محسن رنانی، اقتصاددان، با اشاره به وضع اقتصادی جمهوری اسلامی و تشدید تنش‌ها با اسرائیل، عدم افزایش قیمت دلار تا ۲۰۰ هزار تومان را معجزه دانست و تاکید کرد اگر حکومت ایران از فرصت بر سر کار آمدن مسعود پزشکیان استفاده نکند، دیگر راهی برای مدیریت فاجعه‌ای که دچار آن شده، نخواهد داشت.
انجمن اقتصاد ایران در سومین نشست با عنوان «دولت چهاردهم، چالش‌ها و افق پیش رو» میزبان محسن رنانی، اقتصاددان و عضو هیات علمی دانشگاه اقتصاد بود.
روزنامه هم‌میهن گزارشی از سخنان این اقتصاددان نهادگرا در تشریح اوضاع اقتصادی جمهوری اسلامی منتشر کرد.
رنانی در این نشست اوضاع کشور را به «هواپیمای انقلاب» تشبیه کرد که ۴۰ سال پس از نشستن و پایان سفر، خلبان همچنان اجازه نمی‌دهد مسافران کمربندها را باز کنند.
او گفت: «اگر دولت مسعود پزشکیان می‌خواهد موفق شود، باید وفاق خود را به افق تبدیل کند.»
به گفته رنانی، جمهوری اسلامی برای عبور از بحران‌های متعددی که گرفتار آن است، تنها یک مسیر دارد و آن تبدیل وفاق «همه با من» به وفاق «همه با هم» است.
رنانی گفت: «اگر توسعه را تبدیل به شش طبقه کنیم، ما در طبقه دوم و در زمان هشدار هستیم.»
به گفته او، از ۳۷۶ شاخص توسعه، حدود ۱۹۰ شاخص در ایران قرمز شده است: «حدود ۱۰۰ شاخص سفید و تنها بقیه شاخص‌ها سبز هستند.»
رنانی با اشاره به این که اقتصاد ایران در مرحله «نااطمینانی پیچیده» قرار گرفته است، گفت: «اگر یک مرور سریع کنیم، در دوره ریاست‌جمهوری اکبر هاشمی رفسنجانی، سرمایه‌گذاران از اقتصاددانان و مشاوران اقتصادی می‌پرسیدند اگر در استان سیستان و بلوچستان کارخانه بزنیم، می‌توانیم وام با بهره پایین بگیریم یا خیر؟»
به گفته این اقتصاددان، در دوران ریاست جمهوری محمد خاتمی سوال این بود که می‌خواهم در استان‌های دارای کلان‌شهر سرمایه‌گذاری کنم اما وام استان‌های کم‌برخوردارتر، بهتر است. چه کاری انجام دهم مناسب‌تر است؟
رنانی در ادامه گفت: «در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمد‌ی‌نژاد سوال این بود که می‌خواهم سرمایه‌گذاری کنم، دلار بخرم یا سکه و طلا؟ در دولت حسن روحانی هم سوال این بود که پول‌های خود را به کدام کشور ببرم که بهتر باشد؟ ارمنستان یا ترکیه و امارات؟ در دولت ابراهیم رئیسی سوال تبدیل به این شد که من کجا مهاجرت کنم و پول‌های خود را سرمایه‌گذاری کنم؟»
به گفته او، دولت چهاردهم وارث چنین مسیر تاریخی‌ای است.
رنانی ادامه داد که شرایط جدید با اسرائیل هم‌اکنون در کشور مشکل‌ساز شده است: «به همین دلیل این معجزه است که تا این لحظه دلار ۲۰۰ هزار تومان نشده است. این نشان می‌دهد که همچنان مردم اطمینان دارند و عدم تمایلشان به جنگ را نشان می‌دهند.»
روندهای نزولی
رنانی با بررسی وضعیت اقتصاد کشور در دوره‌ها و نقاط عطف تاریخ جمهوری اسلامی تاکید کرد که اقتصاد ایران از زمانی که برجام شکست خورد، وارد فاز «عدم اطمینانی پیچیده» شد.
او گفت بخش اعظم روندهای بهبود که از ۳۰ سال قبل آغاز شده بودند، از سال ۱۳۹۶ به بعد نزولی شدند: «از سال ۱۳۹۶، در دوران ریاست‌جمهوری روحانی و رئیسی، روندهای بهبود، همه نزولی شدند.»
استاد اقتصاد دانشگاه اصفهان با تشریح شرایط ناپایدار اقتصادی افزود زمانی که اقتصاد به سمت عدم اطمینان پیچیده می‌رود، بازیگران هم به سمت استفاده از «عقل معنایی» می‌روند.
به گفته او، اقتصاد برای «عقل ابزاری» نوشته شده است نه عقل معنایی: «زمانی که یک جامعه به سطح نااطمینانی بسیار می‌رسد، عقل ابزاری دیگر وجود ندارد. به همین دلیل در نظرخواهی انجام شده از کارآفرینان، ۹۰ درصد آنان گفته‌اند به اقتصاد ایران امید ندارند. این افراد به دلیل نااطمینانی در عقل ابزاریشان اختلال به وجود آمده است. عقل ابزاری، مختل شده چرا که عقل ابزاری، نیاز به چشم‌انداز دارد.»
رنانی که یکی از ۱۴۰ اقتصاددان حامی پزشکیان در انتخابات تیر ۱۴۰۳ بود، گفت تا زمانی که مردم باور کنند همه می‌خواهند مردم و سیستم با هم وفاق داشته باشند، مشکلات اقتصادی حل نمی‌شوند.
او گفت: «اکنون در مسائلی مانند بنزین، آب، تصادفات جاده‌ای و بسیاری مشکلات دیگر، دچار فاجعه شده‌ایم.»
به گفته رنانی، حکومت به تنهایی نمی‌تواند «این فاجعه» را مدیریت کند: «الان حکومت باید فراخوان دهد و از مردم کمک بگیرد. بنابراین اگر اکنون که اعتمادی به دولت چهاردهم هست راهی نیابیم، دیگر زمان می‌گذرد.»
