عبدالحمید اسماعیل‌زهی در خطبه‌های نماز جمعه روز ۱۱ فروردین «قشرگرایی و مذهب‌گرایی» جمهوری اسلامی در طول چهار دهه را دوری از «جمهوریت» و انتخاب مردم دانست و گفت امروز تمام اصناف اعتراض دارند اما در مقابل، مدیران ضعیفی بر سر کارند که نه اختیاری دارند و نه از دستشان کاری ساخته است.
امام جمعه اهل سنت زاهدان در حالی خطبه‌های خود را ایراد کرد که اینترنت این شهر با اختلال مواجه بود و برخلاف هفته‌های گذشته، سخنان او به صورت زنده از شبکه‌های اجتماعی منسوب به او پخش نشد.
اسماعیل‌زهی در این سخنرانی با اشاره به مناسبت ۱۲ فروردین و سالروز همه‌پرسی «رای به جمهوری اسلامی»، گفت: «مردم در این رفراندوم "جمهوریت" را خواستند تا در همه امور رای و نظرشان دخیل و تعیین‌کننده باشد و این فرصت زیبا و خوبی بود تا حکومت با استفاده از ظرفیت دین اسلام، چتر برابری را بر سر همه شهروندان ایران، از زن و مرد تا دیندار و لاییک گسترده کند.»
جمهوری اسلامی به اقلیت‌های مختلف ظلم کرد
مولوی عبدالحمید در ادامه بروز مشکلات کنونی کشور را ناشی از «قشرگرایی و مذهب‌گرایی» نظام و عدم پای‌بندی به «جمهوریت» خواند و گفت: «چتر نظام بر سر همه مردم به صورت برابر گسترده نشد و دغدغه‌هایی در اقلیت‌های مختلف به وجود آمد و بسیاری از مظالم در حق آنان صورت گرفت.»
او با اشاره به تبعیضی که جمهوری اسلامی در این چهار دهه علیه سنی‌ها روا داشته است، از گزینش‌هایی گفت که در سطوح مختلف حکومت اجرا شد و نگذاشت افراد و مدیران سنی که شایسته‌تر بودند به سمت‌های کلیدی مانند «ریاست‌جمهوری، وزارت، سفارت و حتی استانداری» راه پیدا کنند.
اسماعیل‌زهی یادآور شد: «وقتی نگاه مذهبی [چه سنی و چه شیعه] بر کشور حاکم باشد حلقه [خودی‌ها] را تنگ می‌کند. همان‌طور که در این سال‌ها قشر خاص و محدودی بالا آمدند و ریاست جمهوری و مدیریت کلان و منطقه‌ای کشور را در اختیار خود گرفتند. در این سال‌ها بی‌دین‌ها که هیچ، دیندارهایی را که فکر آزاد داشتند هم کنار گذاشتند و سراغ کسانی رفتند که تظاهر به دین و مذهب می‌کنند.»
دغدغه اهل سنت برای آزادی‌های مذهبی و رفع تبعیض
امام جمعه اهل سنت زاهدان در ادامه گفت: «گاهی فکر می‌کنم کاش این عزیزان ما، شیعه‌های توانمند را [به عرصه مدیریت] می‌آوردند. حق اهل سنت را که ندادند، دست‌کم شایستگان شیعه را بر سر کار می‌آوردند که به نفع مردم کار کنند.»
او همچنین با اشاره به محدودیت مذهبی اهل سنت از سوی حکومت گفت: «در این سال‌ها فشارها و سختی‌های بسیاری بر اهل سنت وارد کردند و در آخر برنامه‌ای درست کردند که مدیریت تمام امور مذهبی اهل سنت را دست گروهی در تهران قرار داد که در ساختمانش از دربان تا مدیر، حتی یک اهل سنت وجود ندارد. یک سنی چطور می‌تواند به چنین نهادی اعتماد کند و مسایل مذهبی‌اش را به دست آن بسپارد.»
مولوی عبدالحمید همچنین با تاکید بر اولویت «مسایل ملی» گفت اگر مشکل در سطح کلان برطرف شود، مسایل اقلیت‌ها و مشکلات منطقه‌ای و مذهبی هم برطرف می‌شوند.
