رویترز به نقل از تحلیل‌گران و دیپلمات‌ها گزارش داده تصمیم واشنگتن برای عدم هماهنگی با کشورهای اروپایی درباره مذاکراتش با ایران در روز شنبه، از نفوذ آمریکا می‌کاهد و در نهایت احتمال اقدام نظامی آمریکا و اسرائیل علیه تهران را افزایش می‌دهد.
سه دیپلمات اروپایی به رویترز گفتند آمریکا پیش از آن‌که دونالد ترامپ، رییس‌جمهور این کشور، روز سه‌شنبه مذاکرات با ایران در عمان را اعلام کند، هیچ اطلاعی به کشورهای اروپایی درباره این مذاکرات نداده بود؛ در حالی‌که این کشورها برگ برنده مهمی برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران در اختیار دارند.
بلِیز میشتال، معاون سیاست‌گذاری در موسسه یهودی امنیت ملی آمریکا به رویترز گفت: «ایالات متحده برای ورود به روند مذاکرات با ایران، به یک راهبرد دیپلماتیک هماهنگ با متحدان اروپایی خود نیاز دارد.»
او افزود: «این هماهنگی برای اطمینان از اعمال حداکثر فشار و دادن شانس موفقیت به هرگونه گزینه دیپلماتیک، حیاتی است.»
ترامپ که بهمن‌ماه کمپین «فشار حداکثری» بر تهران را دوباره برقرار کرد، چهارشنبه تهدید خود به استفاده از نیروی نظامی علیه ایران در صورت توقف نیافتن برنامه هسته‌ای این کشور را تکرار کرد و گفت اسرائیل «رهبر» این اقدام خواهد بود.
غرب به ایران مظنون است که در پی دستیابی به سلاح هسته‌ای است؛ اتهامی که تهران آن را رد می‌کند.
تهدید بازگرداندن تحریم‌ها با هدف فشار به ایران برای عقب‌نشینی از برخی مواضع طراحی شده، اما به گفته دیپلمات‌ها هنوز بحث دقیقی درباره راهبرد با آمریکایی‌ها انجام نشده است.
از آن‌جا که آمریکا در سال ۲۰۱۸ از توافق هسته‌ای برجام با ایران خارج شد، دیگر نمی‌تواند از مکانیسم بازگردانی فوری تحریم‌ها (Snapback) در شورای امنیت سازمان ملل استفاده کند.
بنابراین، بریتانیا، آلمان و فرانسه، که به تروئیکای اروپایی شهرت دارند، تنها طرف‌های باقی‌مانده در توافق هستند که هم توانایی و هم علاقه به پیگیری مکانیسم بازگردانی تحریم‌ها را دارند.
از این رو، تحلیل‌گران تاکید دارند هماهنگی واشنگتن با این کشورها ضروری است. اسرائیل، دشمن دیرینه ایران، نیز از تروئیکا خواسته این مکانیسم را فعال کند.
به گفته این سه دیپلمات در گفتگو با رویترز، این سه کشور به ایران اطلاع داده‌اند که قصد دارند تا پایان ژوئن این مکانیسم را فعال کنند. ایران در پاسخ هشدار داده در صورت انجام این اقدام، پیامدهای سختی خواهد داشت و دکترین هسته‌ای خود را بازنگری خواهد کرد.
یکی از دیپلمات‌های ارشد اروپایی به رویترز گفت: «تروئیکای اروپایی به آمریکا اعتماد ندارد، چون بدون مشورت با آن‌ها ابتکار عمل را در دست گرفته است.»
ترامپ در سال ۲۰۱۸ ایالات متحده را از توافق هسته‌ای که روسیه و چین نیز آن را امضا کرده بودند، خارج کرد. این توافق در ازای رفع تحریم‌ها، فعالیت‌های هسته‌ای ایران را محدود کرده بود. روسیه مخالف بازگرداندن تحریم‌هاست.
