با اینکه رهبران اروپا متعهد شده‌اند تا نیاز کشورهایشان به صادرات نفت و گاز روسیه را قطع کنند، واقعیت این است که چنین اقدامی در کوتاه‌مدت بسیار دشوار است. دست‌کم یک زمستان سرد دیگر تا زمانی که کشورهایی که اقتصادشان به‌شدت به صادرات روسیه وابسته است بتوانند به سایر منابع تامین روی بیاورند، باقی است. آلمان و ایتالیا از جمله این کشورهایند.

گاردین در گزارشی به پیامدهای قطع صادرات گاز روسیه به اروپا و میزان آمادگی کشورهای قاره سبز برای تصمیم مسکو پرداخته است.

ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه، اخیرا هشدار داد و فرمانی صادر کرد که خریداران خارجی، باید پول گاز روسیه را به روبل، واحد ملی پول روسیه، بپردازند. با اعلام و اجرای این حکم پوتین، روسیه لهستان و بلغارستان را به «موش آزمایشگاهی» چنین تصمیمی تبدیل کرد و صادرات گاز به این دو کشور را متوقف کرد.

بنا بر اعلام کرملین، ارسال گاز روسیه از طریق خط‌‌لوله یامال از سیبری، به لهستان و بلغارستان، متوقف شده چرا که این دو کشور درخواست روسیه مبنی بر پرداخت هزینه گاز به روبل را نپذیرفته‌اند. به نوشته گاردین، چنین تصمیمی می‌تواند آغازگر مرحله جدیدی از جنگ اوکراین باشد؛ مقطعی که در آن روسیه با عمل به تهدید پوتین، ذخیره عظیم گازی این کشور را به‌عنوان اسلحه‌ای در مقابل اروپا به کار می‌گیرد.

قرعه قطع صادرات گاز روسیه چطور به نام لهستان و بلغارستان افتاد؟

به نظر می‌رسد دو کشور لهستان و بلغارستان، به‌دقت برای قطع صادرات گاز روسیه انتخاب شده باشند. بنا بر آمار سال ۲۰۲۰ «یورواستات»، لهستان حدود ۴۵ درصد از گاز طبیعی‌اش را از روسیه وارد می‌کند که درصد بالایی به‌نسبت برخی دیگر از کشورهای اروپایی نیست، اما لهستان در زمره کشورهایی است که بیشترین حمایت سیاسی و نظامی را از اوکراین داشته است.

بلغارستان کمتر تهدیدی برای روسیه در جنگ اوکراین به شمار می‌رود اما به نفت روسیه وابستگی بیشتری دارد؛ حدود ۷۳ درصد گاز بلغارستان از صادرات روسیه تامین می‌شود.

گاردین می‌نویسد هدف قرار دادن لهستان و بلغارستان به پوتین مجال می‌دهد تا قدرت منابع گازی‌اش به‌عنوان سلاح را بسنجد؛ یکی با لهستان، کشوری که تهدیدی واقعی برای روسیه به شمار می رود و دیگر با بلغارستان، کشوری که در برابر قطع صادرات گاز روسیه آسیب‌پذیر است و مسکو می‌تواند با چنین اقدامی درس عبرتی به دیگر کشورها در موقعیت مشابه با بلغارستان بدهد.

آیا لهستان و بلغارستان بدون گاز روسیه دوام می‌آورند؟

هر دو کشور لهستان و بلغارستان اعلام کرده‌اند که بدون گاز روسیه دوام می‌آورند و شواهد حاکی از صحت ادعای این دو کشور است. قرارداد لهستان با شرکت روسی گازپروم آخر سال ۲۰۲۲ به پایان می‌رسد و این کشور برای مدتی بر یافتن منابع جایگزین متمرکز بوده است.

به‌باور یک تحلیلگر کارشناس حوزه سوخت در اروپا، لهستان کنار آلمان واقع شده و این کشور می‌تواند گاز را از آنجا وارد کند. او افزود که لهستان پایانه واردات گاز طبیعی مایع خودش را دارد و در سال ۲۰۲۲ همچنین خط‌لوله غیرمستقیمی هم از نروژ هم خواهد داشت، لهستان همچنین انگار که چنین موقعیتی را پیش‌بینی کرده باشد، ذخیره گازی هم انبار کرده است.

شرایط بلغارستان در حد لهستان مساعد نیست اما این کشور هم تا پایان سال ۲۰۲۲ یک خط‌لوله جدید به یونان خواهد داشت. یک تحلیگر به گاردین گفت که یک نهاد بلغار اخیرا یک محموله گاز طبیعی مایع برای ارسال به بندری به یونان رزور کرده که ممکن است نشانه‌ از آن باشد که بلغارستان می‌خواهد گاز خود را از جای دیگر تامین کند.

باقی کشورهای اروپا چه خواهند کرد؟

به‌گفته یک تحلیلگر، پوتین آشکارا تهدید کرده که تامین گاز کشورهایی را که روابط غیردوستانه با روسیه داشته باشند قطع می‌کند، مگر اینکه این کشورها هزینه گاز روسیه را به روبل بپردازند. به‌گفته این تحلیلگر و با توجه به آنچه روی داد، ثابت شد که پوتین در این باره لاف نزده بود.

به نوشته گاردین، تهدید پوتین بدان معناست که کشورها و شرکت‌هایی که گاز روسیه را می‌خرند باید تصمیم بگیرند که آیا حاضرند هزینه گاز را به روبل بپردازند یا نه. مجارستان، که کشور حامی روسیه در اروپا به شمار می‌رود، به درخواست روسیه جواب مثبت داده است. به‌گزارش بلومبرگ، دست‌کم چهار شرکت خصوصی در مجارستان با تصمیم کرملین موافقت کرده‌اند.

اما کشور لتونی که سال ۲۰۲۰، تمام گاز مصرفی‌اش را از روسیه وارد کرده بود همراه با دو کشور لیتوانی و استونی متعهد شده که هیچ گازی از روسیه نخرد. یک پایانه واردات گاز طبیعی مایع در لیتوانی، جایگزینی اساسی در چنین تصمیمی، به‌ویژه برای اقتصاد نسبتا کوچک این کشورها به شمار می‌رود. این کشورها همچنین نخستین کشورهای اروپایند که به واردات گاز روسیه پایان خواهند داد.

بنا بر درخواست کمیسیون اروپا، کشورها نباید پول خرید گاز از روسیه را به روبل بپردازند چرا که چنین اقدامی می‌تواند به نقض تحریم‌های اتحادیه اروپا بینجامد. با وجود این، بنا بر درخواست روسیه، پرداخت‌ها به بانک گازپروم باید پیش از تبدیل به روبل، به یورو و یا دلار باشد. چنین اقدامی همچنان تحریم‌های اتحادیه اروپا را نقض می‌کند. اما کمسیون اتحادیه اروپا به‌تازگی اعلام کرد که قراردادها می‌توانند اندکی دستکاری شوند تا مطابق با این درخواست باشند.

چنین اعلامی از سوی کمیسیون اروپا می‌تواند خبر خوبی برای کشورهایی با اقتصاد بزرگ مانند آلمان و ایتالیا باشد که گاز خود را از روسیه وارد می‌کنند. روسیه ۶۰ درصد گاز مصرفی آلمان را تامین می‌کند و بنا بر اعلام این کشور، مدتی طول می‌کشد تا چنین درصدی به صفر درصد برسد.