نماینده مجلس: جلوی پرچم آمریکا بر لباس را نگیریم فردا پرچم اسرائیل خالکوبی میکنند
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه درباره تحولات سوریه به الحدث گفت جمهوری اسلامی از وضعیت جدید درس خواهد گرفت. رسانههای حکومتی در ایران مانند روزنامه کیهان و خبرگزاری تسنیم روز سهشنبه، ۲۷ آذر، اظهارات فیدان را «گزافهگویی» و «کنایهآمیز» خواندند.
فیدان روز دوشنبه ۲۶ آذر در این مصاحبه، جمهوری اسلامی و روسیه را خطاب قرار داد و گفت: «شما به بشار اسد کمک کردید، به او در عقب راندن مخالفان یاری رساندید، اما متاسفانه اسد در ارائه خدمات به مردم، بازسازی نظام، آشتی با مردمش و حفظ نظام موفق نبود.»
تهران و آنکارا پس از سقوط دولت بشار اسد وارد تقابلی شدهاند که نشانههای آن را در سخنان مقامات جمهوری اسلامی و ترکیه و نیز برخی رسانههای حامی حکومت در ایران میتوان دید.
در راستای این تقابل، فیدان خواستار کنار زدن تفکرات امپریالیستی و سلطهگر و حکومت بر کشورهای دیگر از طریق نیروهای نیابتی شد و گفت این اقدامات، واکنش متقابل ایجاد و منطقه خاورمیانه را وارد یک چرخه معیوب میکند.
او گفت کشورهای منطقه برای خروج از این دور باطل درس گرفته و اکنون به این بلوغ رسیدهاند که دیگر سلطه هیچ کشوری را نپذیرند و خود سرنوشتشان را رقم بزنند.
وزیر امور خارجه ترکیه تاکید کرد که جمهوری اسلامی هم در دوره جدید، از این موضوع درسهایی خواهد گرفت و باید به تهران در این زمینه کمک سازنده ارائه کرد.
فیدان پیشتر و روز ۲۳ آذر هم در یک مصاحبه گفت ترکیه با روسیه و ایران صحبت کرده و به آنها هشدار داده است که وارد معادلات نظامی در سوریه نشوند.
او در مصاحبه جدید خود با الحدث عربستان سعودی، یادآور شد که به مقامات جمهوری اسلامی گفته اینکه بشار اسد را عضو «جبهه مقاومت» بدانند «شبیه شوخی» است؛ چرا که به گفته وزیر امور خارجه ترکیه، اسرائیل هرگز خواهان کنار رفتن اسد نبود و میدانست که او برایش یک «بازیگر مفید» است.
در واکنش به این مصاحبه، روزنامه کیهان روز سهشنبه ۲۷ آذر، مطلبی با عنوان «چه زود فراموش کردید آقای فیدان؟» منتشر کرد و سخنان او را «گزافهگویی» خواند.
این روزنامه که تحت مدیریت حسین شریعتمداری، نماینده علی خامنهای اداره میشود، از دولت ترکیه با ریاستجمهوری اردوغان با عنوان «خیانتکار» یاد کرد که باوجود جنگ غزه، هنوز با اسرائیل «شراکت اقتصادی» دارد.
کیهان نوشت: «دولت ترکیه متاسفانه در تحولات منطقه نقش کارگزار و پیمانکار پروژههای ویرانیطلبانه غرب را ایفا کرده است.»
خبرگزاری تسنیم، وابسته به سپاه پاسداران نیز در مطلبی مشابه، نوشت: «ترکیه برای مبرا کردن خود از اتهام تنشزایی در منطقه، تلاش دارد تا تصویری از یک سوریه باثبات ارائه دهد.»
تسنیم اظهارات فیدان درباره نقش اسرائیل در سوریه را «سفیدشویی» و سخنانش درباره جمهوری اسلامی را «کنایهآمیز» خواند.
اشاره این خبرگزاری به مصاحبه فیدان با شبکه العربیه است که گفته بود «آنکارا جایگزین تهران در سوریه نخواهد شد».
گرچه مقامهای ترکیه بهطور رسمی دخالت در سقوط حکومت اسد را تکذیب کردهاند اما منافع پرشمار سیاسی و اقتصادی آنکارا، نشان از اثرگذاری دولت اردوغان در رخدادهای اخیر سوریه دارد.
