روزنامه اعتماد روز ۱۲ بهمن در گزارشی میدانی به قیمت و نوع مواد مخدر مصرفی شایع در ایران پرداخت و نوشت که در هفت سال گذشته، مصرف تریاک به شدت کاهش یافته است و هرویین و شیشه به شایع‌ترین مواد مصرفی تبدیل شده‌اند.
این گزارش بر پایه گفت‌وگو با صاحبان و درمانگران مراکز ترک اعتیاد شامل کمپ‌ها، کلینیک‌ها یا مراکز گذری کاهش آسیب در ۳۱ استان کشور تهیه شده و به مقایسه وضعیت مصرف انواع مواد نسبت به نتایج آخرین تحقیق کشوری منتشر شده در این زمینه در سال ۱۳۹۵ پرداخته است.
بیشترین ماده مخدر استفاده شده در استان‌ها
در تمامی استان‌ها، هرویین و شیشه، بیشترین نوع ماده مصرفی بوده و میزان مصرف تریاک به شدت کاهش یافته است؛ به‌طوری که در برخی مناطق حتی مصرف آن به صفر رسیده است.
در کنار این دو ماده مخدر، مصرف دائمی موادی مانند «شربت و قرص متادون» که از آن‌ها با عنوان داروی ترک اعتیاد یاد می‌شود نیز شایع است.
به گفته درمانگران «افزایش قیمت هرویین و تریاک در ماه‌های اخیر» باعث شده تعداد زیادی از مصرف‌کنندگان، قرص و شربت متادون نشت یافته به بازار سیاه را جایگزین آن کنند.
یکی دیگر از دلایل افزایش میزان مصرف هرویین «افزایش ناخالصی‌ها و افزودنی‌هایی همچون قرص‌های خواب‌آور» است که باعث می‌شود مدت زمان نشئگی معتاد کاهش یافته و فرد مصرف‌کننده ناچار می‌شود میزان مصرف روزانه خود را افزایش دهد.
از طرف دیگر، کاهش قابل توجه مصرف تریاک به دلیل «افزایش چند برابری قیمت خرده‌فروشی و عمده‌فروشی» است که موجب شده فقط سالمندان و افراد مسن همچنان به مصرف آن ادامه دهند.
درمانگران هشدار دادند این خطر وجود دارد که گرانی قیمت خرده‌فروشی تریاک، این قشر را هم وادار کند به مواد ارزان‌تری مثل شیشه روی بیاورند.
بر اساس این گزارش، «معتادان چند‌مصرفی» در تمامی استان‌ها وجود دارند که هم‌زمان، مواد مخدر و روانگردان مصرف می‌کنند.
نتایج آخرین تحقیق کشوری در سال ۱۳۹۵ نشان می‌داد تعداد مصرف‌کنندگان مستمر مواد مخدر، محرک یا روانگردان در کشور، دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفر بود.
از این تعداد، ۷۷/۴ درصد معادل دو میلیون و ۱۷۳ هزار و ۳۹۲ نفر مصرف‌کننده تریاک، ۲۹۷ هزار و ۶۴۸ نفر مصرف‌کننده هرویین و ۲۲۷ هزار و ۴۴۸ نفر مصرف‌کننده شیشه بودند.
اعتماد با در نظر گرفتن نرخ شیوع ۵/۴ درصدی اعتیاد در جمعیت ۱۵ تا ۶۴ ساله کشور، یادآور شد که اگر در این هفت سال این میزان افزایش نیافته باشد، کاهش هم نداشته است.
این رسانه در همین بخش اعدادی متفاوت از شیوع انواع مواد مخدر در سال ۹۵ منتشر کرد و نوشت ۶۶/۸ درصد معتادان مصرف‌کننده تریاک، ۱۱/۹ درصد مصرف‌کننده دائمی ماری‌جوانا و گُل و گراس، ۱۰/۶ درصد هرویین و ۸/۱ درصد شیشه بودند.
هزینه خرید انواع مخدر
اعتماد در بخشی دیگر از گزارش خود به قیمت خرده‌فروشی انواع مواد مخدر در استان‌های مختلف پرداخت و نوشت که این مبالغ با توجه به دوری یا نزدیکی از مرز ایران با افغانستان به‌عنوان مبدا اصلی ورود مواد مخدر و روانگردان‌ها متغیر است.
بر اساس این گزارش، در هفته اول بهمن سال جاری، میانگین قیمت خرده‌فروشی یک گرم هرویین در ۲۸ استان کشور ۴۵۱ هزار و ۴۲۸ تومان و هر گرم شیشه در ۲۵ استان ۲۷۱ هزار و ۶۰۰ تومان بوده است.
میانگین قیمت خرده‌فروشی هر گرم تریاک نیز در ۱۶ استان کشور در این بازه زمانی ۱۲۱ هزار و ۵۶۲ تومان بوده است.
تغییرات قیمتی خرده‌فروشی مخدرها و مواد روانگردان در تحقیق میدانی اعتماد در مقایسه با یافته‌های چند تحقیق کشوری که طی دو دهه اخیر انجام شده، نشان داد قیمت‌گذاری مواد اعتیادآور هم تابع افت و خیز بازار ارز و نرخ تورم است.
بر اساس این گزارش، در آبان سال ۱۳۹۳ قیمت خرده‌فروشی هر گرم تریاک چهار هزار و ۶۶۰ تومان، هر گرم هرویین شش هزار و ۷۸۶ تومان و هر گرم شیشه ۲۹ هزار و ۸۶۳ تومان بود.
اعتماد با فرض ثابت ماندن تعداد دو میلیون و ۸۰۸ هزار نفری مصرف‌کنندگان مستمر در فاصله سال ۱۳۹۵ تا امروز، میزان مصرف روزانه مواد مخدر در ایران را تخمین زد.
بر اساس این ارزیابی، یک مصرف‌کننده مستمر هرویین روزانه حداقل دو الی سه گرم مواد مصرف می‌کند و یک مصرف‌کننده مستمر تریاک، بسته به شیوه مصرف، ممکن است روزانه حداقل سه گرم به شکل حب یا شیره یا تریاک مصرف داشته باشد اما یک معتاد به ماری‌جوانا یا گل «سیگاری» می‌کشد و هر گرم ماری‌جوانا معادل چهار الی پنج نخ سیگاری می‌شود.
با فرض «خوش‌بینانه و حداقلی» اعتماد مبنی بر اینکه معتادان روزانه دست‌کم یک گرم از انواع مواد مصرف می‌کنند، روزانه حداقل دو هزار و ۸۰۸ کیلوگرم معادل حدود سه تُن و سالانه، دست‌کم هزار تُن انواع مواد در کشور مصرف می‌شود.
اعتماد بر اساس همین تخمین‌ها یادآور شد سالانه در ایران بیش از ۲۰۵ هزار میلیارد تومان انواع مواد مخدر خریداری می‌شود.