دادگاه رسیدگی به پرونده شلیک سپاه به هواپیمای اوکراینی در حالی به پایان رسید که از حدود ۹۰ شاکی اولیه، تنها ۳۰ نفر از شکایت خود انصراف ندادند. از سوی دیگر وکیل برخی از خانوادههای جانباختگان میگوید سه متهم پرونده به «محاربه» محکوم شده و احتمال صدور حکم اعدامشان وجود دارد.
به گفته محمود علیزاده طباطبایی، وکیل تعدادی از خانوادههای کشتهشدکان هواپیمای اوکراینی، بر اساس کیفرخواست، متهم ردیف اول متهم به «قتل شبه عمد و لغو دستور» و متهمان ردیف دوم و سوم متهم به لغو دستور یعنی «محاربه» هستند و مجازات این حکم هم از اعدام تا تبعید متغیر است.
این حقوقدان در گفتوگو با سایت خبری انصافنیوز اضافه کرد: «در همین قضایای اخیر به محاربی که آدم نکشته بود هم حکم اعدام دادند و اجرا کردند اما اینها محاربی هستند که ۱۷۷ نفر آدم کشتهاند. لذا احتمال دارد که حکم اعدام برای آنها صادر شود.»
صدور احکام محاربه و اعدام برای معدود پروندههای سیاسی که متهمان آن دادگاهی شدهاند در طول چهار دهه گذشته اغلب عاملی بازدارنده برای پیگیری پرونده از سوی خانواده قربانیان جمهوری اسلامی بوده است؛ از جمله در پرونده قتلهای زنجیرهای که تعدادی از کارمندان رده پایین وزارت اطلاعات به قصاص محکوم شدند اما به دلیل مخالفت خانواده مقتولان با حکم اعدام و قصاص، احکامی سبک و زندانهایی چند ساله برای مجرمان صادر شد.
در پرونده شلیک عمدی به هواپیمای اوکراینی پس از گذشت بیش از سه سال از این جنایت، دادگاه رسیدگی به شکایت خانواده مقتولان به پایان رسیده است در حالی که در این مدت تعداد زیادی از خانوادهها از «رسیدگی عادلانه به پرونده» ناامید شدند و بیش از ۶۰ نفرشان از ادامه پیگیری شکایت خود انصراف دادند.
از سوی دیگر، احتمال صدور حکم اعدام برای متهمان این پرونده در دادگاه جمهوری اسلامی در شرایطی است که وکیلان و خانواده جانباختگان شلیک عمدی سپاه به هواپیمای اوکراینی میگویند «افراد اصلی» و مقصر در این پرونده که مقامات عالیرتبه نظامی هستند، اساسا به دادگاه احضار نشدهاند.
علیزاده طباطبایی با تاکید بر این که «مدیران بالاتر و دیگرانی هم مقصر بودهاند» گفت که برای عدهای از مقامات عالیرتبه نظامی «قرار منع تعقیب» صادر شده است: «در جریان رسیدگی به پرونده، سازمان قضایی حتی برای احضار عدهای محدودیت داشت. وقتی از مقام بالاتر دستور میرسد که فلان شخص احضار شود ولی فراخوانده نشود، خب این تبعیضها همه مردم و به ویژه خانوادههای داغدیده را ناامید میکند.»
محسن اسدیلاری، پدر زینب و محمد، دو تن از جانباختگان هواپیمای اوکراینی هم در گفتوگو با انصافنیوز به این قضیه اشاره کرد و گفت: «من به عنوان یک پدر کمرشکسته، راضی نیستم که تنها فرد آخر از زنجیره تعداد زیادی از خطا و اشتباه و غلط، تنبیه شود. ما خواهان احضار کسانی هستیم که همه اسباب را برای خطای اپراتور سامانه موشکی فراهم کردند. انتظار ما از دادگاه این بوده که افراد اصلی را هم احضار میکرد.»
او که سال گذشته در مصاحبهای همراه با همسرش زهرا مجد، بر «عمدی بودن» شلیک سپاه به هواپیما تاکید کرده بود، اکنون گفته مطمئن است «از این نحوه رسیدگی، عدالت در نمیآید» اما تا پایان دادگاه ایستادگی کرده تا حقایق بیشتری مشخص شود: «اگر نه برای ما مثل روز روشن است که چه کسانی این فاجعه را رقم زدند.»
اسدیلاری گفت همه روند رسیدگی به پرونده در دادگاه «غلط» بوده و وقتی روش کارشناسی غلط است، همه نتایج اخذ شده از رسیدگی کارشناسی هم زیر سوال میرود: «در دادگاه هم گفتیم تا زمانی که تمهیدات لازم برای رسیدگی به این ابهامات اندیشیده نشود، رای صادره مورد پذیرش ما نخواهد بود.»
محمود علیزاده طباطبایی هم بر «موارد متعدد نقض قوانین کشور در رسیدگی به پرونده» تاکید کرد و گفت: «در جلسات اخیر متوجه شدهایم که وکیل متهمان به اسناد فوق سری هم دسترسی داشته است اما وکیل شکات حتی به اسناد ساده پرونده هم دسترسی نداشته است.»
او به ابهامات فراوان پرونده هم اشاره کرد و با نام بردن از «پاکسازی محل سقوط» به عنوان یکی از موارد مبهم گفت: «چرا صحنه جرم به هم خورده است؟ چرا ۱۸۰ صندلی هواپیما گم شده است؟ چرا وسایل بچهها نیست و گم شده است؟ مگر میشود پاسپورتها موجود باشد اما موبایلها سوخته باشد؟»
وکیل تعدادی از خانوادههای جانباختگان هواپیمای اوکراینی همچنین یادآوری کرد که دادگاه و جلسات رسیدگی به پرونده بر خلاف «اصرار» خانوادهها و وکیلان به علنی بودن، به صورت غیرعلنی برگزار شده است.
علیزاده طباطبایی همچنین گفت: «به نظر میرسد دستوری رسیده است که پرونده به سرعت جمع شود در حالی که بسیاری از نظامات حقوقی رعایت نشده است و ختم رسیدگی جای تعجب دارد.»
پرواز پیاس-۷۵۲ هواپیمایی اوکراین بامداد چهارشنبه ۱۸ دی ماه سال ۹۸ و دقایقی پس از پرواز، هدف موشکهای سپاه پاسداران قرار گرفت و همه ۱۷۶ سرنشین آن کشته شدند.
همان زمان امیرعلی حاجیزاده، فرمانده هوافضای سپاه در تشریح اصابت موشک به هواپیمای اوکراینی گفت: «پدافند هوایی به دلیل سطح بالای آمادهباش هواپیما را موشک کروز تشخیص داده و به آن شلیک کرده است.»
