ویتکاف: گفت‌وگو با تهران بر محور راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای و ابعاد نظامی آن خواهد بود

روزنامه گاردین در گزارشی نوشت انتظار می‌رود جمهوری اسلامی با پیشنهاد آمریکا در دور اول مذاکرات مبنی بر انتقال ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود به کشوری ثالث مانند روسیه، مخالفت کند.

در مذاکرات اولیه که به‌صورت غیرمستقیم در مسقط عمان میان عباس عراقچی و استیون ویتکاف برگزار شد، آمریکا این پیشنهاد را مطرح کرد.

این طرح بخشی از تلاش‌های واشینگتن برای کاهش دامنه برنامه هسته‌ای تهران و جلوگیری از استفاده آن برای ساخت سلاح هسته‌ای است.

گاردین افزود این موضوع یکی از موانع اصلی در مسیر توافق جدید هسته‌ای تلقی می‌شود.

ایران می‌گوید این ذخایر باید تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در داخل کشور باقی بماند و آن را نوعی تضمین در برابر خروج احتمالی آمریکا از توافق احتمالی در آینده می‌داند.

مجله اسپکتیتور در مطلبی درباره مذاکرات آمریکا و ایران نوشت که با پایان دور اول گفت‌وگو، موضع جمهوری اسلامی روشن‌تر شده است.

این مجله توضیح داد که تهران می‌خواهد زمان بخرد و از دادن هرگونه امتیاز غیرقابل بازگشتی خودداری کند.

به گفته اسپکتیتور، هدف تهران یا احیای توافقی شبیه به برجام، یا کشاندن مذاکرات به روندی فرسایشی است که در نهایت مانع تحریم‌های بیشتر و حمله نظامی شود.

این مطلب افزود: «برای حکومت ایران، زمان کلیدی‌ترین سرمایه است.»

بر اساس این گزارش، پس از ضربات سخت به گروه‌های نیابتی ایران از هفتم اکتبر ۲۰۲۳ به این‌سو مانند تلفات سنگین حماس، تضعیف جهاد اسلامی و کشته شدن حسن نصرالله، تهران به یک دوره سکون برای بازسازی توان،‌ تسلیح و سازماندهی مجدد نیرو نیاز دارد.

استیون ویتکاف، نماینده ویژه دولت ترامپ در امور خاورمیانه، به فاکس نیوز گفت مذاکرات با جمهوری اسلامی بر محور راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای و ابعاد نظامی آن خواهد بود.

او گفت: «این [توافق] بر اساس راستی‌آزمایی برنامه غنی‌سازی [اورانیوم] و در نهایت راستی‌آزمایی تسلیحاتی‌سازی [برنامه هسته‌ای ایران] خواهد بود. این شامل برنامه موشکی، نوع موشک‌هایی که آنها انبار کرده‌اند و ماشه بمب اتمی هم می‌شود.»

ویتکاف اشاره کرد که دونالد ترامپ مشخص کرده که جمهوری اسلامی نمی‌تواند به بمب هسته‌ای برسد.

او با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی در مورادی ۶۰ درصد غنی‌سازی انجام داده است، گفت ترامپ این مساله را تحمل نخواهد کرد‌، چرا که غنی‌سازی در این مقیاس توجیه غیرنظامی ندارد.

به گفته نماینده ویژه دولت ترامپ در امور خاورمیانه، هرگونه توافق همچنین باید شامل راستی‌آزمایی برای تسلیحاتی‌سازی هسته‌ای جمهوری اسلامی باشد، که شامل برنامه موشکی می‌شود.

ویتکاف گفت: «باید به توافقی دست پیدا کنیم که خیال ما را از راستی‌آزمایی در مو‌رد فعالیت‌های هسته‌ای راحت کند. امیدوارم به این توافق برسیم.»

او افزود: «در دولت قبلی آمریکا، مکانیزمی برای راستی‌آزمایی برنامه هسته‌ای ایران وجود نداشت. امیدوارم از طریق دیپلماسی به این هدف برسیم، اگرنه دولت آمریکا ناگزیر خواهد شد به راه‌های دیگری متوسل شود.»

دو منبع آگاه به ایران‌اینترنشنال گفتند ظاهرا اعلام مسقط به‌عنوان محل دور دوم گفت‌وگوهای ایران و آمریکا پس از آن انجام شد که ایتالیا درخواست تهران برای برگزاری این گفت‌وگوها در سفارت عمان در رم را رد کرد.

