رییس دفتر سیاسی حماس: از تلاشهای ایران برای حمایت از مردم فلسطین تشکر میکنیم
بیش از سه هفته از شروع درگیریها میان اسرائیل و حماس و وخیمتر شدن اوضاع در خاورمیانه میگذرد. شواهد نشان میدهند هیچ یک از قدرتهای بزرگ منطقه خواهان تشدید درگیریها نیستند اما در صورت ورود آمریکا، ایران، عربستان سعودی و سایر بازیگران منطقهای به این مناقشه، چه رخ خواهد داد؟
فایننشال تایمز در گزارشی به بررسی احتمال گستردهتر شدن جنگ در خاورمیانه و علل آن پرداخته است.
بر اساس این گزارش، با وجود گذشت بیش از یک قرن از وقوع جنگ جهانی اول، مورخان هنوز به بررسی علل وقوع این جنگ میپردازند. نقطه آغازین جنگ جهانی اول، ترور یک دوک اتریشی در سارایوو در ژوئن سال ۱۹۱۴ بود. تنها در عرض چند هفته، این اتفاق منجر به درگیری بزرگتری شد که تمام قدرتهای بزرگ اروپا و در نهایت آمریکا را وارد جنگ کرد.
جنگ جهانی اول در حالی آغاز شد که بسیاری از رهبران درگیر، تلاش زیادی برای جلوگیری از بروز جنگی سراسری در اروپا داشتند. امپراتورهای آلمان و روسیه پیامهای متعددی مبادله کردند تا جلوی گسترش این بحران و تبدیل شدنش به جنگی بزرگتر را بگیرند. تلاشی که با گسترش درگیریها، با شکست مواجه شد.
نگرانی از تکرار تاریخ در خاورمیانه
فایننشال تایمز در ادامه گزارش خود با اشاره به شرایط خاورمیانه نوشت در حال حاضر خطر مشابه جنگ جهانی اول در تشدید ناخواسته درگیریها وجود دارد.
وحشت فراگیری درگیریها در خاورمیانه آنقدر قانعکننده است که رهبران منطقه خواهان تمرکز نبرد اسرائیل و حماس در محدوده غزه هستند.
از سوی دیگر سیاستگذاران غربی بهطور فزاینده نگران گسترش جنگ در ابعاد بزرگتر و خطر بروز یک جنگ سراسری در خاورمیانهاند. خطری که میتواند در نهایت منجر به ورود جمهوری اسلامی ایران، آمریکا و حتی عربستان سعودی به این درگیری شود.
چالش اصلی دولت بایدن در بحران خاورمیانه
تهدید «گسترده شدن جنگ در منطقه» در حال حاضر چالش اصلی دولت جو بایدن، رییسجمهوری آمریکا است.
یکی از منابع داخلی واشینگتن به فایننشال تایمز گفت: «همه کشورهای درگیر، خطوط قرمزی دارند که عبور از آنها میتواند منجر به اقدام متقابل شود اما هیچکس واقعا نمیداند آستانه تحمل قدرتهای منطقه برای زیر پا گذاشته شدن این خطوط قرمز تا چه اندازه است.»
فایننشال تایمز نوشت هفته گذشته، جمهوری اسلامی تهدید آشکاری مبنی بر نزدیک شدن به آستانه تحمل خود صادر کرد. ابراهیم رئیسی در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که اقدامات اسرائیل در غزه «خطوط قرمز را رد کرده و این ممکن است همه را مجبور به اقدام کند».
او افزود: «واشینگتن از ما میخواهد کاری انجام ندهیم اما آنها به حمایت گسترده خود از اسرائیل ادامه میدهند.»
چگونگی تشدید تنشها
بنا بر گزارش فایننشال تایمز، یکی از نشانههای تشدید تنشها در منطقه زمانی دیده شد که آمریکا هفته گذشته شبهنظامیان مورد حمایت جمهوری اسلامی را در سوریه بمباران کرد.
واشینگتن این اقدام خود را پاسخی به حملات نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی به نیروهای آمریکایی حاضر در عراق و سوریه عنوان کرد.
