با تصمیم سران قوا در جمهوری اسلامی، قرار است در مجمع عمومی ایران‌خودرو، درباره اعضای هیئت مدیره آن تصمیم‌گیری شود و احتمالا یک صندلی دیگر به شرکت‌های اقماری کروز برسد. رسانه‌های اصلاح‌طلب این رخداد را «تاریخ‌ساز» خوانده و منتقدان به آن حمله کرده‌اند. این یک صندلی چرا مهم است؟
قرار است انتخابات برای تعیین اعضای هیئت مدیره چهارشنبه ۱۷ بهمن برگزار شود.
از حدود ۱۵ سال پیش، در راستای اجرای سیاست «خصوصی‌سازی» سهام ایران‌خودرو نیز مانند سایر شرکت‌های مصادره‌ای در جمهوری اسلامی به شرکت‌های موسوم به «بخش خصوصی» واگذار شد.
یکی از این شرکت‌ها «کروز» نام داشت؛ مجموعه‌ای که در زمان جنگ هشت ساله ایران و عراق، تاسیس شد و ابتدا در تولید قطعات لوازم خانگی فعال بود، اما به یکباره در اواخر دولت اکبر هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۷۴، با تولید یک «شاسی» پنل پیکان، توانست با ایران‌خودرو مشارکت کند و خود را قطعه‌ساز بنامد.
دوشنبه شب ۱۵ بهمن ۱۴۰۳، شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا، در نامهای خطاب به رئیس هیئت تجدیدنظر شورای رقابت، از آن خواست موضوع واگذاری مدیریت و تتمه سهم دولت در ایران‌خودرو به «بخش خصوصی» را تسهیل کند.
متعاقب همین نامه، قرار است چهارشنبه ۱۷ بهمنماه، مجمع عمومی ایران‌خودرو برگزار شود؛ مجمعی که پیشبینی میشود در آن برای انتخاب هیپت مدیره تصمیم‌گیری شود.
شرکت کروز، بهعنوان یکی از دو غول قطعه‌ساز ایران که قطعات دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا را تامین میکند، از دولت دوم محمود احمدینژاد به تدریج اقدام به خرید سهام ایران‌خودرو با شرکت‌های اقماری خود کرد؛ به نحوی که هماکنون حدود ۳۰ درصد سهام ایران‌خودرو در اختیار شرکت‌های وابسته به کروز است.
هم مشتری هم خریدار
از آنجا که کروز بهواسطه تامین قطعات ایران‌خودرو، قاعدتا با این شرکت تعارض منافع دارد، از ابتدای خریداری سهام ایران‌خودرو، شورای رقابت و بسیاری از کارشناسان نسبت به این اقدام کروز هشدار دادند.
موضوع تعارض منافع، اصلی پذیرفته شده در اکثر کشورهای جهان برای جلوگیری از فساد است؛ به این معنی که در اینجا، کروز بهعنوان فروشنده قطعات به ایران‌خودرو، نمیتواند با تصاحب مدیریت و مالکیت مشتری خود (ایران‌خودرو)، هم مشتری باشد هم فروشنده.
با وجود این، از همان دهه ۹۰ شمسی که کروز بهطور خزنده در پی خرید سهام ایران‌خودرو بود، حامیان آن استدلال میکردند که کروز تنها سهامدار ایران‌خودرو است، اما در مدیریت آن نقشی ندارد، بنابراین تعارض منافعی به وجود نخواهد آمد.
اما اکنون در سال ۱۴۰۳، پس از حدود ۱۵ سال خرید سهام خزنده، حالا کروز مدعی مدیریت ایران‌خودرو شده است؛ ادعایی که پشتیبانی سران سه قوه را به همراه دارد.
فساد در کروز
کشور دو قطعه‌ساز عمده دارد که سایر قطعهسازان یا وابسته به آنها هستند یا اصولا با فاصله بسیار زیاد با آنها، قدرت رقابت با آنها را ندارند؛ کروز و عظام.
عظام متعلق به عباس ایروانی است، که رد پای او از قاچاق آثار خطی، تا گردشگری و حتی دلالی آثار هنری از جمله حراج تهران به چشم میخورد و در چندین مورد در دادگاه متهم به فساد اقتصادی کلان شده است.
کروز، متعلق به دو خانواده محمد علیپور فطرتی، با تابعیت ایرانی- کانادایی و حمید کشاورز توچایی با تابعیت ایرانی- امریکایی است.
پرونده فساد این دو خانواده در کروز از سال ۱۴۰۰ به جریان افتاد. در جریان دادگاه، مشخص شد کروز به حسین فریدون، برادر حسن روحانی رشوه داده است. همچنین این شرکت در انتخابات نیز دخالت داشته و کمکهای مالی کلانی به کمپینهای انتخاباتی در جمهوری اسلامی کرده است. این خانوادهها با رسول دانیالزاده، متهم پرونده اکبر طبری، هم روابط مالی داشتند.
با آنکه شورای رقابت، پیشتر تصریح کرده بود کروز بهدلیل تعارض منافع نمیتواند مالکیت ایران‌خودرو را در اختیار داشته باشد، حالا سران سه قوه تصویب کرده‌اند که نه تنها واگذاری مالکیت ایران‌خودرو به کروز منعی ندارد، بلکه باید موانع تصاحب صندلیهای هیئت مدیره ایران‌خودرو از سوی این شرکت هم برداشته شود.