از زمان آغاز حملات گروه «تحریر شام»، بسیاری از رسانهها و تحلیلگران تاکید کردند حملات به حکومت حزب بعث سوریه، «با پشتیبانی و چراغ سبز ترکیه» آغاز شده است.
خبرگزاری رویترز در گزارشی نوشت درگیری نظامی اسرائیل در لبنان علیه گروه حزبالله باعث شد جمهوری اسلامی به عنوان حامی رژیم اسد به شدت درگیر باشد و روسیه نیز حواسش از سوریه پرت شود.
از سوی دیگر به دنبال شکست تلاش اردوغان برای تعامل با دولت سوریه، مخالفان اسد طرح خود را برای ساقط کردن او به آنکارا ارائه دادند و تاکید کردند: «نیازی نیست شما کاری انجام دهید. فقط مداخله نکنید.»
مقامات ترکیه از جمله هاکان فیدان، وزیر امور خارجه این کشور تاکید کردند آنکارا در این سقوط نقشی نداشته است.
خامنهای روز ۲۱ آذر در سخنرانی درباره تحولات سوریه تصریح کرد بر اساس قرائنی که دارد، «یک دولت همسایه سوریه» نقش آشکاری در تحولات سوریه ایفا کرده و میکند.
اشاره تلویحی او به ترکیه بود اما از این کشور نامی نبرد.
یکشنبه ۱۸ آذر و ۱۱ روز پس از آغاز حملات گروههای مسلح مخالف، سرانجام دولت بشار اسد سقوط کرد و مخالفان از تسلط بر دمشق، پایتخت سوریه خبر دادند.
آلمان، فرانسه و بریتانیا، روز سهشنبه ۲۷ آذر، ساعاتی قبل از جلسه شورای امنیت در مورد نحوه اجرای قطعنامه ۲۲۳۱، در بیانیه مشترکی از جمهوری اسلامی خواستند که از تشدید تنش هستهای دست بردارد و مسیر خود را تغییر دهد تا راهی برای یک راه حل دیپلماتیک پیدا شود.
شورای امنیت سازمان ملل متحد بعدازظهر سهشنبه ۲۷ آذر به وقت نیویورک، در نشستی به بررسی اجرای قطعنامه ۲۲۳۱ خود میپردازد که در پی توافق اتمی سال ۲۰۱۵، موسوم به برجام، صادر شد و مبنای توافق هستهای با جمهوری اسلامی و تعهدات هستهای تهران را مشخص میکند.
سه کشور اروپایی در بیانیه مشترک خود با اشاره به اینکه قطعنامه ۲۲۳۱ در اکتبر سال آینده منقضی میشود، تاکید کردند که ۱۰ ماه آینده برای ثبات در منطقه و یافتن راهحلی دیپلماتیک برای بحران هستهای ایران بسیار حیاتی خواهد بود.
در این بیانیه به اظهارات رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی، استناد شده است که طبق آن در این مقطع بحرانی، تهران بدون آنکه توجیه غیرنظامی معتبری ارائه کند، سرعت تولید اورانیوم غنیشده با درجه بالا را افزایش داده است.
مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی تا کنون چند بار تاکید کرده که ایران تنها کشوری است که بدون داشتن سلاح هستهای، اورانیوم را تا غلظت ۶۰ درصد غنیسازی میکند.
آلمان، فرانسه و بریتانیا در بیانیه مشترک خود گفتهاند:«ذخایر اورانیوم غنیشده ایران نیز به سطوح بیسابقهای رسیده است، آن هم بدون هیچ توجیه غیرنظامی معتبری. این موضوع به ایران این قابلیت را میدهد که بهسرعت مواد شکافتپذیر کافی برای تولید چند سلاح هستهای فراهم کند.»
سه کشور اروپایی در بیانیه خود افزودهاند: «تهران گامهای خود را در نصب سانتریفیوژهای پیشرفته تسریع کرده است. این اقدام، گامی آسیبزا در تلاشهای جمهوری اسلامی برای تضعیف توافق هستهای است که مدعی حمایت از آن هستند. در همین حال، مقامات حکومت ایران تهدید به خروج از پیمان منع گسترش تسلیحات هستهای کرده و بهطور علنی از تغییر دکترین هستهای خود سخن گفتهاند.»