او تاکید کرد: «مردم بلوچستان و اهل سنت امروز دغدغه‌هایی مثل آزادی‌های مذهبی، در دست داشتن اختیار امور مذهبی، رفع فشارها و ضرورت به کارگیری شایستگان سنی را در امور دارند.»
چه کسانی در پروژه‌های عظیم معادن ارزشمند بلوچستان دست دارند؟
او در ادامه به طرح واگذاری سواحل مکران اشاره کرد و گفت: «می‌خواهند تمامی این سواحل ارزشمند را به کسانی دیگر واگذار کنند در حالی که مردمی آن‌جا زندگی می‌کنند که برای حفاظت از آن کشته دادند و حق آن‌هاست در منافع پتروشیمی و کارخانجاتی که راه‌اندازی می‌شود و ضایعات و مشکلاتش را هم خودشان تحمل می‌کنند نیز شریک باشند. اگر قرار به آبادسازی سواحل مکران است اولویت با مردم بومی است و باید آن‌ها را تعلیم داد و دانش لازم را برای کار در صنایعش به آنان آموزش داد. این کار به عهده سیستم و نظام است تا خود مردم این‌جا را آباد کنند.»
اوایل مهر ماه سال گذشته شورای توسعه مکران با ریاست حسین دهقان، از فرماندهان سپاه تشکیل شد و هیات دولت مصوبه تعیین محدوده جغرافیایی این ساحل هزار کیلومتری را ابلاغ کرد.
امام جمعه اهل سنت زاهدان همچنین به وجود «معادن بسیار بزرگ و کوه‌های معدنی و قیمتی» در منطقه اشاره کرد که بسیاری از آن‌ها از سوی شرکت‌هایی در تهران ثبت می‌شوند و بهره‌برداری از این معادن برای بومی‌ها ممنوع است.
اسماعیل‌زهی تشریح کرد: «منافع این معادن را کجا می‌برند؟ چه کسانی در این پروژه‌های عظیم و معادن بزرگ دست دارند؟ خدا می‌داند. اما ضایعات و نقصان و دود بهره‌برداری از آن به چشم مردم ما می‌رود و منافعش به آن‌ها نمی‌رسد. در حالی که این معادن بزرگ می‌توانند استان سیستان و بلوچستان را متحول و آباد کنند.»
دلار هفت تومانی را تحویل گرفتید و به بیش از ۵۰ هزار تومان رساندید
مولوی عبدالحمید در ادامه سخنان خود دوباره به سالروز برگزاری رفراندوم اشاره کرد و گفت: «آن روز که قدرت را از پهلوی تحویل گرفتید دلار هفت تومان بود. چرا امروز باید به بیش از ۵۰ هزار تومان برسد؟ اگر به جای هفت تومان، ۷۰ تک تومانی هم می‌شد جای اعتراض داشت چه برسد به قیمت‌های کنونی.»
او با اشاره به فشار سنگین اقتصادی که همه طبقات جامعه را متاثر کرده است، گفت: «امروز تمام اصناف از بازنشستگان و کارگران گرفته تا معلمان اعتراض دارند و می‌گویند درآمدمان به خرج‌مان نمی‌خورد. مدیریتی که با این سلسله [جمهوری اسلامی] جلو آمد، در آخر به مدیران بسیار ضعیفی گیر کرد که از دستشان کاری ساخته نیست و بسیاری‌شان می‌گویند اصلا اختیاری نداریم و تصمیم‌گیری در جای دیگری است.»
مشکلات اهل سنت در دوره رئیسی سنگین‌تر و بیشتر شد
امام جمعه اهل سنت زاهدان اصلاح‌طلبان را که زمانی با اقبال و رای مردم هم روبه‌رو بودند مثال زد که در آخر گفتند «هیچ کاری نمی‌توانیم بکنیم چون اختیارات نداریم» و یادآور شد: «حالا این را که اختیاری داشتند یا نه خدا می‌داند اما در حالی که مردم با تمام وجود به آن‌ها رای داده بودند هیچ کاری دست‌کم برای اهل سنت نکردند.»
