یافته‌های اخیر محققان نشان می‌دهد شیرین‌کننده‌های مصنوعی موجود در نوشابه‌های کم‌کالری و محصولات رژیمی می‌تواند مغز را فریب دهد و به افزایش اشتها منجر شود. این اثر در افراد مبتلا به چاقی به‌مراتب شدیدتر است.
به گزارش دیلی‌میل، پژوهشگران دانشگاه کالیفرنیای جنوبی در مطالعه‌ای نوین دریافته‌اند مصرف شیرین‌کننده‌های بدون کالری، که به‌طور گسترده در محصولات رژیمی و بدون قند استفاده می‌شود، می‌تواند به افزایش فعالیت مناطق مرتبط با گرسنگی در مغز بینجامد.
این یافته‌ها که در مجله «نیچر متابولیسم» منتشر شده، تناقضی آشکار با باور عمومی درباره کمک این محصولات به کاهش وزن ایجاد می‌کند.
در این پژوهش، محققان با بررسی واکنش ۷۵ نفر به سه نوشیدنی مختلف، آب خالص، محلول حاوی سوکرالوز (شیرین‌کننده مصنوعی) و محلول حاوی شکر، توانستند تاثیرات مصرف این مواد را بر فعالیت مغزی و هورمون‌های مرتبط با اشتها ارزیابی کنند.
پژوهشگران هر شرکت‌کننده را در سه جلسه جداگانه مورد آزمایش قرار دادند. در هر جلسه، فرد یکی از نوشیدنی‌ها را مصرف می‌کرد و قبل و بعد از آن، تصویربرداری مغزی، آزمایش خون و سنجش میزان گرسنگی از طریق پرسشنامه انجام می‌شد.
نتایج تصویربرداری مغزی نشان داد پس از مصرف محلول سوکرالوز، فعالیت در بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس افزایش می‌یابد. هیپوتالاموس منطقه‌ای از مغز است که فرآیندهای زمینه‌ای بدن مانند دما، خستگی و به‌ویژه سطح گرسنگی را کنترل می‌کند.
همچنین بر اساس تصاویر، سوکرالوز باعث افزایش ارتباط بین هیپوتالاموس و سایر بخش‌های مغز مرتبط با انگیزه و تصمیم‌گیری می‌شود. این اثرات به‌ویژه در افراد مبتلا به چاقی بسیار مشهودتر بود.
کتلین آلانا پیج، متخصص غدد درون‌ریز و دیابت و از نویسندگان این پژوهش، در توضیح این موضوع گفت شیرین‌کننده‌های مصنوعی نوعی «ناهماهنگی» در مغز ایجاد می‌کنند.
به گفته او، اگر بدن به‌دلیل شیرینی یک ماده، انتظار دریافت کالری داشته باشد، اما کالری مورد انتظار را دریافت نکند، این امر می‌تواند شیوه آماده‌سازی مغز برای تمایل به مصرف این مواد را در طول زمان تغییر دهد.
آزمایش‌های خون نیز نتایج قابل توجهی به همراه داشت. هنگامی که شرکت‌کنندگان محلول حاوی شکر واقعی را مصرف کردند، بدن آن‌ها هورمون‌هایی ترشح کرد که با کاهش اشتها مرتبط هستند. اما هنگام مصرف سوکرالوز، این هورمون‌ها ترشح نشدند.
پیج افزود این هورمون‌ها نقش مهمی در سیگنال‌دهی به مغز دارند و به آن اطلاع می‌دهند که بدن کالری دریافت کرده و باید احساس گرسنگی کاهش یابد.
این در حالی است که در آزمایش‌ها، سوکرالوز چنین تاثیری نداشت و جالب‌تر اینکه این تفاوت در پاسخ‌های هورمونی بین سوکرالوز و شکر، در افراد مبتلا به چاقی به‌مراتب بارزتر بود.
یکی از نکات جالب توجه در این پژوهش که نیازمند بررسیهای بیشتر است، واکنش متفاوت زنان به سوکرالوز بود؛ بهگونهای که پس از مصرف این شیرین‌کننده، تغییرات قابل ملاحظهتری در فعالیت مغزی آن‌ها مشاهده شد.
سوکرالوز که بهصورت اتفاقی در آزمایشگاه یک دانشمند بریتانیایی در دهه ۱۹۷۰ میلادی کشف شد، حدود ۶۰۰ برابر شیرینتر از شکر معمولی و عملا فاقد کالری است.
یافته‌های پژوهش اخیر پیامدهای مهمی برای مصرفکنندگان محصولات رژیمی دارد. طبق نتایج این تحقیق، زمانی که مغز طعم شیرین را احساس می‌کند، انتظار دریافت کالری دارد. وقتی این انتظار برآورده نمیشود، نوعی ناهماهنگی در سیستم عصبی-هورمونی بدن به وجود میآید.
این ناهماهنگی می‌تواند با گذشت زمان، الگوهای غذایی و میل به غذا را تغییر دهد و به افزایش اشتها و در نهایت افزایش وزن منجر شود. به بیان دیگر، محصولاتی که با هدف کاهش وزن مصرف می‌شوند، ممکن است در درازمدت، نتیجهای کاملا معکوس داشته باشند.
هرچند این شیرینکنندهها در کوتاهمدت میتوانند کالری دریافتی روزانه را کاهش دهند، اما تاثیرات طولانیمدت آن‌ها بر سیستمهای تنظیم اشتها و متابولیسم بدن، پیچیدهتر از آن چیزی است که تصور می‌شد.
در حالی که یافته‌های این مطالعه، ارتباط میان مصرف شیرین‌کننده‌های بدون کالری و افزایش اشتها و چاقی را نشان می‌دهد، باید توجه داشت که برخی پژوهشها به نتایج متفاوتی رسیدهاند.
با وجود این نتایج متناقض، متخصصان تغذیه و سلامت همچنان جایگزینهای قند را بهعنوان گزینهای مناسب برای شکر معرفی می‌کنند.
دلیل این توصیه آن است که این مواد، برخلاف شکر معمولی، خطر ابتلا به مشکلاتی همچون دیابت نوع دو، بیماریهای قلبی، سکته مغزی، افزایش وزن و پوسیدگی دندان را به میزان قابل توجهی کاهش می‌دهند.
از این رو، به نظر میرسد تحقیقات گستردهتری در این زمینه مورد نیاز است تا ابعاد مختلف این موضوع روشنتر شود.
