نزدیک شدن فرونشست به مناطق شهری و تاسیسات زیرساختی ایران
رییس سازمان نقشه‌برداری درباره چالش‌هایی هشدار داد که به زودی بر اثر فرونشست در ایران ایجاد می‌شوند. علی جاویدانه گفت این پدیده به مناطق شهری و تاسیسات زیرساختی کشور نزدیک شده است.
رییس سازمان نقشه‌برداری درباره چالش‌هایی هشدار داد که به زودی بر اثر فرونشست در ایران ایجاد می‌شوند. علی جاویدانه گفت این پدیده به مناطق شهری و تاسیسات زیرساختی کشور نزدیک شده است.
او روز شنبه ۲۲ اردیبهشت در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا از تهیه نقشه پهنه‌های فرونشستی خبر داد و تاکید کرد برنامه‌های مهم مانند بخش‌های مختلف طرح‌های تفصیلی به این نقشه‌ها بی‌توجه‌اند.
به گفته جاویدانه، مهم‌تر از اعداد نرخ فرونشست در ایران، گستردگی آن و نزدیک شدنش به مناطق شهری و تاسیسات زیرساختی است.
اوایل اردیبهشت امسال مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی هشدار داد ۴٩ درصد جمعیت ایران روی گستره‌های فرونشست و مجاور آن سکونت دارد و به زودی «زون‌های مجاور» نیز به پهنه اصلی فرونشست تبدیل خواهند شد.
رییس سازمان نقشه‌برداری با اشاره به تصاویری که از ترک‌خوردگی‌ها یا ریزش جاده و خیابان‌ها منتشر می‌شود، آن‌ها را تنها «شکل بیرونی فرونشست» خواند و گفت اتفاقات اصلی فرونشست در اعماق زمین رخ می‌دهد و و ممکن است روی زمین حتی علامتی از آن دیده نشود.
جاویدانه از فرونشست با عنوان «بمب ساعتی» یاد کرد و گفت ارزیابی آن تنها از طریق مطالعات و ابزارهای علمی امکان‌پذیر است.
روز جمعه نیز جواد محجوبی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای یزد، از وجود ۳۰ فروچاله در ابرکوه خبر داد و گفت که ۳۰ درصد کل چاه‌های کشاورزی این استان در این منطقه قرار داد.
فروچاله با ریزش سقف (زمین)، حفره زیرزمینی ایجاد می‌کند که می‌توان به وضوح آن را روی سطح زمین دید، در حالی که فرونشست می‌تواند به اندازه یک دشت وسعت داشته باشد اما آثارش از دید عموم پنهان بماند.
فرونشست زمین پدیده‌ای پیچیده، چند‌وجهی و غیرقابل برگشت است که به گفته کارشناسان، تاثیر دائمی آن شامل مواردی از جمله از دست رفتن منابع آبی، کاهش تولیدات کشاورزی، تبدیل دشت‌ها به کویر و ایجاد شکاف‌های عمیق در سطح زمین می‌شود.
روز ۱۷ ارديبهشت، علی بیت‌اللهی، رییس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی، درباره نرخ فرونشست در محدوده مرودشت استان فارس اطلاع‌رسانی کرد و گفت در این محدوده که آثار تاریخی تخت جمشید و نقش رستم در آن قرار دارند، سالی ۱۷ سانتی‌متر فرونشست رخ می‌دهد.
بیت‌اللهی تاکید کرد شکاف‌های فرونشستی در محوطه تخت جمشید کاملا مشخص، واضح و «مهم‌تر اینکه در حال توسعه»اند.
به گفته او، در نقش رستم، دقیقا در مجاورت و نزدیکی صخرههای سنگی و نقشنگارههای ارزشمند، «شکاف عمیق و عجیب طولی با عمق چشمی شش متر و عرض نیم متر» دیده می‌شود.
بر اساس گزارش کارشناسان، وضعیت فرونشست زمین در مرودشت بر اثر برداشتهای بیرویه آب از سفرههای زیرزمینی، بارشهای اخیر و آبگرفتگی، بحرانی شده است.
بیت‌اللهی درباره میدان نقش جهان اصفهان نیز گفته است نرخ فرونشست آن به حدود پنج سانتی‌متر در سال رسیده و در مجموعه سازه، می‌توان «ترکخوردگی عجیبی» را دید.
او پیشتر با هشدار درباره گسترش سه برابری پهنه و مساحت زون‌های فرونشستی ایران نسبت به پنج سال اخیر، اصفهان را یکی از مهمترین کانونهای فرونشست زمین خوانده و گفته بود تنها یک زلزله کوچک می‌تواند موجب فروریختن ساختمانها و رقم خوردن «یک تراژدی بزرگ» در این شهر شود.
مهدی طغیانی، نماینده اصفهان در مجلس هشدار داده است خطر افزایش فرونشست در این شهر به اندازهای جدی است که اگر تا چند سال آینده فکری برای آن نشود، همه باید اصفهان را ترک کنند.
نرخ فرونشست در اصفهان بین سالهای ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۱ تقریبا ۴۰ برابر نرخ جهانی اعلام شده است.
کارشناسان هشدار دادهاند عواملی چون خشکسالیهای پی در پی و بهرهبرداری بیرویه از منابع آب زیرزمینی بدون مدیریت مسئولانه، تمامی کشور را در مرحله فوق بحرانی قرار داده و اکنون پدیده فرونشست، تبدیل به تهدیدی سرزمینی برای ایران شده است.
در صورت بروز زمینلرزه، فرونشست ۳۸۰ شهر و ۹ هزار و ۲۰۰ روستا را در سراسر ایران در معرض خطر قرار می‌دهد.
ایراناینترنشنال در اردیبهشت ۱۴۰۲ در گزارشی خبر داد همزمان با بحرانیتر شدن فرونشستها در کشور، جمهوری اسلامی به عمد اطلاعات در این زمینه را از دید مردم پنهان کرده است.
