مرکز آمار ایران گزارشی از نرخ بیکاری در زمستان سال گذشته منتشر کرده که نشان می‌دهد وضعیت وخیم اشتغال ایرانیان در بدترین شرایط سه سال گذشته خود قرار گرفته است. بر اساس این گزارش، نرخ بیکاری در پایان سال ۱۴۰۱ بیش از ۹/۷ درصد بوده است.
بر اساس داده‌های مرکز آمار ایران، جمعیت فعال ۱۵ ساله و بیشتر در سال گذشته برابر با ۲۵ میلیون و ۹۶۲ هزار نفر بوده که از این میزان حدود دو میلیون و ۵۲۶ هزار نفر بیکار بوده‌اند. رقمی که نشان دهنده نرخ بیکاری ۹/۷ درصدی در زمستان گذشته است.
پیش از این و در زمستان سال ۱۳۹۹ نرخ بیکاری به همین عدد رسیده بود اما این شاخص در تابستان و پاییز سال ۱۴۰۱ به گفته آمارهای رسمی رفتاری نزولی پیدا کرده و در کانال هشت درصد قرار گرفته بود که در زمستان با رکوردشکنی دوباره به مرز دو رقمی شدن رسید.
این در حالی‌ست که «ایجاد سالانه یک میلیون شغل در کشور» از مهم‌ترین وعده‌های انتخاباتی ابراهیم رئیسی برای دولت سیزدهم بود.
از سوی دیگر بررسی سهم جمعیت بالای ۱۵ سال دارای «اشتغال ناقص» نشان می‌دهد در زمستان گذشته ۹/۵ درصد شاغلان به دلایلی مانند فصل غیرکاری، رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت بیشتر و ...، کم‌تر از ۴۴ ساعت در هفته کار کرده و آماده برای انجام کار اضافی بوده‌اند.
شاخص نرخ بیکاری از تقسیم جمعیت بیکار بر کل جمعیت فعال در کشور به دست می‌آید که مرکز آمار ایران افراد بالای ۱۵سال را «جمعیت فعال» در نظر می‌گیرد اما جزییات این آمار نشان می‌دهد نرخ بیکاری گروه سنی ١٨ تا ۳۵ ساله در زمستان گذشته ۱۷/۴ درصد بوده است.
در گزارش مرکز آمار ایران به میزان مشارکت این گروه جمعیتی در اقتصاد نیز اشاره شده که نشان دهنده روندی نزولی است.
بر اساس داده‌های آماری، نرخ مشارکت اقتصادی در زمستان سال قبل برابر با ۴۰/۵ درصد بوده که کمترین سطح را در سال گذشته داشته است.
بر اساس تعاریف رسمی، «جمعیت فعال» به آن دسته از افراد جامعه گفته می‌شود که دنبال کار هستند و نسبت آن‌ها به کل جمعیت بالای ۱۵ سال کشور «نرخ مشارکت اقتصادی» نامیده می‌شود.
ترکیب افزایش نرخ بیکاری با کاهش مشارکت اقتصادی به گفته کارشناسان و رسانه‌های اقتصادی در ایران، علامت بحران در وضعیت اشتغال کشور است.
با وجود افزایش تعداد بیکاران جمعیت فعال در زمستان گذشته اما این آمار هنوز به سطوح بالای ثبت شده در سه گذشته نمی‌رسد.
در زمستان‌های سال ۱۳۹۷ و ۱۳۹۸ نرخ بیکاری جمعیت بالای ۱۵ سال به ترتیب ۱۲/۳ و ۱۰/۶ درصد ثبت شده بود.
هم‌زمان با این آمار، گرانی، تورم و افزایش روز به روز قیمت کالاهای اساسی در کنار گسترش فقر، جمعیت زیادی از مردم را دچار بحران کرده است.
مرکز آمار در آخرین اطلاعیه خود نرخ رسمی تورم را در بهمن ماه ۴۷/۷ درصد اعلام کرده بود.
شماری از اقتصاددانان فعال در حوزه پژوهش‌های اقتصادی ایران نیز پیش‌بینی کردند تورم در سال جاری یا به اندازه سال قبل خواهد بود یا حتی از آن فراتر خواهد رفت.
