دیده‌بان ایران روز چهارشنبه ۲۹ آذر در گزارشی به پشت پرده طرح گردشگری آشوراده و واگذاری این جزیره به کارخانه‌ای پرداخت که پیش‌تر برای دست‌کم چهار سال در فهرست صنایع آلاینده اداره‌کل محیط زیست استان گلستان قرار گرفته بود.
مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست اخیرا با مدیرعامل شرکت استحصال یُد «کانسار خزر» تفاهم‌نامه‌ای برای راه‌اندازی طرح گردشگری آشوراده امضا کردند که قرار است روز پنج‌شنبه ۳۰ آذر با حضور ابراهیم رئیسی و هیات دولت در استان گلستان به شکل رسمی افتتاح شود.
کانسار خزر شرکتی است که در دهه ۹۰ نامش دست‌کم برای چهار سال در فهرست صنایع آلاینده اداره‌کل محیط زیست استان گلستان قرار داشت و همین مساله اعتراض فعالان زیست محیطی را به دنبال داشته است.
به گفته منتقدان، دولت از شخصی برای مشارکت در سرمایه‌گذاری این پروژه دعوت کرده که کارخانه تحت مدیریتش، سال‌ها پساب تصفیه نشده را به «تالاب اینچه» می‌ریخت.
حسن اکبری، معاون سازمان حفاظت محیط زیست در این زمینه به دیده‌بان ایران گفت: «هنوز هیچ قرادادی با هیچ شخصی برای مشارکت در سرمایه‌گذاری طرح طبیعت‌گردی آشوراده منعقد نشده و صرفا یک تفاهم‌نامه اولیه است.»
اکبری گفت که مدیرعامل کانسار خزر از سوی استاندار گلستان برای اجرای این طرح معرفی شده است.
علی سلاجقه، رییس سازمان حفاظت از محیط زیست نیز در گفت‌وگو با دیده‌بان ایران، مهر تاییدی بر کانسار خزر و همکاری با آن در این طرح زد و گفت قبل از این که هر گونه تفاهم‌نامه‌ای امضا شود، سوابق این شخص و صنعت تحت مدیریتش را بررسی کرده‌اند.
سلاجقه مدعی شد کانسار خزر در سال‌های اخیر دیگر آلوده‌کننده محسوب نمی‌شود چون از سال ۹۷ به بعد اقدامات لازم را برای تصفیه پساب خروجی و بهسازی وضعیت تالاب اینچه انجام داده است.
دیده‌بان ایران در گزارش خود یادآور شد در بیش از یک دهه گذشته اجرای طرح طبیعت‌گردی در جزیره آشوراده به عنوان بخشی از ذخیره‌گاه زیست‌کره میانکاله با چالش‌های زیادی مواجه بوده است.
روز ۱۰ آذر فیلمی از مشاجره و فحاشی محمدجواد ساوری، مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گلستان به محیط‌بانان در جزیره آشوراده میانکاله منتشر و حاشیه‌ساز شد.
بر اساس گزارش‌ها، ساوری همراه با نمایندگانی از وزارت راه و شهرسازی و بنیاد مسکن، تجهیزات راهسازی وارد جزیره آشوراده کرده و قصد آغاز عملیات عمرانی داشتند که با مخالفت مسوول پناهگاه حیات وحش میانکاله و حفاظت از منطقه آشوراده مواجه شدند.
پیش از آن و در دولت‌های یازدهم و دوازدهم پروژه طرح طبیعت‌گردی آشوراده به مرحله اجرا نزدیک شد.
ابراهیم رئیسی پس از سفری که در اسفند ۱۴۰۰ به گلستان داشت، دستور به «رفع موانع» اجرای این طرح را داد.
پس از حدود یک سال‌ونیم مذاکره بین دستگاه‌های ذی‌ربط، سرانجام سازمان حفاظت محیط زیست در شهریور ۱۴۰۲، مجوز نهایی و مشروط آن را صادر کرد و وعده داد که صندوق ملی محیط زیست، سرمایه‌گذار طرح طبیعت‌گردی آشوراده خواهد شد.
اکنون برخلاف وعده اولیه، به‌جای صندوق ملی محیط زیست قرار است از سرمایه‌گذار خصوصی برای مشارکت در سرمایه‌گذاری طرح گردشگری آشوراده استفاده شود.
اکبری در همین زمینه به دیده‌بان ایران گفت صندوق ملی محیط زیست از طرح کنار گذاشته نشده بلکه چون نمی‌تواند به‌تنهایی منابع مالی مورد نیاز را برای اجرای این پروژه فراهم کند، یک سرمایه‌گذار بومی نیز به‌عنوان شریک معرفی شد.
زهرا قلیچی‌پور، متخصص اکوتوریسم و عضو کمیته مشورتی میانکاله درباره اجرای طرح از سوی چنین کارخانه‌ای به دیده‌بان ایران گفت: «با توجه به حساسیت منطقه و نگرانی از احتمال ورود آلودگی‌های محیط زیستی ناشی از سایت پشتیبان به خلیج گرگان، بهتر است از سرمایه‌گذاری دولتی در اجرای این پروژه ملی استفاده شود.»
او تاکید کرد دست‌کم سازمان محیط زیست باید روش‌هایی را پیشنهاد دهد که «مطمئن باشیم هیچ تخلفی در حین اجرای پروژه از سرمایه‌گذار شخصی سر نمی‌زند».
اوایل تیر ماه با انتشار تصاویر و گزارش‌هایی از فنس‌کشی جدید، خطر ساخت پتروشیمی در تالاب میانکاله پس از یک سال توقف دوباره پر‌رنگ شد و کنشگران محیط زیستی به اظهار نگرانی درباره حیات این تالاب پرداختند.
محمدجعفر منتظری، دادستان کل کشور در واکنش گفت رییس سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده مجوزی برای این اقدام صادر نشده اما یک مصوبه هیات دولت درباره آن وجود دارد که باید اصلاح شود.
دادستان کل کشور وعده داد لغو این مصوبه را پیگیری کند.
میانکاله یکی از ۹ ذخیره‌گاه زیست‌کُره ایران و یکی از تالاب‌های فهرست کنوانسیون رامسر است اما علاوه بر خطر ساخت پتروشیمی، این زیستگاه با بحران خشکسالی هم روبه‌رو شده است.
شبه‌جزیره میانکاله که پیش از این زیستگاه بسیاری از پرندگان مهاجر بود حالا به نمک‌زار و بیابانی خشک تبدیل شده که در صورت تداوم این وضعیت، در آینده‌ای نزدیک منجر به مرگ جنگل‌های چند میلیون ساله هیرکانی و تغییر اکوسیستم منطقه خواهد شد.