اسماعیل‌زهی با اشاره به مشارکت «بخشی از جمعیت شیعه و سنی ایران» در انتخابات دوره سیزدهم ریاست‌جمهوری با همه چالش‌های موجود، گفت با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی، مشکلات برای اهل سنت «سنگین‌تر و بیشتر» شد و ده‌ها نمازخانه سنی‌ها را تعطیل کردند.
او در ادامه خاطرنشان کرد: «چه کسی باور می‌کند جمهوری اسلامی نماز را تعطیل می‌کند؟! این چه مسلمانی است؟ نماز و نمازخانه چه ضرری دارد که تعطیلش کردید؟ در یکی از بزرگ‌ترین نمازخانه‌های سنی مشکل به وجود آوردند و گفتند مجوز بگیرید یا تعطیل‌تان می‌کنیم. گفتیم از کجا مجوز بگیریم؟ گفتند نمی‌دانیم! یک بار از یکی از وزیران ارشاد پرسیدم مجوز اقامه نماز را شما صادر می‌کنید؟ گفت مجوز نماز را خدا صادر کرده است ....»
مولوی عبدالحمید از فعالیت بزرگ‌ترین مسجد مسلمانان در روسیه در کنار کاخ کرملین مثال زد و گفت: «من آمال سران روس را تایید نمی‌کنم اما بزرگانش گفتند ادیان و مذاهب در کشورشان آزاد است و دولت کاری به آن ندارد و مفتی خود مسلمانان مجوزها را صادر می‌کند. در حالی که روس‌ها یک زمانی مخالف مذهب و دین بودند و وقتی به نتیجه نرسیدند تصمیم به آزادی همه ادیان و مذاهب گرفتند. ما هم باید از تجربیات دنیا استفاده می‌کردیم که فشار مذهبی نتیجه نمی‌دهد.»
فتوای غیرشرعی بودن هزینه‌کرد سرمایه ایرانیان از سوی حکومت در دیگر کشورها
امام جمعه اهل سنت زاهدان در ادامه خطاب به مسوولان امر گفت: «تا نگاه شما عوض نشود و تغییراتی ژرف و کلان در کشور رخ ندهد، من مطمئنم چیزی درست نمی‌شود.»
او با اشاره به سخن برخی سردرمداران نظام مبنی بر مهار تورم و گرانی در سال جاری تصریح کرد: «با این روند بعید می‌دانم مشکل اقتصادی بهبود پیدا کند و می‌دانم که مردم هم مایوس‌اند.»
مولوی عبدالحمید با تاکید بر این که «تا نگاه‌ها داخلی نباشد مشکلات حل نمی‌شود»، گفت: «این حق ملت ایران است که سرمایه و درآمدش برای خودش هزینه شود. فتوا و نگاه دینی من آن است که اگر ملت ایران راضی نباشد، نمی‌توانیم سرمایه‌هایش را از نظر شرعی در خارج از ایران خرج کنیم زیرا چراغی که به خانه رواست، به مسجد حرام است.»
اسماعیل‌زهی همچنین «دین‌گریزی» را ناشی از فرصت‌سوزی جمهوری اسلامی در جاری کردن دیانت در جامعه خواند و به «علمای شیعه و سنی» توصیه کرد: «ملت را ول نکنید. این رها کردن ضرری دارد که غیر قابل جبران است. علما باید در کنار مردم باشند چون ماموریت ما همین است. علما به منزله چوپان هستند و باید بالای سر رمه بایستند. اشتباه بزرگی است که علمای شیعه و سنی، مردم خود را رها کنند.»
هیچ حکومتی جز جمهوری اسلامی، مردم خودش را با اسلحه جنگی نمی‌زند
او با مقایسه برخورد حاکمیت با مردم معترض در ایران با کشورهای فرانسه و اسرائیل گفت: «در همین اسرائیل که هر فحشی بلدیم به آن می‌دهیم، ۱۰۰ هزار نفر در یک راهپیمایی شرکت می‌کنند بی آن که کسی کشته شود. یا در فرانسه پلیس برای مقابله با معترضان تنها با پاشیدن آب برخورد می‌کند. این رفتارها خیلی فرق دارد با برخورد پلیس جمهوری اسلامی که با اسلحه‌های جنگی و ساچمه‌ای به مردم شلیک می‌کنند. هیچ کجا دولت مردم خودش را نمی‌زند.»
