تصور عمومی بر این است که اسید بالای معده باعث بسیاری از ناراحتی‌های گوارشی می‌شود اما قابل توجه است که کمبود اسید معده نیز می‌تواند طیف گسترده‌ای از مشکلات گوارشی تا ریزش مو ایجاد کند.
بر اساس گزارش تلگراف، میزان اسیدی بودن معده به تازگی در شبکه‌های اجتماعی به موضوعی پرطرفدار تبدیل شده است.
آزمایش خانگی جوش شیرین که از سوی اینفلوئنسرهای فضای مجازی به عنوان روشی برای سنجش میزان اسید معده ترویج می‌شود، نمونه بارز این علاقه عمومی است.
متخصصان گوارش تاکید دارند این آزمایش‌های خانگی از نظر علمی قابل اعتماد نیستند اما توجه به مسئله اسید معده کم (هیپوکلریدریا) را مهم می‌دانند، زیرا این مشکل می‌تواند عامل طیف وسیعی از علائم از نفخ و سوء هاضمه گرفته تا کمبودهای تغذیه‌ای و حتی ریزش مو باشد.
چرا اسید معده کاهش می‌یابد؟
به گفته دکتر احمد البوسودا، متخصص گوارش مستقر در لندن، با افزایش سن، به‌طور طبیعی سطح اسیدیته معده کاهش می‌یابد.
این روند معمولا از حدود ۵۰ سالگی آغاز می‌شود اما عوامل دیگری نیز در کاهش اسید معده نقش دارند که مصرف بی‌رویه داروهای ضد اسید، یکی از مهم‌ترین این عوامل است.
دکتر فیلیپ وودلند، متخصص نوروگاستروانترولوژی در مرکز گوارش لندن، معتقد است بسیاری از افراد بدون دلیل پزشکی مشخص، این داروها را مصرف می‌کنند.
باکتری هلیکوباکتر پیلوری که از راه غذا، آب آلوده یا تماس نزدیک به بدن راه می‌یابد، می‌تواند سطح اسید معده را کاهش دهد.
حدود نیمی از جمعیت جهان در دوره‌ای از زندگی خود به این باکتری مبتلا می‌شوند اما بیشتر آن‌ها هیچ علامت مشخصی را تجربه نمی‌کنند.
رژیم غذایی نامناسب به‌ویژه مصرف زیاد غذاهای فرآوری شده، کمبود روی و ویتامین بی۱۲ و بیماری‌های خودایمنی، از عوامل جسمی تاثیرگذار بر کاهش اسید معده هستند.
علاوه بر این، متخصصان گوارش به عوامل روانی مانند استرس و بی‌خوابی نیز اشاره می‌کنند و تاکید دارند ارتباط دوطرفه بین مغز و دستگاه گوارش (محور مغز-روده) نقش مهمی در تنظیم ترشح اسید معده ایفا می‌کند.
نقش اسید معده در بدن
معده در حالت طبیعی محیطی بسیار اسیدی (پی‌اچ ۱.۵ تا ۳.۵) دارد. این اسید به عنوان یک ضدعفونی‌کننده قوی عمل می‌کند، باکتری‌های مضر را نابود می‌سازد و از بروز عفونت‌ها جلوگیری می‌کند.
نقش مهم دیگر آن، کمک به هضم غذا، به‌ویژه شکستن پروتئین‌هاست که جذب مواد مغذی را تسهیل می‌کند.
اسید معده همچنین نقش یک پیام‌رسان را برای فعال کردن سایر فرآیندهای گوارشی ایفا می‌کند.
برای مثال، ترشح صفرا از کیسه صفرا (برای تجزیه چربی‌ها) و آنزیم‌های لوزالمعده (برای تجزیه پروتئین‌ها) را باعث می‌شود. کمبود اسید معده می‌تواند منجر به افزایش تولید گاز، تخمیر غذا در روده‌ها و کاهش جذب مواد مغذی شود.
نشانه‌های کمبود اسید معده
نفخ شکم، گاز معده و آروغ زدن‌های مکرر، کمبودهای تغذیه‌ای و وجود ذرات هضم نشده غذا در مدفوع از نشانه‌های کمبود اسید معده هستند.
سوزش سر دل، ابتلا به عفونت‌های معده، کمبود ویتامین‌ها و مواد مغذی در بدن و در مواردی ریزش مو نیز می‌توانند از پیامدهای این مشکل باشند.
متخصصان گوارش توصیه می‌کنند پیش از هرگونه تشخیص خودسرانه، ابتدا تغییراتی در شیوه زندگی و عادات غذایی خود ایجاد کنید.
با این حال، اگر علائم به طور مداوم ادامه یابند، خواب شبانه شما مختل شود، تغییراتی در اشتها احساس شود یا خون در مدفوع مشاهده شود، باید برای انجام آزمایش‌های بیشتر به پزشک مراجعه کنید.
چگونه می‌توان کمبود اسید معده را تشخیص داد
آزمایش خون می‌تواند کمبود آهن و ویتامین بی۱۲ را نشان دهد که اغلب با اسید کم معده مرتبط است.
پزشکان گاهی آزمایش اندازه‌گیری هورمون گاسترین را تجویز می‌کنند که محرک تولید اسید معده است.
آندوسکوپی روش دیگری است که به بررسی پوشش داخلی معده و شناسایی علائمی مانند گاستریت کمک می‌کند.
در مراکز تخصصی گوارش، سنجش دقیق میزان اسید معده با استفاده از لوله‌ای نازک که دارای حسگر سنجش اسید است انجام می‌شود. این وسیله از راه بینی یا دهان وارد معده شده و سطح اسید را طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت اندازه‌گیری می‌کند.
راه‌های درمان و مدیریت اسید معده کم
هدف اصلی در درمان، یافتن علت اصلی کمبود اسید معده است. اگر باکتری هلیکوباکتر پیلوری عامل مشکل باشد، یک دوره مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند آن را برطرف کند.
برای بیماری‌های خودایمنی که غیرقابل برگشت هستند، تزریق ویتامین بی۱۲ و اصلاح رژیم غذایی می‌تواند به کنترل علائم کمک کند.
پزشکان توصیه می‌کنند پیش از استفاده از دارو، ابتدا تغییراتی در سبک زندگی ایجاد کنید.
کاهش مصرف کافئین و الکل، داشتن خواب کافی و جویدن کامل غذا از این موارد هستند.
خوب جویدن غذا، نیاز به مواد شیمیایی برای هضم را کاهش می‌دهد.