فایننشال تایمز در ادامه افزود اگر اینگونه حملات به مواضع ایالات متحده در منطقه ادامه یابد و نیروهای آمریکایی کشته شوند، پاسخ بعدی «شدیدتر» خواهد بود.
نقش حزبالله
اقدامات حزبالله لبنان به عنوان گروه شبهنظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی در گسترش درگیریها کلیدی است.
اگر حزبالله تصمیم به افزایش میزان حملات خود به اسرائیل بگیرد، به میزان کافی موشک هدایتشونده دقیق در زرادخانهاش دارد تا اکثر جمعیت غیرنظامی اسرائیل را وادار به رفتن به پناهگاهها کند. بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، به همین دلیل لبنان را در صورت حمله به اسرائیل از خاک این کشور، تهدید به «نابودی» کرده است.
به گزارش فایننشال تایمز اگر حزبالله در پی تهدیدهای اسرائیل در خطر نابودی قرار گیرد، جمهوری اسلامی میتواند نیروهایی را از سپاه پاسداران، برای جنگیدن در کنار متحد خود به لبنان بفرستد.
در صورت چنین اقدامی از سوی رژیم تهران، اسرائیل ممکن است تصمیم بگیرد به سپاه پاسداران در خاک ایران و همچنین در لبنان حمله کند.
از سوی دیگر احتمالا سایر نیروهای نیابتی تحت حمایت جمهوری اسلامی در منطقه با تشدید حملات خود به اهداف اسرائیلی و آمریکایی به جنگی که حزبالله در آن درگیر است، پاسخ خواهند داد.
تنگه هرمز
فایننشال تایمز با تاکید بر اهمیت استراتژیک تنگه هرمز یادآور شد جمهوری اسلامی احتمالا در نهایت به تهدیدهای گاه و بیگاه خود مبنی بر بستن تنگه هرمز عمل خواهد کرد.
تنگه هرمز گذرگاهی است که بیشتر نفت جهان از آن عبور میکند.
چنین اقدامی اقتصاد جهانی را به رکود میکشاند و مستقیما عربستان سعودی را تهدید میکند.
در صورت بروز عملی شدن این تهدید از سوی جمهوری اسلامی، نیروی دریایی ایالات متحده برای بازگشایی این تنگه تلاش خواهد کرد.
فایننشال تایمز افزود این اقدام بیپاسخ نخواهد ماند و ممکن است رژیم ایران و نیروهای نیابتی آن را به اقدام علیه نیروها و تاسیسات آمریکا در سراسر منطقه از جمله در بحرین، امارات متحده عربی، قطر، سوریه و عراق وادار کند.
حوثیهای یمن
حوثیهای یمن یکی از نیروهای تحت حمایت جمهوری اسلامی هستند که آمریکاییها با نگرانی خاصی اقداماتشان را تحت نظر دارند.
این نیروها اکنون درگیر جنگ با عربستان سعودی هستند.
نیروهای حوثی سهشنبه نهم آبان با حملات پهپادی و موشکی اسرائیل را هدف قرار دادند. این گروه تهدید کرد تا زمانی که اسرائیل حملات خود را به نوار غزه متوقف نکند، این کشور را هدف قرار خواهد داد.
حوثیها هفته گذشته نیز راکتهایی به سمت اسرائیل شلیک کردند. آنها همچنین در گذشته به تاسیسات نفتی عربستان سعودی ضربه زدهاند. حوثیها میتوانند با پرتاب چند موشک دقیق، کارخانههای آب شیرینکُنی را نابود کنند که آب ریاض، پایتخت عربستان سعودی را تامین میکنند.
فایننشال تایمز نوشت همه طرفهای جنگ احتمالی در خاورمیانه به خوبی میدانند بروز درگیری در این ابعاد برای هر یک از آنها فاجعهبار خواهد بود. با وجود این ممکن است این اتفاق بیفتد زیرا این کشورها معتقدند رویدادهای خاصی وجود دارد که پاسخ ندادن به آنها برای منافعشان بسیار خطرناک است.
