محققان در آفریقای جنوبی برای رصد افزایش نگران‌کننده «اومیکرون»، سویه جدیدی از سارس کوو-۲، ویروس عامل کووید-۱۹، به تکاپو افتاده‌اند.این سویه بخش بزرگی از جهش‌های یافته‌شده در دیگر سویه‌ها، از جمله دلتا، را در خود گرد آورده و به نظر می‌رسد به‌سرعت در حال شیوع در آفریقای جنوبی است.
اولویت در حال حاضر پیگیری این سویه است. اومیکرون، که پیش از نامگذاری و پس از شناسایی ب.۱.۱. ۵۲۹ خوانده می‌شد، چند هفته پیش ابتدا در بوتسوانا، کشوری واقع در جنوب شرق آفریقا، و سپس در مسافری که از آفریقای جنوبی به هنگ‌کنگ سفر کرده بود مشاهده شد.
حالا پژوهشگران درباره اینکه آیا این سویه می‌تواند کارآیی واکسن کرونا را تحت‌تاثیر قرار دهد و بیش از دیگر سویه‌ها موجب وخامت فرد مبتلا خواهد شد یا نه، تحقیق می‌کنند.
پنی مور، ویروس‌شناس دانشگاه ویت‌واترزرند در ژوهانسبورگ، بزرگترین شهر آفریقای جنوبی، گفت که تیم او به‌سرعت برق‌وباد در حال پژوهش بر روی سویه جدید است. او افزود که گزارش‌هایی حاکی از ابتلای دوباره افراد به کرونا و درگیر شدن افراد غیرواکسینه وجود دارد. مور تاکید کرد که برای اظهارنظر قطعی درباره هر چیزی خیلی زود است.
یک پزشک بیماری‌های عفونی در دوربان، شهری دیگر در آفریقای جنوبی گفت که این سویه جدید موجب نگرانی است اما تحقیقات در دست انجام است تا به اهمیت این سویه پی برده شود تا نحوه مدیریت همه‌گیری کوویدـ۱۹ با توجه به آن، مشخص شود.
پژوهشگران همچنین به‌دنبال آن‌اند که قابلیت این سویه برای شیوع جهانی را بسنجند. شیوعی که احتمالا موج‌های جدید ابتلا به کوویدـ۱۹ را در پی خواهد داشت و یا افزایش موارد بر اثر ابتلا به سویه دلتا را تشدید می‌کند.
تغییرات شاخکی اومیکرون
پژوهشگران با نگاه به داده‌های مربوط به توالی‌بندی ژنومی از بوتسوانا بود که متوجه اومیکرون شدند. این سویه به‌دلیل شاخک پروتئینی ویروس که ۳۰ تغییر در خود جای داده بود، شاخص بود. شاخک ویروس سارس کوو-۲ قادر به شناسایی سلول‌های بدن میزبان و هدف اصلی سیستم ایمنی بدن هنگام مقابله با این ویروس است. بسیاری از تغییرات در شاخک اومیکرون، پیش‌تر در شاخک دو سویه دیگر آلفا و دلتا نیز مشاهده شده بود که با توانایی بیشتر ویروس برای ایجاد عفونت و دور زدن پادتن‌های سدکننده ابتلا به عفونت مرتبط است.
بنا بر تحقیقات توالی‌بندی ژنومی و دیگر بررسی‌های ژنتیکی پژوهشگران در آفریقای جنوبی، این سویه عامل ابتلای تمام ۷۷ نفر مبتلا به کرونا در استان هاوتنگ آفریقای جنوبی در موجی از شیوع به کوویدـ۱۹ بود که اخیرا بیشتر در مدارس و در میان جوانان در این استان گسترش پیدا کرده بود.
اما بر اساس شواهد اولیه، شیوع موارد ابتلا به سویه اومیکرون حالا از استان هاوتنگ فراتر رفته است و احتمال دامنه پیدا کردن گستردگی آن در آفریقای جنوبی مایه نگرانی شده است.
در بیم و امید کارآیی واکسن
پژوهشگران برای آگاهی یافتن از خطرات اومیکرون، شتاب شیوع آن در آفریقای جنوبی و فراتر از این کشور را مورد بررسی قرار خواهند داد. محققان در آفریقای جنوبی پیش‌تر و هنگام شیوع سویه بِتا در این کشور نیز تلاش‌هایشان را گرد هم آورده بودند تا درباره آن تحقیق کنند.
تیم پنی مور، که اولین داده‌ها درباره قابلیت سویه بتا برای دور زدن سیستم ایمنی را به دست آورده بود، حالا درباره اومیکرون تحقیق می‌کند؛ تیم مور در پی آن است که توانایی ویروس برای فرار از پادتن‌های سدکننده ابتلا به عفونت و دیگر واکنش‌های سیستم ایمنی بدن، را آزمایش کند.
اومیکرون جهش‌های زیادی در شاخک پروتئینی دارد که پادتن‌ها آن را شناسایی و کم‌اثرشان می‌کنند. مور گفت که سویه‌های شناخته‌شده بسیاری مشکل‌سازند و سویه‌های بسیار بیشتری احتمال فرار از سیستم ایمنی را افزایش می‌دهند. بر اساس مدل‌ها کامپیوتری تهیه‌شده، اومیکرون می‌تواند از دست سلول‌های «تی» یا همان لنفوسیت «تی» بدن بگریزد. اما تایید این موارد همه وابسته به انتشار نتایج تحقیقات تیم پنی مور طی هفته‌های آتی است.
حالا سوال این است که آیا اومیکرون، با این همه جهشی که در خود جمع کرده است، می‌تواند اثربخشی واکسن را کاهش دهد؟
گزارش‌هایی از ابتلای افراد واکسینه به اومیکرون در آفریقای جنوبی در دست است؛ این اشخاص با واکسن‌هایی همچون جانسون اند جانسون، فایزر و آسترازنکا، سه واکسن کرونایی که در آفریقای جنوبی در دسترس است، واکسینه شده‌اند؛ دو مسافر شناسایی‌شده مبتلا به این سویه در هنگ‌کنگ نیز واکسن فایزر زده بودند. یکی از آنها در آفریقای جنوبی مبتلا و دیگری در زمان قرنطینه در هتل دچار عفونت شده بود.
تحقیق درباره شدت بیماری در اثر ابتلا به سویه اومیکرون نیز در دست پژوهش است. به‌گفته یک محقق، مساله اصلی درباره اومیکرون، بررسی وخامت ابتلایی است که این سویه می‌تواند ایجاد کند.
تهدید اومیکرون برای باقی نقاط جهان و فراتر از محدوده آفریقای جنوبی، هنوز روشن نیست و مشخص نیست که این سویه، از سویه دلتا مسری‌تر است یا نه.
در حال حاضر، موارد ابتلا به کوویدـ۱۹ در آفریقای جنوبی پایین است و این خود می‌تواند آرامش پیش از طوفان باشد. یک محقق در این کشور، بر اهمیت رصد موارد ابتلا به سویه اومیکرون در کشورهایی که سویه دلتا در آنها جولان می‌دهد تاکید کرد و گفت بررسی احتمال پیشی گرفتن اومیکرون در مبتلا کردن افراد به کرونا در مقایسه با دیگر سویه‌ها، لازم است.