بر اساس مفاد این توافق، شرکتکنندگان میتوانند در صورتی که موفق به حل اختلافها از طریق سازوکار حلوفصل نشوند، فرایند ۳۰ روزه بازگرداندن تحریم‌ها را آغاز کنند. اما این فرصت در ۱۸ اکتبر، همزمان با پایان توافق، منقضی میشود.
آژانس بینالمللی انرژی اتمی گزارش داده از زمان خروج آمریکا از توافق در سال ۲۰۱۸، ایران از محدودیتهای غنیسازی اورانیوم عبور کرده و اکنون در حال تولید ذخایری با خلوص شکافتپذیر بسیار بالاست.
قدرتهای غربی میگویند که این میزان از غنیسازی از نظر قدرتهای غربی توجیهی برای استفاده غیرنظامی ندارد و به سطح مورد نیاز برای ساخت سلاح نزدیک است.
مسیر یکجانبه
رویکرد دولت آمریکا یادآور دوره نخست ریاستجمهوری ترامپ است، زمانی که او نیز مذاکرات با ایران را به صورت یکجانبه در اولویت قرار داد.
ترامپ همین رویکرد را در قبال جنگ اوکراین نیز اتخاذ کرده، جایی که واشنگتن گفتوگوهای مستقیم با مسکو را آغاز کرده و اروپاییها را به حاشیه رانده است.
مقامهای اروپایی گفتهاند که دیدارهایی با همتایان آمریکایی داشتهاند، اما این دیدارها به اندازه کافی عمیق نبوده است.
به گفته سه مقام تروئیکای اروپایی، حتی ترتیب دادن یک نشست درباره ایران با مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در حاشیه نشست وزرای خارجه ناتو در هفته پیش از اعلام ترامپ دشوار بود.
وزارت خارجههای بریتانیا، فرانسه و آلمان وقتی درباره اطلاع داشتن از مذاکرات عمان سؤال شد، پاسخ مستقیمی ندادند.
سخنگوی وزارت خارجه بریتانیا گفت: «ما همچنان متعهد به استفاده از هر ابزار دیپلماتیک برای جلوگیری از توسعه سلاح هسته‌ای توسط ایران هستیم، از جمله مکانیسم بازگردانی تحریم‌ها در صورت لزوم.»
ژان نوئل بارو، وزیر خارجه فرانسه نیز روز چهارشنبه تنها به گفتن اینکه «با علاقه» از مذاکرات مطلع شدهاند، بسنده کرد.
کاخ سفید و وزارت خارجه آمریکا به پرسشها درباره مکانیسم بازگردانی تحریم‌ها یا هماهنگی با اروپاییها فورا پاسخ ندادند.
مذاکرات مستقیم اروپا و ایران
اروپاییها که از سال ۲۰۰۳ به عنوان سهگانه تروئیکای اروپایی با ایران بر سر پرونده هسته‌ای گفتوگو میکردند، نقش خود را در حل بحران ضروری میدانند. در توافق برجام، یک امتیاز کلیدی برای ایران، امکان تجارت با اروپا بود.
در ماههای اخیر، اروپاییها از جمله در آژانس بینالمللی انرژی اتمی و با اعمال تحریم‌های جدید علیه برنامه موشکی بالستیک ایران، به آمریکا برای فشار به ایران کمک کردهاند.
در دوران خلا سیاست خارجی آمریکا پس از پیروزی ترامپ در انتخابات تا پیش از آغاز رسمی دوره ریاستجمهوریاش، اروپاییها تلاش کردند ابتکار عمل را به دست بگیرند و از سپتامبر گفتوگوهایی را با ایران را آغاز کردند که همچنان ادامه دارد.
به گفته دیپلمات‌ها، مقامهای ایرانی در این گفتوگوها اغلب درباره دولت جدید آمریکا از همتایان خود سوال کردهاند.
یک مقام جمهوریاسلامی به رویتز گفت: «ایران معتقد است گفتوگو با تروئیکای اروپایی و دیگر طرف‌های توافق هسته‌ای میتواند به کاهش تنشها بر سر برنامه هسته‌ای کمک کند و مکمل گفتوگو با آمریکا باشد.»