امام جمعه اهل سنت زاهدان در ادامه خطاب به حاکمان جمهوری اسلامی خاطرنشان کرد: «می‌دانید که انتخابات شما را اهل سنت گرم کرده است. اما من ۳۰ سال دنبال شما بودم و گفتم با بزرگان حرف دارم بگذارید حرفم را بزنم. اما تنها توانستم با روسای جمهوری صحبت کنم که از دستشان کاری برنمی‌آید.»
انتهای مسیری که حکومت می‌رود بن‌بست است
مولوی عبدالحمید بدون نام بردن از علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، از تلاش خود در این سال‌ها برای ملاقات و گفت‌وگو با رهبر جمهوری اسلامی خبر داد و گفت: «بارها گفتم با بزرگان حرف دارم اما وقت ملاقات ندادند. نمی‌دانم که تقاضای من به گوش بزرگان قوم رسید یا نه، اما خطاب به آن‌ها می‌گویم بگذارید منتقد و مخالف شما حرفش را بزند چرا که قوی‌ترین سیاست این است.»
او خطاب به حاکمیت گفت به جای برخورد خصمانه و با قوه قهریه با مردم، باید به خواسته آنان تن داد: «توصیه‌ام به مسوولان این است که چاره‌جویی کنید اگر نه، مسیری که می‌روید انتهایش بن‌بست است.»
توصیه به طالبان: ویژگی‌های عصر حاضر را در حکومت اسلامی در نظر بگیرید
امام جمعه اهل سنت زاهدان در بخش پایانی صحبت‌هایش، «بزرگان و سران دولت طالبان و تصمیم‌گیرندگان افغانستان» را خطاب قرار داد و از آنان خواست ویژگی‌ها و شرایط خاص «عصر جدید» را در حکومت اسلامی در نظر بگیرند و اسلام را متناسب با «امروز» و نگاهی بلند عرضه کنند.
مولوی عبدالحمید با تاکید بر این که نباید امروز طبق فتوای فقیه هزار سال پیش عمل کرد، خطاب به طالبان گفت: «به خوبی واقف هستید که اسلام یک قرآن و یک تعلیم دارد. دین همین است و هرچه هست در کتاب و سنت است. اکنون در عصر جدید به سر می‌برید که شرایط خاص خود را دارد نه ۱۰۰ و ۲۰۰ سال پیش یا دوره خلفای راشدین. عصر حاضر، ضرورت‌های دیگری دارد.»
او ادامه داد: «اگر امام ابوحنیفه و ده‌ها عالم دیگر امروز حضور داشتند صدها فتوای خود را مطابق با شرایط امروز تغییر می‌دادند. باید جهان امروز را ببینید. دنیا عوض شده و دیگر دنیای یک قرن پیش نیست. باید با عصر حاضر حرکت کنید و به زنان و دختران افغان اجازه تحصیل بدهید.»
اسماعیل‌زهی همچنین به سران طالبان توصیه کرد به «هزاره‌ها و برادران شیعه توجه خاص کنند»، از همه اقوام افغان، در مدیریت استفاده کنند و نگاهی برابر به همه آن‌ها داشته باشند و حتی اگر غیر‌مسلمان شایسته‌ای در افغانستان وجود دارد از او هم در مدیریت استفاده کنند.
او توجه به زنان را «مایه خوشنامی و استحکام دولت» (طالبان) دانست و خطاب به آنان گفت: «آزادی بیان و انتقاد به شما ضرر نمی‌زند.»
از سوی دیگر مولوی عبدالحمید به جامعه جهانی توصیه کرد در نگاه به افغانستان «انصاف» داشته، نمایندگی‌های خود را در این کشور دایر کنند، دولت طالبان را به رسمیت بشناسند و اجازه بدهند خود را ثابت کند.