به گفته این سه کشور امضاکننده برجام، «عدم همکاری جمهوری اسلامی با آژانس بینالمللی انرژی اتمی طی سالهای طولانی، همچنین باعث تضعیف تلاشهای جهانی برای عدم اشاعه هستهای شده است. این عدم همکاری مانع از انجام کارهای حیاتی آژانس برای ارزیابی برنامه هستهای ایران میشود. توافقات ایران با آژانس و تعهدات قانونی این کشور باید بهطور کامل و بدون تاخیر اجرا شود، همانطور که بارها توسط مدیرکل و شورای حکام درخواست شده است.»
در پایان این بیانیه تاکید شده است که «سه کشور اروپایی (E3) همیشه بهدنبال راهحلی دیپلماتیک بودهاند تا اطمینان حاصل شود که ایران هرگز به سلاح هستهای دست نخواهد یافت. ما فوریت این وضعیت را درک میکنیم، با توجه به شرایط کنونی و نزدیک شدن به انقضای این قطعنامه، ما از ایران میخواهیم که از تشدید تنش هستهای دست بردارد و مسیر خود را تغییر دهد تا راهی برای یک راهحل دیپلماتیک فراهم شود.»
آمادگی اروپا برای فعال کردن مکانیسم ماشه
بیانیه مشترک سه کشور اروپایی در آستانه جلسه شورای امنیت سازمان ملل، تازهترین موضعگیری قاطع آنها در قبال برنامه هستهای جمهوری اسلامی در ماههای اخیر محسوب میشود.
بریتانیا، فرانسه و آلمان، ۱۱ روز پیش نیز در نامهای به شورای امنیت سازمان ملل متحد اعلام کردند که در صورت لزوم آماده هستند تا برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی به سلاح هستهای، مکانیسم ماشه را فعال کنند تا همه تحریمهای بینالمللی علیه تهران از سر گرفته شود.
سفیران بریتانیا، آلمان و فرانسه در سازمان ملل، روز ششم دسامبر در نامهای به شورای امنیت نوشتند: «ایران باید فعالیتهای هستهای خود را کاهش دهد تا فضای سیاسی مساعدی برای پیشرفت معنادار مذاکرات و راهحلهای دیپلماتیک ایجاد شود.»
سه کشور اروپایی در آن نامه تاکید کردند: «ما مصمم هستیم از همه ابزارهای دیپلماتیک، از جمله مکانیسم ماشه، در صورت لزوم و برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای استفاده کنیم.»
مکانیسم ماشه به سازوکاری گفته میشود که در متن قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت آمده است و بر اساس آن، اگر جمهوری اسلامی از اجرای تعهدات برجامی خود سر باز زند، امکان بازگرداندن تمامی تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد را فراهم میآورد که از سال ۲۰۰۶ وضع و اعمال شده بود و با توافق اتمی موسوم به برجام به حالت تعلیق درآمده است.
این بند اجازه میدهد که تمامی تحریمهای سازمان ملل علیه ایران به صورت خودکار بازگردند، بدون آنکه اعضای شورای امنیت برای جلوگیری از آن حق استفاده از حق وتو داشته باشند.
با این حال، فعال کردن مکانیسم ماشه تنها تا ۱۸ اکتبر سال آینده ممکن است زیرا قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که در سال ۲۰۱۵ صادر شد، اعتباری ۱۰ ساله دارد و در اکتبر ۲۰۲۵ منقضی میشود.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی اوایل ماه جاری میلادی به رویترز گفت که جمهوری اسلامی «به طور چشمگیری» غنیسازی اورانیوم با خلوص ۶۰ درصد را افزایش داده است. این میزان از غنیسازی بسیار نزدیک به غنیسازی با خلوص ۹۰ درصد است که برای ساخت سلاح هستهای مورد نیاز است.
کشورهای غربی می گویند که در هیچ برنامه غیرنظامی به غنیسازی اورانیوم با چنین غلظتی نیاز نیست و هیچ کشور دیگری بدون تولید بمب هستهای این کار را انجام نداده است. با این حال، جمهوری اسلامی تلاش برای ساخت سلاح هستهای را انکار میکند؛ هرچند در ماههای اخیر مقامات جمهوری اسلامی با صراحت بیشتری از ضرورت تغییر دکترین هستهای جمهوری اسلامی سخن میگویند.
