مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، در نامه‌ای به سناتور تد کروز نوشته دونالد ترامپ، رییس‌جمهور ایالات متحده، به دنبال احیای تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران خواهد بود که بر اساس توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵، اجرای آن‌ها در پی توافق برجام در آن سال تعلیق شده بود.
روبیو در پاسخ مکتوب به پرسش سناتور تد کروز، با اشاره به برجام نوشته است: «من معتقدم به سود منافع امنیت ملی ماست که شورای امنیت سازمان ملل تحریم‌هایی را که بر اساس برجام تعلیق شده بودند، دوباره اعمال کند.»
روبیو در ادامه با اشاره به تبعیتش از دونالد ترامپ نوشته است: «من رهنمودهای رییس‌جمهور را اجرا خواهم کرد و با متحدانمان همکاری می‌کنم تا اطمینان حاصل کنیم با فعال شدن مکانیسم ماشه، بازگردانی تحریم‌ها (اِسنپ‌بک) اتفاق بیفتد.»
نامه روبیو منتشر نشده است و کروز تنها بخش‌هایی از آن را در جلسه تایید صلاحیت الیس استفانیک، گزینه ترامپ برای نمایندگی آمریکا در سازمان ملل، قرائت کرد.
مثلث مخالف ایران
روبیو، کروز و استفانیک، همگی از حامیان سرسخت اسرائیل و مخالفان تهران به‌شمار می‌آیند و نشان داده‌اند که قصد دارندجمهوری اسلامی را برای کاهش حمایت از گروه‌های مسلح متحد خود و جلوگیری از پیشبرد برنامه هسته‌ای‌اش تحت فشار بگذارند.
استفانیک گفت: «مقابله با ایران یک اولویت اصلی است. این اقدام در دوره اول ریاستجمهوری ترامپ موفقیتآمیز بود.»
مکانیسم ماشه در توافق برجام
اگر هر یک از طرفهای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) تشخیص دهند که ایران به تعهداتش عمل نمیکند، «اسنپبک» از تعلیق تحریم‌های سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی، به لحاظ فنی میتواند بهشکل خودکار اعمال شود.
با اسنپبک، تحریم‌هایی که بر اساس برجام لغو شده بودند، از تعلیق خارج شده و پس از ۳۰ روز دوباره اعمال خواهند شد، مگر اینکه پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل بهصورت اجماعی رای دهند که تحریم‌ها همچنان لغوشده باقی بمانند.
ترامپ با این استدلال که لغو تحریم‌ها به ایران منابع مالی میدهد تا خود و همپیمانان منطقهایاش مانند حماس و حزبالله را مجهز کند، در سال ۲۰۱۸ آمریکا را از توافق برجام خارج کرد.
اکنون که واشنگتن از این توافق خارج شده است، نمیتواند بهتنهایی روند اسنپبک را آغاز کند، اما قول داده است در گفتوگو با متحدان اروپایی خود، به آن‌ها برای این اقدام فشار بیاورد.
روسیه و چین که رابطهشان با غرب چندان دوستانه نیست، در سالهای اخیر روابط خود با ایران را تقویت کردهاند و بعدی به نظر میرسد برای تامین نظر آمریکا با ایران مقابله کنند.
بنابراین فعالسازی اسنپبک بر عهده یکی از سه کشور اروپایی عضو توافق، موسوم به تروئیکای اروپایی Eشامل فرانسه، بریتانیا و آلمان خواهد افتاد. بر اساس گزارشها، این قدرت اروپایی در حال حاضر درباره گامهای آتی برای نجات توافق، با ایران در حال مذاکرهاند.
بریتانیا اعلام کرده که احتمالا در نهایت با استفاده از مکانیزم ماشه، تحریم‌های سازمان ملل علیه حمهوری اسلامی را فعال کند و دلیل آن را پیشرفت ایران در غنیسازی اورانیوم عنوان کرده است، پیشرفتی که ایران را به ساخت بمب اتمی نزدیکتر میکند.
اگر هیچیک از طرفهای توافق تا اکتبر ۲۰۲۵ موضوع عدم پایبندی ایران به توافق را به شورای امنیت ارجاع ندهد، طبق قطعنامه سازمان ملل که این توافق را نهایی کرد، توانایی فعالسازی مجدد تحریم‌ها (اسنپبک) از بین خواهد رفت.
ایران؛ توافق یا ادامه تنش
ایران سال گذشته اعلام کرد برای دستیابی به یک توافق یا در صورت عدم همراهی طرفهای مقابل برای دامه تنش هم، آمادگی دارد.
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، در ماه نوامبر گفت: «ما معتقدیم پنجره دیپلماسی همچنان باز است، اگرچه بهصورت محدود و مشروط به اینکه سایر طرفها اراده واقعی نشان دهند. بدون چنین تعهدی، ما مسیر جایگزینی را دنبال خواهیم کرد.»
سناتور کروز روز سهشنبه با ابراز خشم، دولت قبلی جو بایدن را متهم کرد که به ایران امکان پیشرفت بیشتر هسته‌ای داده و گفت ترامپ باید مانع این پیشرفت شود.
کروز گفت: «زمانی که آیتالله شعار مرگ بر آمریکا سر میدهد، او کاملا به معنای واقعی قصد نابودی دارد و معتقدم اگر بتواند یک سلاح هسته‌ای را بر فراز یک شهر آمریکایی منفجر کند، حتما این کار را خواهد کرد.»
کروز با اشاره به جدی بودن چنین تهدیدی گفت: «من باور ندارم که این تهدیدی باشد که ایالات متحده بتواند تحمل کند و مطمئنم که هم رییس‌جمهور و هم وزیر خارجه با این نظر موافق هستند.»
