در پی حمله نیروهای سرکوبگر به دبیرستان‌ها برای بازداشت دانش‌آموزان و نیز شلیک گاز اشک‌آور به داخل دبستان‌ها، بیش از ۶۰۰ نفر از فعالان ادبیات، هنر و فرهنگ کودک و نوجوان، بیانیه اعتراض‌آمیز دوم خود را صادر و منتشر کردند.
فعالان ادبیات و هنر کودک و نوجوان در بیانیه دوم خود، نقض حریم مدارس از سوی نیروهای نظامی و انتظامی را محکوم کردند و هشدار دادند این نقض قانون پی‌آمدهای ناگواری در پی خواهد داشت.
امضاکنندگان این بیانیه، ورود نیروهای نظامی و لباس شخصی را به فضاهای آموزشی در تهران و دیگر شهرستان‌ها، برخلافِ قانون «فضاهای آموزشی بند ۱۵۴ مصوبه ۱۴۰۰» خواندند و اعلام کردند: «این نیروها با ایجاد رعب و وحشت و عکس‌برداری از نوجوانان، آنان را زیر فشار شدید روانی قرار داده و برخی از دانش‌آموزان را دستگیر کرده‌اند.»
اشاره نویسندگان بیانیه به اخبار و ویدیوهای فراوانی است که نشان می‌دهند نیروهای امنیتی وارد مدارس شده و دانش‌آموزانی را که در روزهای گذشته به خیزش سراسری مردم ایران پیوسته و دست به اعتراض زده‌اند، بازداشت می‌کنند.
امضاکنندگان این بیانیه اما مقابله نیروهای سرکوبگر در «لباس فرم و نیز پنهان در لباس شخصی» را با کودکان و نوجوانان «به سیاق گذشته» و با استفاده از «روش‌های غیر عقلانی و غیرمعمول» و «اقدامی مغایر با قانون اساسی» توصیف کردند.
در بخش دیگری از بیانیه آمده است: «طبق اخبار رسمی، تعداد زیادی از نوجوانان به دلیل اعتراضی که نیروهای نظامی و مقامات سیاسی این روزها در رسانه‌های دولتی آزادش می‌نامند و بر آزادی حق اعتراض پای می‌فشرند، با شرایط نامعلومی در بازداشت به سر می‌برند.»
همچنین فعالان کتاب و ادبیات و هنر کودک و نوجوان در این بیانیه با استناد به مواد ۱۲، ۱۴، ۱۵، ۳۲، ۳۷، ۳۸ و ۴۰ کنوانسیون جهانی حقوق کودک، قانون حقوق کودک مصوب سال ۱۳۹۹ و نیز قانون فضاهای آموزشی مصوب سال ۱۴۰۰ و قانون مدنی درباره شرایط دستگیری افراد زیر سن قانونی، به عملکرد نیروهای امنیتی اعتراض کردند.
آن‌ها در ادامه به مقام‌های جمهوری اسلامی هشدار دادند که چشم‌پوشی از این همه رفتار ضدقانون از سوی مجریان قانون و بی‌توجهی به حقوق شهروندی و ناامن کردنِ فضا و محیط‌های آموزشی، «پی‌آمدهای بسیار سنگین و جبران‌ناپذیر و غیر‌قابل توجیهی خواهد داشت».
حمله به مدارس و بازداشت دانش‌آموزان اما در حالی شدت گرفته که علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، هفته گذشته گفت: «برخی جوانان و نوجوانانی هستند که بر اثر هیجان ناشی از ملاحظه یک برنامه اینترنتی به خیابان می‌آیند. چنین افرادی را می‌توان با یک تنبیه متوجه کرد که اشتباه می‌کنند.»
اعتراض کودکان و نوجوانانی که امضاکنندگان این بیانیه آن‌ها را «لایق مهر، لبخند، بازی، صلح و آزادی» دانسته‌اند، در روزهای اخیر و همزمان با بازگشایی مدارس آغاز شده و برخی از آنان، به‌ویژه دختران دبیرستانی «در شهرهای گوناگون صدای اعتراض برآورده‌اند».
صدای اعتراضی که فعالان ادبیات و هنر کودک و نوجوان آن را متاثر از آن‌چه بر سرِ مهسا امینی، نیکا شاکرمی، سارینا اسماعیل‌زاده، حنانه کیا، زکریا خیال، امیرحسین بساطی، محمدرضا سروری و دیگر نوجوانان کشته شده آمده است، می‌دانند.
این بیانیه اعتراضی نخستین واکنش فعالان ادبیات و هنر کودک و نوجوان ایران به اعتراضات سراسری و بازداشت و قتل کودکان و نوجوانان از سوی نیروهای سرکوبگر نیست.
پس از انتشار بیانیه اول فعالان ادبیات و هنر کودک و نوجوان، این بیانیه از سوی برخی نویسندگان وابسته به حاکمیت به شدت مورد حمله قرار گرفت و امضاکنندگان آن تهدید به تعقیب قانونی شدند.
در چهارمین هفته از خیزش سراسری در ایران، اعتراض‌ها و تجمعات در شهرهای مختلف ادامه دارد. خیزشی که نوجوانان در آن حضور فعالانه دارند.
علاوه بر برخورد خشن نیروهای امنیتی برای بازداشت نوجوانانی که دست به اعتراض در مدارس خود زده بودند، در هفته‌های گذشته نام تعدادی از کودکان و نوجوانان زیر ۱۸ سالی که در شهرهای مختلف به دست نیروهای سرکوبگر کشته شدند نیز منتشر شد.
یوسف نوری، وزیر آموزش و پرورش اما روز ۱۹ مهر در مصاحبه با «شرق» ضمن تایید بازداشت دانش‌آموزان گفت: «دانش‌آموزی در زندان نداریم و مواردی هم اگر بازداشت باشند برای بحث اصلاح و تربیت است که در مرکز روان‌شناسی هستند و دوستان کارشناس کارشان را انجام می‌دهند تا بعد از اصلاح به محیط مدرسه برگردند.»
این اظهارات وزیر آموزش و پرورش با واکنش‌ها و انتقادهای شدیدی روبه‌رو شد و فعالان مدنی و حقوق کودک آن را شرم‌آور و تاسف‌بار خواندند.