برای مثال اسرائیل بدون طرح خروجی معتبر به غزه حمله زمینی کرد چرا که احساس میکرد باید تاثیر «بازدارندگی» خود را برگرداند.
از طرفی، جمهوری اسلامی معتقد است باید نشان دهد «محور مقاومت» از فلسطینیها حمایت میکند.
آمریکا نیز بر این باور است که باید به هر گونه حمله به نیروهایش در منطقه با قدرت پاسخ دهد.
عربستان سعودی
با این حال همه در منطقه وحشتزده نیستند. در ریاض، برخی از سعودیها با اطمینان اظهار میکنند که این درگیری فقط یک بحران دیگر در یک منطقه بیثبات است.
آنها بر این باورند که برنامه مدرنسازی بلندپروازانه پادشاهی و چشمانداز ۲۰۳۰، همچنان در مسیر خود قرار دارد.
با وجود این در حالی که مردم معمولی در ریاض سر در کار خود دارند، محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی بسیار نگران خطر یک جنگ منطقهای است.
فایننشال تایمز به نقل از یک منبع محرمانه نوشت استراتژی بن سلمان فشار آوردن بر آمریکاییهاست تا آنان نیز بر اسرائیل فشار بیاورند.
در حالی که آمریکاییها نیز به نوبه خود امیدوارند بن سلمان، قطر و حتی چین بتوانند جمهوری اسلامی را در مورد خطرات تشدید تنش و نیاز به خویشتنداری متقاعد کنند.
این بحران در نهایت منجر به شکلگیری گفتوگوی بیسابقهای بین محمد بن سلمان و رییسجمهوری ایران شده است.
رهبران جمهوری اسلامی و عربستان سعودی مانند امپراتورهای روسیه و آلمان قبل از جنگ جهانی اول، مایلند در تلاش برای جلوگیری از یک جنگ فاجعهبار با یکدیگر گفتوگو کنند.
فایننشال تایمز در انتها نوشت باید امیدوار بود استراتژیای که در سال ۱۹۱۴ موثر واقع نشد، اینبار نتایج متفاوتی به همراه داشته باشد.
حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، طی سفری به دوحه، پس از دیدار با امیر و نخستوزیر قطر، با اسماعیل هنیه، رییس دفتر سیاسی حماس دیدار کرد. این دومین دیدار رسمی هنیه با مقام جمهوری اسلامی، پس از حمله به اسرائیل است.
نیویورک تایمز خبر داد عملیات سایبری هکرهای وابسته به جمهوری اسلامی در ماههای اخیر نشاندهنده پیشرفت در تواناییهای نفوذ این گروه است. بر اساس این گزارش، هکرهای ایرانی دیگر تنها به دنبال مختل کردن فعالیت سامانهها نیستند و از عملیات خود برای جاسوسی استفاده میکنند.
نیویورک تایمز روز نهم آبان نوشت این تحلیل بر اساس تحقیقات شرکت اسرائیلی-آمریکایی «چک پوینت»، فعال در زمینه امنیت سایبری، درباره عملیات هکرهای مرتبط با وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی ارائه شده است.
در یک سال گذشته هکرهای وابسته جمهوری اسلامی به قصد کسب اطلاعات مهم امنیتی، مراکز اطلاعاتی و دفاعی تعدادی از کشورهای منطقه مانند اسرائیل، عربستان سعودی و اردن را هدف قرار دادند.
در گزارش نیویورک تایمز آمده است هکرهای ایرانی توانستهاند به ایمیلهای گروهی از اهداف خود مانند مقامهای دولتی و نظامی، شرکتهای مخابراتی و بنگاههای مالی دست یابند.
بدافزاری که از سوی این هکرها مورد استفاده قرار میگیرد، این قابلیت را دارد که نقشه شبکههایی را ثبت کند که هکرها به آن نفوذ کرده بودند.
بنا بر این گزارش، این نقشهها میتوانند برای برنامهریزی و انجام حملات هکرهای ایرانی به زیرساختهای سایبری اهداف خود در آینده کمک شایانی کنند.
