیام ویدیویی خود گفت: «از اینکه با من شبیه مجرم رفتار میشود در حالیکه هیچ جرمی مرتکب نشدهام، واقعا ناراحتم. از اینکه در دو سال گذشته نتوانستهام کاری تولید کنم، واقعا ناراحتم.»
حاجیپور با اشاره به تصمیم دادگاه تجدید نظر برای لغو حکم ممنوعالخروجی او تاکید کرد قصد ندارد از ایران مهاجرت کند.
او افزود تلاشها برای اعاده دادرسی و بهکارگیری دیگر راههای قانونی به منظور لغو حکم حبس ادامه دارد.
مسیح علینژاد، روزنامهنگار و فعال سیاسی مخالف جمهوری اسلامی در اسفند سال گذشته ضمن محکوم کردن حکم زندان حاجیپور گفت: «"برای" سرود امید میلیونها ایرانی است. به همین دلیل رژیم سعی دارد شروین را ساکت کند، چرا که ترانه او صدای مبارزه ایرانیان علیه استبداد را بلند کرد.»
آبرام پیلی، معاون نماینده ویژه ایالات متحده در امور ایران هم در آن زمان حکم زندان حاجیپور را ادامه «رفتار غیردموکراتیک رژیم ایران» خواند.
بهمن بابازاده، خبرنگار حوزه موسیقی ساکن ایران روز ۹ مرداد با به اشتراکگذاری پستی در ایکس، از مسعود پزشکیان، رییس جدید دولت جمهوری اسلامی خواست برای توقف اجرای حکم زندان حاجیپور اقدام کند.
در این درخواست آمده است: «در روز تحلیف شما، خبر تلخ قطعیشدن حکم شروین حاجیپور کام همه ما را تلخ کرد، آن هم بهخاطر ترانهای که در ستادهای انتخاباتی شما شنیده میشد. امیدوارم در نخستین روز از رسمی شدن ریاستجمهوری، با پیگیری شخص جنابعالی این حکم متوقف شود.»
ترانه «برای» که تنها ۴۸ ساعت بعد از انتشار به ۴۰ میلیون بازدید رسید، به نمادی برای خیزش انقلابی ایرانیان در پی قتل حکومتی مهسا امینی به دست گشت ارشاد بدل شد.