طرفهای اروپایی توافق هستهای ایران (برجام) در ماه های اخیر و بهویژه پس از حمایت نظامی جمهوری اسلامی از روسیه در جنگ اوکراین مواضع سختگیرانه تری در قبال تهران اتخاذ کرده اند.
نامه سه کشور اروپایی به شورای امنیت و بیانیه مشترک آنها در شرایطی منتشر شده که تهران در ماههای اخیر با شکستهای استراتژیک و بزرگی از جمله ضربات بیسابقه به گروههای نیابتی خود در غزه و لبنان و سرنگونی بشار اسد در سوریه مواجه شده است.
آلمان، فرانسه و بریتانیا ماه گذشته پیشنویس قطعنامهای را به شورای حکام آژانس بینالمللی ارائه کردند. در این قطعنامه که به تصویب اکثریت اعضای شورای حکام رسید، از ایران خواسته شده است که با آژانس همکاری و به سوالات این نهاد وابسته به سازمان ملل پاسخ دهد.
جمهوری اسلامی در واکنش به تصویب این قطعنامه بر شدت فعالیتهای هستهای خود افزود و از جمله شمار زیادی از سانتریفیوژهای جدید را فعال کرد.
پس از آن، معاونان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی و سه کشور هستهای اواخر ماه گذشته میلادی در ژنو با یکدیگر مذاکره کردند اما گفته شد که این مذاکرات نتیجهای در بر نداشته است.
نامه سه کشور اروپایی و تاکید بر آمادگی برای فعال کردن مکانیسم ماشه پس از آن به شورای امنیت ارسال شد که جمهوری اسلامی و روسیه نامههای جداگانهای به این شورا نوشتند.
فخرالدین آلتون، مدیر مرکز ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه، در مراسم افتتاح پلتفرم چندرسانهای شبکه تیآرتی، رادیو و تلویزیون ملی ترکیه، به زبان فارسی گفت که تیآرتی به یک مرکز جاذبه در حوزه رسانهای تبدیل شده است و بدون تردید، انتشار محتوا به زبان فارسی، خدمتی ارزشمند به بشریت است.
تیآرتی فارسی میگوید که بهعنوان دوازدهمین زبان و نهمین پلتفرم فعالیتهای بینالمللی رادیو و تلویزیون ملی ترکیه، با هدف ارائه محتوای خبری دقیق، جامع و بیطرفانه برای بیش از ۱۳۰ میلیون فارسیزبان در سراسر جهان راهاندازی شده است.
آلتون در مراسم آغاز به کار بخش فارسی رادیو و تلویزیون ملی ترکیه، تیآرتی، گفت: «تیآرتی باید در خدمت ثبات و آرامش جهانی باشد. اکنون زمان آن رسیده است که حقیقت را آشکار کنیم و آن را به زبان بیاوریم. ما باید تحت هر شرایطی در کنار حقیقت بمانیم.»
در این مراسم هیچ نمایندهای از سفارت جمهوری اسلامی و یا دولت جمهوری اسلامی حضور نداشت.
در اواخر مهر ماه، رییس تیآرتی از قصد این شبکه برای راهاندازی بخش فارسی خود «با هدف آشفته کردن ایران» خبر داده بود.
راهاندازی بخش فارسی تیآرتی، در پی سرنگونی بشار اسد در سوریه و تیره شدن روابط تهران و آنکارا صورت میگیرد.
هاکان فیدان، وزیر امور خارجه ترکیه، روز دوشنبه ۲۶ آذر به الحدث گفت که جمهوری اسلامی از وضعیت جدید درس خواهد گرفت. رسانههای حکومتی در ایران مانند روزنامه کیهان و خبرگزاری تسنیم روز سهشنبه، ۲۷ آذر، به تندی به اظهارات فیدان واکنش نشان دادند و آن را «گزافهگویی» و «کنایهآمیز» خواندند.
مدیر مرکز ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه، در سخنان خود با اشاره به اهمیت ایجاد پیوند میان ملتهای منطقه افزود: «برقراری ارتباط میان دو ملت کهن، اقدامی بسیار مهم است. تعامل و پیوند میان این دو ملت، با وجود تمامی چالشها، همچنان قدرتمند باقی مانده است. کافی است به دیوان کبیر مولانا نگاهی بیندازیم تا به قدرت این پیوند پی ببریم.»