چک پوینت در گزارش خود نوشت هدف اصلی عملیات سایبری جمهوری اسلامی جاسوسی است و شیوه مورد استفاده این هکرها در مقایسه با عملیات گذشته آنها، «به طرز قابل توجهی پیچیدهتر» است.
نمایندگی جمهوری اسلامی در سازمان ملل متحد از پاسخ به پرسش درباره عملیات هکرهای وابسته به تهران خودداری کرد.
محمدرضا آشتیانی، وزیر دفاع جمهوری اسلامی روز دوم آبان گفت: «در محیط پیچیده امروز لازم است خط دفاع کشور از مرزهای موجود جلوتر برود ... در این تفکر حوزههای شناختی، فضایی، سایبری و عرصههای جدید از اهمیت بالایی برخودار هستند که باید توجه به ویژهای به آنها کرد.»
او افزود دشمنان جمهوری اسلامی «سراغ تهدیدات ناشناخته و نو رفتهاند» و به همین دلیل «تهران نیز باید قابلیتهای جدیدی را به صنایع دفاعی اضافه کند».
چک پوینت تایید کرد هکرهای ایرانی با موفقیت به رایانههای مرتبط با وزارت دفاع عربستان سعودی و همچنین سامانه بانکها و شرکتهای مخابراتی در برخی کشورهای منطقه مانند اردن، کویت و عمان نفوذ کردند.
این شرکت در مورد دادههای به سرقت رفته از سوی هکرهای ایرانی توضیحی ارائه نکرد و همچنین مشخص نکرد کدام سامانههای اسرائیلی هدف عملیات سایبری جمهوری اسلامی قرار گرفتند.
نیویورک تایمز به نقل از یک مقام اسرائیلی نوشت در ماههای اخیر حملاتی از سوی یک گروه هکری با نام «دم شیر» علیه موسسات و نهادهای دولتی و محلی اسرائیل صورت گرفته است.
به گفته او، آژانس امنیت اسرائیل (شین بت) و اداره ملی سایبری این کشور حملات صورت گرفته را شناسایی و مدیریت کردند.
یک مقام اسرائیلی دیگر نیز گفت «دم شیر» یکی از ۱۵ گروهی است که به صورت مستقیم یا نیابتی به سپاه پاسداران یا وزارت اطلاعات جمهوری اسلامی وابسته هستند.
نیویورک تایمز گزارش داد در ماههای اخیر هکرهای وابسته به جمهوی اسلامی، حماس و حزبالله در تلاش بودهاند تا دوربینهای مداربسته، بهویژه دوربینهای مداربسته غیردولتی در نزدیکی مرز اسرائیل و لبنان را هک کنند.
اداره ملی سایبری اسرائیل روز ۲۴ مهر با انتشار اطلاعیهای ضمن هشدار درباره احتمال هک دوربینهای مداربسته خانگی به وسیله سازمانهای متخاصم، از شهروندان این کشور خواست اقدامات احتیاطی را در مورد این دستگاهها انجام دهند.
رسانهها در فرانسه گزارش دادند پلیس صبح روز سهشنبه به یک زن محجبه در ایستگاه متروی پاریس شلیک و او را به شدت زخمی کرد. این برخورد پس از آن رخ داد که مسافران رفتار تهدیدآمیز او را گزارش دادند.
بلومبرگ خبر داد پس از کشته شدن چهار نظامی عربستانی در درگیری با شبهنظامیان حوثی در نزدیکی مرز یمن، نیروهای نظامی در عربستان سعودی به حالت آمادهباش درآمدهاند.
به گزارش بلومبرگ به نقل از منابع مطلع، این درگیری هفته گذشته در منطقه کوهستانی جیزان در جنوب غرب عربستان رخ داده و مقامهای ریاض و گروه حوثیهای یمن، تاکنون حاضر به اطلاعرسانی درباره آن نشدهاند.
این برای اولین بار است که پس از برقراری آتشبس موقت میان ریاض و حوثیهای مورد حمایت جمهوری اسلامی در ماه آوریل سال گذشته میلادی، رویارویی نظامی میان دو طرف به کشته شدن سربازان عربستانی منجر میشود.
