سی‌اوپی۲۶؛ ساز ناسازگاری گروه۲۰ بر سر ذغال‌سنگ
در آستانه برگزاری سی‌اوپی۲۶ و به‌نقل از برخی مقام‌ها، رهبران گروه ۲۰، متشکل از اقتصادهای قدرتمند جهان، بر سر حذف تدریجی ذغال‌سنگ و محدود کردن متوسط گرمایش جهانی به ۱/۵ درجه سانتی‌گراد دچار اختلاف‌نظر شده‌اند. که این خود مایه تردید درباره امکان تحقق اهداف بیشتر اقلیمی است.
گرد آمدن رهبران جهان در رم، پایتخت ایتالیا، در آستانه سی‌اوپی۲۶، قرار است حال‌وهوای این نشست را که به‌مدت دو هفته، از ۹ تا ۲۱ آبان ادامه خواهد داشت، مشخص کند.
رهبران گروه۲۰، شامل آمریکا، چین، روسیه و عربستان سعودی، برای ایجاد یک جبهه مشترک برای پایبندی بهتر به معاهده اقلیمی پاریس سال ۲۰۱۵، تلاش خواهند کرد. بر اساس این پیمان، کشورها باید انتشار گازهای گلخانه‌ایشان را هر چه سریع‌تر کاهش دهند تا جهان تا نیمه قرن ۲۱ به «انرژی صفر» برسد.
به‌گفته مقامات، ایجاد توافق بر سیاست‌هایی به‌منظور دستیابی به هدف مذکور، با وجود تعارض منافع اعضای گروه۲۰ دشوار خواهد بود و احتمال می‌رود خروجی این نشست چندان پربار نباشد.
همچنین بحران‌های اخیر در حوزه انرژی نیز رهبران جهان را به بازبینی درباره مواضعشان نسبت به سوخت‌های فسیلی واداشته است. به‌نقل از یک منبع مطلع از گفت‌وگوها، کمبود تامین ذغال‌سنگ در چین، به تجدیدنظر این کشور درباره این سوخت فسیلی انجامید و برای مباحثی چون اهمیت امنیت انرژی و امکان در نظر گرفتن اضافه کردن احتمالی نیروگاه‌های ذغال‌سنگ، جا باز کرد.
فعالان اقلیمی نگران‌اند که بدون دریافت پیام مثبتی از رهبران گروه۲۰، تحقق توافق در سی‌اوپی۲۶، حتی بیش از پیش، سخت باشد. به‌گفته یکی از مقامات ارشد شرکت‌کننده در گفت‌وگوها، گروه ۲۰ و سی‌اوپی۲۶، می‌توانند متقابلا مایه تحکیم و یا تضعیف باشند.
ماریو دراگی، نخست‌وزیر ایتالیا، اوایل ماه اکتبر گفت این کشور، که ریاست دوره‌ای گروه۲۰ را بر عهده دارد، امیدوار است که رهبران گروه۲۰، پیش از برگزاری سی‌اوپی۲۶، به توافق‌نظر برسند.
دراگی تاکید کرد که بحران اقلیمی تنها با عملکرد قاطع، هماهنگ و همگام همه بازیگران اصلی صحنه جهانی قابل مدیریت است. او اشاره کرد که کشورهای عضو گروه ۲۰، مسئول حدود سه‌چهارم آلایندگی کربنی در جهان‌اند.
حذف تدریجی ذغال‌سنگ؛ حرف مگو در گفت‌وگوی گروه۲۰
مسئله ذغال‌سنگ، سنگ محک رهبران گروه۲۰ خواهد بود. چند کشور عضو این گروه از جمله چین، آمریکا و استرالیا، از مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان عظیم ذغال‌سنگ در جهان‌اند. در دیدار وزیران محیط‌زیست کشورهای عضو گروه۲۰ در ناپل در ماه ژوئیه، بر سر تاریخی برای حذف تدریجی مصرف ذغال‌سنگ و پایان ساخت نیروگاه‌هایی که با این سوخت کار می‌کنند، توافقی حاصل نشد.
به‌نقل از افراد آگاه از جریان مذاکرات در ناپل، کشورهای دارای منابع غنی ذغال‌سنگ مانند چین، هند و استرالیا، از مخالفان رسای تعیین چنین اهدافی بودند. ترکیه، روسیه و عربستان سعودی نیز مخالفتشان را ابراز کرده بودند.
به‌گفته یک منبع مطلع، برخی کشورها نیز نگران‌اند که توافق برای حذف تدریجی ذغال‌سنگ، به‌سرعت به فشار برای پایان تدریجی استفاده از سوخت‌هایی فسیلی دیگر مانند گاز و نفت منجر شود.
جهش در قیمت سوخت‌های فسیلی، با بازگشایی اقتصادی پس از قرنطینه‌های کوویدـ۱۹، موجب اتکای بسیاری کشورها، از جمله چین و بریتانیا را به ذغال‌سنگ، برای تامین انرژی در حوزه صنعت و برق شده است.