ایتالیایی‌ها خواهان آن بودند که این گفت‌وگوها در محلی تحت نظارت دولت ایتالیا در رم برگزار شود. به‌گفته این منابع، رایزنی‌ها میان چهار طرف در این‌باره همچنان ادامه دارد.

پیش‌تر، وزیر خارجه ایتالیا تایید کرده بود که دور دوم مذاکرات میان تهران و واشینگتن در رم برگزار خواهد شد.

عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، هم در گفت‌وگوی تلفنی با وزیر خارجه عربستان سعودی گفته بود: «دور بعدی مذاکرات همچون دور نخست به میزبانی وزیر خارجه عمان در یکی از کشورهای اروپایی برگزار خواهد شد.»

اما اسماعیل بقائی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی، شامگاه دوشنبه در مصاحبه با ایرنا گفت: «پس از رایزنی‌های انجام شده، مقرر شد کماکان مسقط میزبان دور دوم مذاکرات باشد.»

وزارت خارجه آمریکا اعلام کرد مارکو روبیو، وزیر خارجه این کشور با هاکان فیدان همتای ترکیه‌ای خود درباره تهدیدهای جمهوری اسلامی و نیروهای نیابتی‌اش برای امنیت و ثبات منطقه گفت‌وگو کرده است.

تمی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در بیانیه‌ای اعلام کرد دو طرف همچنین «بر اهمیت همکاری ضدتروریسم و تقویت ناتو توافق کردند».

۹ عضو جمهوری‌خواه مجلس نمایندگان آمریکا در نامه‌ای به ترامپ گفتند در مذاکرات با جمهوری‌اسلامی تنها نتیجه قابل‌قبول، خلع سلاح کامل و قابل راستی‌آزمایی هسته‌ای تهران است.

این نامه تاکید کرد توانایی تهران در غنی‌سازی اورانیوم، توسعه موشک‌های با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای، یا انجام هرگونه تحقیق مرتبط با سلاح هسته‌ای به‌طور دائم سلب شود.

امضاکنندگان این نامه تداوم فشارها برای وادار کردن تهران به انتخاب میان رفاه اقتصادی یا بلندپروازی هسته‌ای را ضروری دانستند.

این نمایندگان همچنین از تلاش‌های دولت او برای برچیدن «برنامه هسته‌ای نظامی» جمهوری اسلامی قدردانی و بر حمایت خود از کارزار فشار حداکثری دولت ترامپ علیه تهران تاکید کردند.

اسماعیل بقایی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی گفت دور بعدی مذاکرات با آمریکا شنبه ۳۰ فروردین دوباره در مسقط برگزار خواهد شد.

اندکی قبل از اظهارات سخنگوی وزارت خارجه درباره برگزاری مذاکرات آینده در عمان، عراقچی در گفت‌وگو با همتاهای عرب خود گفته بود مذاکرات بعدی در اروپا برگزار می‌شود. وزیر خارجه ایتالیا نیز چند ساعت قبل اعلام کرده بود دور دوم این مذاکرات ۳۰ فروردین در رم برگزار خواهد شد.

سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی با اشاره به مذاکرات با آمریکا گفت برجام یک توافق زنده است و به تعامل و رایزنی با همه طرف‌های برجام ادامه خواهیم داد.

مارک فیتزپاتریک، پژوهشگر موسسه بین‌المللی مطالعات استراتژیک می‌گوید: «فکر می‌کنم تنها در صورتی که این مذاکرات به مسائل هسته‌ای بپردازد توافق حاصل خواهد شد».

فرنوش فرجی، عضو تحریریه ایران اینترنشنال درباره واکنش مخاطبان این رسانه درباره رفتار جمهوری اسلامی در مذاکره با آمریکا توضیح می‌دهد.

منشه امیر، کارشناس امور خاورمیانه درباره مذاکرات میان تهران و واشینگتن به ایران اینترنشنال گفت: «این احتمال وجود دارد که آقای ترامپ خیلی عجله داشته باشد تا به یک توافق برسد.»

او افزود: «باید یادآوری بکنم که ایشان قرار است ۴ هفته دیگر به عربستان سعودی سفر بکند و برایش بسیار مهم است که با دست‌آورد موفقیت مذاکرات با ایران به عربستان سفر کند.»