سازمان دیده‌بان حقوق بشر دوشنبه ۱۸ تیر در گزارشی اعلام کرد جمهوری اسلامی از «قوه قهریه بیش از حد و کُشنده» علیه کولبرانِ عمدتا کُردی استفاده می‌کند که در مناطق مرزی ایران و عراق کالاهای مختلف را بین دو کشور جابه‌جا می‌کنند.
این سازمان به نقل از آژانس خبری کُردپا نوشت تنها در سال ۱۴۰۲، دست‌کم ۴۴ کولبر کشته و ۴۶۳ تن دیگر زخمی شدند که ۸۰ درصد از این تلفات، ناشی از حملات مستقیم نیروهای جمهوری اسلامی به کولبران بوده‌‌اند.
به گفته دیده‌بان حقوق بشر، دست‌کم ۲۸ نفر از قربانیان کودک بودند.
در این گزارش گفته شده مقام‌های حکومت ایران آن دسته از کولبرانی را که بازداشت کردهاند، مورد بدرفتاری قرار داده‌اند و کولبران در برابر اقدامات جمهوری اسلامی به عدالت دسترسی ندارند.
پیش‌تر، در ۱۱ تیر، سازمان حقوق بشری هه‌نگاو خبر داد در ماه ژوئن (۱۲ خرداد تا دهم تیر)، دست‌کم ۱۰ کولبر در مرزهای کُردستان کشته یا زخمی شدند.
به گزارش هه‌نگاو، ۹۰ درصد از کولبران، هدف شلیک مستقیم نیروهای مرزبانی جمهوری اسلامی قرار گرفته‌اند.
دیده‌بان حقوق بشر در ادامه گزارش خود، کولبری را «یک کار جسمی سخت و خطرناک» توصیف کرده و افزوده «آمار بالای بیکاری و فقر» بسیاری را در ایران به سوی کولبری کشانده است.
این سازمان در گزارش خود از مقامات جمهوری اسلامی خواسته «فرصت‌های اقتصادی پایدار را در مناطق مرزی ایجاد کنند تا وابستگی این جوامع به کولبری با هدف بقای اقتصادی خود کاهش یابد.»
نهادهای حقوق بشری و برخی نمایندگان مجلس بارها اعلام کردهاند شهروندان کُرد در استان‌های غربی کشور به دلیل فقر اقدام به کولبری می‌کنند.
قباد کرمپور، عضو شورای عالی استان‌ها در اردیبهشت ۱۴۰۱ گفت بیش از ۵۰ درصد کولبران دارای مدارک کارشناسی یا کارشناسی ارشد هستند.
در گزارش اخیر دیده‌بان حقوق بشر همچنین آمده است که اکثر کولبران، پسران و مردان ۱۳ تا ۶۵ ساله هستند اما در میان آن‌ها زنان نیز دیده می‌شوند.
ناهید نقشبندی، پژوهش‌گر بخش ایران در این سازمان گفت: «استفاده بیش از حد نیروهای امنیتی از قوه قهریه مرگبار علیه کولبران یکی از روش‌هایی است که مقامات [ایران] برای سرکوب جوامع کرُدی که از نظر اجتماعی و اقتصادی به حاشیه رانده شده‌اند، استفاده می‌کنند.»
در اردیبهشت ۱۴۰۳، سازمان عفو بین‌الملل در گزارش سالانه خود به سیاست جمهوری اسلامی در اعمال تبعیض گسترده علیه اقلیت‌های قومی نظیر کُردها، عرب‌های ایرانی، بلوچ‌ها، تُرک‌های آذربایجانی و ترکمن‌ها پرداخت و نوشت: «نیروهای امنیتی حکومت ایران ده‌ها کولبر و سوخت‌بر را کشتند اما تحت پیگرد قرار نگرفتند.»
از ابتدای امسال تا روز هشتم خرداد، ۱۷ کولبر در مناطق مرزی ایران کشته و ۸۱ تن دیگر زخمی شدند. به گزارش منابع حقوق بشری، این تعداد کولبر کشته و زخمی طی ۷۰ روز، بالاترین میزان کشتار کولبران در ۱۳ سال گذشته بوده است.