روز دوم مهر نیز چهار سرباز بحرینی عضو ائتلاف نظامی در حمله پهپادی حوثیها در مرز جنوبی عربستان سعودی جان باختند. با وجود این، ریاض و حوثیها پیش از شروع مناقشه حماس و اسرائیل در آستانه دستیابی به یک توافق بودند.
درگیری اخیر حوثیها و نظامیان عربستان سعودی پس از آن رخ داد که شبهنظامیان یمنی مورد حمایت جمهوری اسلامی روز ۲۷ مهر با تعدادی پهپاد و موشک دوربرد کروز اسرائیل را هدف قرار دادند.
هر چند این حمله از سوی ناو یواساس کارنی در دریای سرخ رهگیری و دفع شد اما انجام این عملیات از سوی حوثیها، شگفتی پنتاگون را در پی داشت.
بلومبرگ فاش کرد آمریکاییها در دفع حمله حوثیها به اسرائیل به تنهایی عمل نکردهاند و یکی از این موشکها به وسیله سامانه دفاعی عربستان سعودی رهگیری شده و در خاک عربستان سعودی سقوط کرده است.
پیش از این ریاض و واشینگتن درباره نقش عربستان سعودی در مقابله با حمله حوثیها به اسرائیل اظهارنظر نکرده بودند.
یک منبع مطلع به بلومبرگ گفت پس از حمله موشکی و پهپادی حوثیها به اسرائیل، پروتکلهای مرتبط با اعلام آمادهباش در تمامی سطوح در نیروهای نظامی عربستان سعودی فعال شدهاند.
به گفته مقامهای آمریکایی، هر چند حوثیها پیش از این هم تهدید کرده بودند در حمایت از جمهوری اسلامی و گروههای متحد آن، حماس و حزبالله لبنان، به اسرائیل حمله خواهند کرد اما این اولین بار بوده است که به گفته خود جامه عمل پوشاندند و قابلیتهای دوربرد خود را به نمایش گذاشتند.
حوثیها به مانند متحد اصلی خود جمهوری اسلامی از مخالفان سرسخت عادیسازی روابط کشورهای منطقه و اسرائیل هستند. عبدالمالک الحوثی، رهبر این گروه روز ۱۹ مهر و چند روز پس از شروع جنگ حماس و اسرائیل، با انتقاد از مذاکرات میان عربستان سعودی و بعضی دیگر از کشورهای منطقه برای برقراری روابط با اسرائیل هشدار داد این گروه از «تمامی گزینههای نظامی موجود» علیه اسرائیل استفاده خواهد کرد.
علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی روز ۱۱ مهر عادیسازی روابط کشورهای منطقه با اسرائیل را به «شرطبندی روی اسب بازنده» تشبیه کرد و آن را قماری «محکوم به باخت» خواند.
با شدت گرفتن درگیریها در منطقه، شرکت هواپیمایی ملی اسرائیل (ال آل) روز دوشنبه هشتم آبان اعلام کرد به دلایل امنیتی پروزهای این شرکت به مقصد جنوب شرقی آسیا دیگر از آسمان عربستان سعودی و عمان عبور نخواهند کرد.
بلومبرگ به نقل از هآارتص نوشت عمان تصمیم گرفته حریم هوایی خود را به روی هواپیماهای اسرائیلی ببندد. این خبر هنوز به صورت رسمی از سوی مقامهای مسقط تایید نشده است.
عمان و عربستان سعودی هر چند اسرائیل را به رسمیت نمیشناسند اما ۱۸ ماه پیش، حریم هوایی خود را برای عبور هواپیماهای اسرائیلی باز کرده بودند.
جنگ حماس و اسرائیل که از روز ۱۵ مهر آغاز شد تاکنون منجر به کشته و زخمی شدن هزاران نفر شده است. درگیریها میان دو طرف همچنان ادامه دارد و بیم آن میرود با اضافه شدن گروههای شبهنظامی مورد حمایت جمهوری اسلامی در منطقه مانند حزبالله و حوثیهای یمن به این مناقشه، به شدت بر میزان تنشها افزوده شود.