آلتون همچنین با اشاره به انتقادهای جلال آلاحمد از سلطه غربگرایان گفت:«تقویت روابط میان این دو کشور منطقه، بدون شک به نفع هر دو طرف خواهد بود. ما در این منطقه با تهدیدهای مشترکی مواجه هستیم و همکاری و همافزایی میان ما، ضرورتی انکارناپذیر است.»
مدیر مرکز ارتباطات ریاست جمهوری ترکیه گفت: «هنگام نوشتن خبر و مطالب دیگر، به هیچ عنوان از زبانی که تفرقه و دو قطبی درست میکند، نباید استفاده کنیم. هرگز نباید به اطلاعات نادرست و گمراهکننده متوسل شویم. باید بدانیم که خیلیها با استفاده از اطلاعات نادرست و انتشارات اخبار غیرواقعی، در تلاش هستند که در امور کشورها و جوامع این منطقه، مداخله کنند.. نباید اجازه دهیم که تبلیغات تروریستی، راهی به محتوا و مطالب ما پیدا کند. باور دارم که برای مقابله با این خطرات، داشتن رویکردی آگاهانه و مسئولانه در حوزه رسانه و نشر بسیار ضروری است.»
محمد زاهد سوباجی، مدیرکل تیآرتی نیز در مراسم راهاندازی بخش فارسی این شبکه گفت: «ما صدایی اثرگذار در عرصه بینالمللی هستیم و در مناطق مختلف جهان به زبانهای خودشان محتوا تولید میکنیم. سالها یک نگاه یکجانبه و غربمحور بر رسانههای بینالمللی حاکم بود. ترکیه به رهبری رییسجمهوری اردوغان، همانگونه که در برابر بیعدالتیها ایستاد، در حوزه رسانهای نیز این انحصار را به چالش کشید و برای تحقق جهانی عادلانهتر تلاش کرد.»
او افزود: «همانطور که رژیم اسد در سوریه مرتکب ظلم و جنایاتی شد که مشابه آن در غزه نیز از سوی اسرائیل رخ میدهد، بار دیگر به چشم دیدیم که هرچه ظلم شدت میگیرد، عدالت نیز به همان میزان قدرت میگیرد. ما نیازمند نگاهی هستیم که انسان را در اولویت قرار دهد.»
مدیرکل تیآرتی گفت: «ما با زبان فارسی و توجه به پیوندهای مشترک فرهنگی، درصدد تقویت ارتباط بین ملل هستیم. باور داریم که تیآرتی فارسی بهعنوان یک پلتفرم معتبر و منبعی مورد استناد، نقشی مهم در توسعه ارتباطات بین ترکها و فارسیزبانان ایفا خواهد کرد.»
این شبکه میگوید که تاکنون توانسته است از طریق ۱۱ زبان دیگر به ۱۱ میلیارد بازدید و ۸ میلیارد تماشای ویدئو در فضای دیجیتال دست یابد و ۶۰ میلیون دنبالکننده را جذب کند.
شرکت رادیو و تلویزیون ملی ترکیه، در سال ۱۹۶۴ تاسیس شد و پخش برنامههای تلویزیونی خود را در سال ۱۹۶۸ آغاز کرد. تیآرتی دارای ۱۴ کانال تلویزیونی و ۱۹ ایستگاه رادیویی است. تیآرتی همچنین دارای کانالهای تلویزیونی به زبانهای ترکی، انگلیسی، عربی، آذری و کردی است. این شبکه میگوید که همه کانالهایش زیرنظر RTUK (شورای عالی رادیو و تلویزیون) و مطابق با کنوانسیون اروپایی تلویزیونهای فرامرزی اداره میشوند.
بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، در بازدید از محل استقرار نیروهای اسرائیلی در «کوه حرمون» در سوریه گفت: «ما در این مکان مهم باقی خواهیم ماند تا زمانی که ترتیبات دیگری که امنیت اسرائیل را تضمین میکند اجرا شوند.»
عباس عراقچی، وزیر خارجه جمهوری اسلامی، با اشاره به آخرین دیدارش با بشار اسد گفت: «در بخش خصوصی و عمومی گفتوگو تاکید کردم که برای ایران تمامیتارضی سوریه، سعادت ملت آن و استحکام نهاد دولت، یک مجموعه اصول در تنظیم مناسبات دوجانبه است و ما قویا از این سه اصل حمایت خواهیم کرد.»
