محمدحسن آصفری، نایب رییس کمیسیون امور داخلی کشور در مجلس، اعتراضات دی ۹۶ و آبان ۹۸ را ناشی از «مسائل اقتصادی» خواند و در عین‌حال هشدار داد که گرانی و تورم، زمینه‌ساز شروع اعتراض‌هاست. از سوی دیگر بر اساس گزارش‌ها، شاخص تورم غذایی طی ۱۲ سال اخیر سه هزار و ۲۳۷ درصد رشد داشته است.
آصفری که نماینده اراک است روز شنبه یکم مهر در گفت‌وگو با دیده‌بان ایران تاکید کرد که جامعه‌شناسان نسبت به وضعیت معیشتی هشدار داده و معتقدند می‌تواند جرقه اعتراضات بعدی را بزند.
این نماینده اصولگرای مجلس همچنین گفت که با افزایش قیمت‌ها، اعتراض‌های مردمی شکل جدیدی به خود می‌گیرد و نباید «خیلی خوش باور باشیم» که مردم اعتراضی ندارند؛ چراکه جامعه نسبت به وضع اقتصادی خود اعتراض دارد.
هم‌زمان، وب‌سایت اقتصاد آنلاین در گزارشی نوشت که شاخص قیمت مصرف‌کننده برای گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها از عدد ۷.۱ در فروردین سال ۱۳۹۰ به عدد ۲۳۶.۹ در مرداد امسال رسیده که به معنای رشد سه هزار و ۲۳۷ درصدی شاخص تورم غذایی است.
بر این اساس، اگر سبد مشخصی از خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در بهار سال ۹۰ حدود ۱۰۰ هزار تومان قیمت داشت اکنون برای تهیه همان سبد غذایی باید سه میلیون و ۳۳۶ هزار تومان پرداخت.
گزارش‌های تورم ماهانه مرکز آمار ایران نیز نشان می‌دهند که در سال ۱۴۰۱، شاخص قیمت مصرف‌کننده برای گروه خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات بیشترین رشد خود را در ۱۰ سال گذشته ثبت کرد و حدود ۷۰ درصد رشد داشت.
این شاخص در سال ۱۴۰۰ نیز رشدی ۵۰ درصدی را به ثبت رسانده بود.
از میان زیرگروه‌های گروه عمده خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها، بیشترین رشد قیمت‌ها مربوط به گروه‌های روغن و چربی‌ها با رشد ۴۹.۷ برابری معادل چهار هزار و ۸۷۶ درصدی، سبزیجات با رشد ۴۶.۹ برابری معادل چهار هزار و ۵۹۷ درصد و ماهی‌ها و صدف‌داران با رشد ۴۳.۳۹ برابری مترادف با چهار هزار و ۲۴۹ درصد افزایش است.
از سوی دیگر، افزایش قیمت خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها بیشترین اثر را بر گروه‌های کم‌درآمدی دارد. چراکه سهم بیشتری از هزینه کل خانوارهای دهک‌های فرودست درآمدی، به این اقلام اختصاص می‌یابد.
افزایش شدید شاخص تورم غذایی طی سال‌های اخیر همچنین منجر به کاهش مصرف بسیاری از اقلام خوراکی در بین خانوارها شده است.
گزارشی از مرکز پژوهش‌های مجلس نشان می‌دهد که میانگین مصرف گوشت قرمز در بازه زمانی ۱۳۹۰ تا ۱۴۰۰، با کاهش ۵۸ درصدی روبه‌رو شده و از ۱۳ کیلوگرم به شش کیلوگرم کاهش یافته است.
میانگین مصرف سرانه برنج نیز در این دوره زمانی از ۴۴ کیلوگرم در سال ۱۳۹۰ به ۳۵ کیلوگرم در سال ۱۴۰۰ کاهش یافته که بیانگر افت بیش از ۲۰ درصدی مصرف آن است.
به گزارش اقتصاد آنلاین، مصرف شیر و دیگر فرآورده‌های لبنی نیز کاهش قابل توجهی را تجربه کرده‌اند به طوری‌که سرانه مصرف شیر در سال ۱۴۰۰ نسبت به سال ۱۳۹۰ حدود ۴۶.۸ درصد کاهش داشته است.
وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اجرای طرح کالابرگ الکترونیک، تلاش دارد تا خانوارها را به مصرف اقلام غذایی از محل یارانه‌های نقدی تشویق کند.
ناظران می‌گویند احتمالا اجرای این طرح با آمارهای نگران‌کننده کاهش مصرف مواد غذایی و پیامدهای آن مرتبط است.
هرچند که به گفته علیرضا عسگریان، معاون وزیر رفاه فقط ۱۰ درصد از خانوارهای یارانه‌بگیر از این طرح استقبال کرده‌اند.