مقامات اقلیمی کشورهای گروه۲۰ پیش از دیدار رهبرانشان در رم ایتالیا با یکدیگر ملاقات می‌کنند تا درباره مسائل این‌چنینی رایزنی و مهلتی برای پایان اعطای یارانه‌های سوخت‌های فسیلی تعیین کنند.
شی جین‌پینگ، رییس‌جمهور چین، پرجمعیت‌ترین کشور جهان، در ماه‌آوریل گفت که این کشور مصرف ذغال‌سنگ را تا سال ۲۰۲۶ به‌تدریج کاهش می‌دهد. اما نه چین و نه هند، دومین کشور پرجمعیت جهان، تمایل ندارند به تاریخی برای حذف ذغال‌سنگ، متعهد شوند و درباره ذغال‌سنگ، حتی از اصطلاح حذف تدریجی استفاده هم نمی‌کنند.
به‌گفته یک فرد مطلع، شورای دولتی چین، طرحی برای این کشور برای گذر از نقطه اوج آلایندگی با دی‌اکسید کربن، تا پیش از سال ۲۰۳۰، منتشر کرده است. در این طرح آمده که ساخت‌وساز نیروگاه‌های ذغال‌سنگ باید از استانداردهای مصرف بهینه انرژی بین‌المللی تبعیت کند. این در حالی است که در نسخه پیشین این طرح، اشاره‌ای به نیروگاه‌های ذغال‌سنگ‌سوز جدید نشده بود. چندین هدف مقرر برای استفاده از انرژی تجدیدپذیر هم از نسخه اخیر این طرح حذف شده است و به‌جای آن، بر امنیت انرژی تاکید بیشتری شده است. ذغال‌سنگ انرژی حدود ۵۶ درصد از صنایع سنگین چین را تامین می‌کند و برای تامین امنیت انرژی این کشور حیاتی محسوب می‌شود.
چین چند روز پیش نیز اهداف اقلیمی جدیدش را منتشر کرد که تکرار همان ارقام پیش‌تر اعلام‌شده رییس‌جمهور این کشور در سال ۲۰۲۰ بود. در این نسخه جدید، چین، به‌رغم فشارهای جهانی برای آغاز زودتر کاهش گلخانه‌ای، وعده داده تا پیش از سال ۲۰۳۰ انتشار گازهای گلخانه‌ای را کم کند و گفته تا ۲۰۶۰ نیز «کربن‌خنثی» خواهد شد.
چین همچنین به قطع تامین مالی استفاده از ذغال‌سنگ در خارج این کشور، انعطاف بیشتری نشان داده است و به‌گفته یک منبع مطلع، اگر این کشور بخواهد تغییری در این زمینه ایجاد کند، احتمالا همین خواهد بود. شی جین‌پینگ در نشست سازمان ملل متحد درماه سپتامبر گفته بود که چین، ساخت پروژه‌های ذغال‌سنگی در خارج را متوقف می‌کند. به‌گفته برخی افراد، چین در گفتگوهای گروه۲۰ در تابستان ۲۰۲۱ بر سر مساله ذغال‌سنگ، بیشترین مقاومت را از خود نشان داده است.
اقتصادهای برتر جهان و دانشمندان اقلیمی برای دستیابی بخ توافقی به‌منظور محدود کردن متوسط گرمایش جهانی به ۱/۵ درجه سانتی‌گراد در قیاس با دوران پیشاصنعتی، اصرار می‌کنند تا آنچه بروز یک فاجعه زیست‌محیطی می‌خوانند را دفع کنند.
کشورهای در حال توسعه همانند چین و هند گفته‌اند که مهم است ابتدا بر اجرای وعده‌های فعلی تاکید و کمک به کشورهای کم‌درآمدتر برای مقابله با تغییرات اقلیمی تمرکز شود. این دو کشور همچنین به‌کرات از کشورهای توسعه‌یافته به‌علت کم‌کاری در تحقق وعده‌هایشان در کاهش گازهای گلخانه‌ای و تامین کمک مالی برای کشورهای در حال توسعه، انتقاد کرده‌اند.
به‌باور یک مقام آگاه از جریان مذاکرات اقلیمی، چین و هند در صورتی که کشورهای توسعه‌یافته نشان دهند به وعده‌هایشان عمل می‌کنند، تمایل بسیار بیشتری به تعهد به تعیین اهداف اقلیمی خواهند داشت.
نشست رهبران کشورهای گروه۲۰ همچنین اولین ملاقات حضوری اعضای این گروه از زمان شیوع همه‌گیری کوویدـ۱۹ است. رهبران چهار کشور از جمله چین و روسیه برای شرکت حضوری در این نشست به ایتالیا سفر نکردند.